Τα καυτά εργασιακά θέματα που έκλεισαν το 2023 και τα ανοικτά μέτωπα για το 2024

Γεμάτοι από προκλήσεις ήταν για τον Γιάννη Παναγιώτου οι πρώτοι δέκα μήνες παρουσίας του στην καυτή καρέκλα του υπουργού Εργασίας, καθότι κλήθηκε να διαχειριστεί μεγάλα και δύσκολα εργασιακά ζητήματα, τα οποία απαιτούσαν την εξεύρεση μέγιστης δυνατής συναίνεσης και το... κλείσιμο τους χωρίς να διασαλευθούν κατά τρόπο επιζήμιο για την οικονομία οι εργασιακές σχέσεις.

ΑΤΑ, ανανέωση του διατάγματος για τον κατώτατο μισθό και νομοθετική ρύθμιση της τηλεργασίας υπήρξαν μόνο μερικά και ενδεχομένως σημαντικότερα ζητήματα που απασχόλησαν κατά το 2023 τον κοινωνικό διάλογο, με το 2024 να εισέρχεται με εξίσου κρίσιμα και εξαιρετικής σημασίας θέματα να περιμένουν την επίλυσή τους.

• Διαβάστε εδώ: Ο Γιάννης Παναγιώτου στο InBusinessNews: Τι φέρνει το 2024 για τα εργασιακά (vid)

Ψηλά στην ατζέντα βρίσκεται η έλλειψη εργατικού δυναμικού, ένα πρόβλημα που ταλανίζει τις επιχειρήσεις και για το οποίο ο επιχειρηματικός κόσμος ζητά επειγόντως χειροπιαστές λύσεις, ενώ την ίδια ώρα ανοικτό ζήτημα παραμένει η κατάληξη του διαλόγου επί της κυβερνητικής πρότασης για την αλλαγή στην αναλογιστική προσαρμογή για πρόωρη αφυπηρέτηση πριν από το 65ο έτος, το λεγόμενο πέναλτι 12%.

Επιπρόσθετα, η προσπάθεια ανανέωσης των συλλογικών συμβάσεων σε ζωτικούς τομείς της οικονομίας, προδιαθέτει μαζί με τα υπόλοιπα προαναφερθέντα θέματα για ένα άκρως... ενδιαφέρον, όσον αφορά τα εργασιακά, 2024.

• ΑΤΑ

Το θέμα της ΑΤΑ, ως εκκρεμότητα που προϋπήρχε από τα προηγούμενα χρόνια, ήταν η πρώτη μεγάλη καυτή πατάτα που σχεδόν με το καλημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του βρέθηκε στα χέρια του υπουργού Εργασίας Γιάννη Παναγιώτου και έπρεπε να τύχει χειρισμού.

Με το χάσμα ανάμεσα στις εργοδοτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις να μοιάζει αγεφύρωτο, καθώς από την μια οι συντεχνίες απαιτούσαν την ολική επαναφορά της στο 100% και από την άλλη οι εργοδότες υποστήριζαν την πλήρη κατάργηση και αντικατάστασή της με ένα πιο σύγχρονο σύστημα που να βασίζεται στην παραγωγικότητα, εξελίχθηκε ένα θρίλερ συζητήσεων με έντονο παρασκήνιο και σκληρές διαπραγματεύσεις.

Εν τέλει, τον περασμένο Μάιο, κατέστη δυνατή η κατάληξη σε κοινά αποδεκτή φόρμουλα, με το Υπουργείο Εργασίας και τους κοινωνικούς εταίρους να υπογράφουν μεταβατική συμφωνία για καταβολή της ΑΤΑ σε ποσοστό 66,7%.

• Διαβάστε εδώ: Έπεσαν οι υπογραφές για την ΑΤΑ-Αυτούσιο το κείμενο της μεταβατικής συμφωνίας

Σημειώνεται ότι ο κοινωνικός διάλογος για την κατάληξη σε ολοκληρωμένη και μόνιμη συμφωνία θα ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2025.

• Εθνικός Κατώτατος Μισθός

Την 1η Ιανουαρίου 2023 τέθηκε σε ισχύ το διάταγμα βάσει του οποίου εισαγόταν στην Κύπρο ο θεσμός του εθνικού κατώτατου μισθού και το οποίο είχε εκδοθεί από τον προηγούμενο υπουργό Εργασίας, Κυριάκο Κούσιο.

Βάσει του διατάγματος, καθορίστηκε ότι ο κάθε εργοδοτούμενος/η ο οποίος/η οποία εργάζεται με πλήρη απασχόληση, πρέπει να λαμβάνει αρχικό μηνιαίο μισθό, ο οποίος να ανέρχεται τουλάχιστον στα €885 ακαθάριστα και μετά από εξάμηνη συνεχή περίοδο απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, ο μισθός αυτός να αυξάνεται τουλάχιστον στα €940 ακαθάριστα.

Ενόψει της έκδοσης του νέου διατάγματος, το οποίο τίθεται σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2024, έλαβε τις τελευταίες εβδομάδες ένας νέος έντονος κύκλος διαπραγματεύσεων ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους, αφού μολονότι εργοδότες και συντεχνίες συμφωνούσαν πως ο κατώτατος μισθός θα έπρεπε να αυξηθεί, διαφωνούσαν ως προς το ύψος της αύξησης.

Χωρίς τελικά να επιτυγχάνεται σύγκλιση απόψεων επί του τελευταίου, το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε στις 20 Δεκεμβρίου στην έκδοση του διατάγματος, βάσει του οποίου ο κατώτατος μισθός ορίστηκε στα 1000 ευρώ.

• Διαβάστε εδώ: Κλείδωσε στα 1000 ευρώ ο κατώτατος μισθός-Αναθεωρείται ξανά μετά από δύο χρόνια

Η αύξηση αυτή προκάλεσε την έντονη δυσφορία του εργοδοτικού κόσμου, ο οποίος εκφράζει μεγάλες ανησυχίες για τις επιπτώσεις που θα προκύψουν από αυτή την εξέλιξη και οι οποίες, όπως τονίζουν, θα έχουν την μορφή ντόμινο.

• Διαβάστε εδώ: Δυσφορία και ανησυχίες εργοδοτών για το ύψος της αύξησης του κατώτατου μισθού
• Διαβάστε εδώ: Προειδοποιούν για τον κατώτατο οι εργοδότες... Κακές πρακτικές του παρελθόντος και επιπτώσεις ντόμινο

Σημειώνεται πως το επόμενο διάταγμα για τον εθνικό κατώτατο μισθό είναι προγραμματισμένο να εκδοθεί μετά από δύο χρόνια και το μεθεπόμενο μετά από τέσσερα χρόνια.

• Τηλεργασία

Σημαντική εξέλιξη σε ό,τι αφορά τα εργασιακά το 2023 υπήρξε και η ψήφιση από τη Βουλή, τον περασμένο Νοέμβριο, του νομοσχεδίου που ρυθμίζει νομοθετικά την τηλεργασία στην Κύπρο.

• Διαβάστε εδώ: Πέρασε από την Ολομέλεια η τηλεργασία... Ενδεχομένως με νέο νομοσχέδιο η ρύθμιση για το δημόσιο

Χαιρετίζοντας την ψήφιση του νομοσχεδίου, ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Παναγιώτου έκανε λόγο για ένα πολύ σημαντικό βήμα για την αγορά εργασίας της χώρας μας.

• Διαβάστε εδώ: Ικανοποίηση υπουργού Εργασίας για ψήφιση νόμου για τηλεργασία-«Πολύ σημαντικό βήμα»

Σημειώνεται πως η εγκριθείσα νομοθετική ρύθμιση αφορά την εφαρμογή της τηλεργασίας στο ιδιωτικό τομέα, στους ημικρατικούς οργανισμούς και στην τοπική αυτοδιοίκηση, χωρίς να καλύπτει τον δημόσιο τομέα. Κάτι για το οποίο η κυβέρνηση εργάζεται και σκοπεύει να κινηθεί εντός του 2024, ενδεχομένως με ένα νέο νομοσχέδιο.

• Διαβάστε εδώ: Υπό αξιολόγηση η επέκταση της τηλεργασίας στο δημόσιο- «Υπάρχουν διαδικασίες…»

Η έλλειψη εργατικού δυναμικού

Ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιχειρήσεις και το οποίο αναμένεται να παραμείνει ιδιαιτέρως οξύ και το 2024, είναι αυτό της έλλειψης εργατικού δυναμικού.

Υπό το πρίσμα του ζωτικής σημασίας αυτού προβλήματος, σύνδεσμοι από διάφορους επιχειρηματικούς τομείς εντείνουν το τελευταίο διάστημα τις προσπάθειές τους, ώστε να πείσουν το υπουργείο Εργασίας για το μέγεθος και την κρισιμότητα της κατάστασης και ότι θα πρέπει να προχωρήσει στη λήψη αποφάσεων που θα διευκολύνει την εργοδότηση προσωπικού από τρίτες χώρες.

• Διαβάστε εδώ: Ηχηρό μήνυμα επιχειρηματιών σε Παναγιώτου: «Δώστε χθες οδηγίες για την έλλειψη προσωπικού»

Από την άλλη, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, το Υπουργείο Εργασίας δεν δείχνει να συμμερίζεται απόλυτα τις ανησυχίες του επιχειρηματικού κόσμου, με τον αρμόδιο υπουργό μάλιστα σε πρόσφατες δηλώσεις του, να παραπέμπει τους επιχειρηματίες σε αναζήτηση προσωπικού από την δεξαμενή των Κύπριων ανέργων, καθώς και των κοινοτικών.

Η σχετική αναφορά από τον Γιάννη Παναγιώτου επίτεινε την δυσφορία ανάμεσα στους επιχειρηματίες, οι οποίο βλέπουν την έλλειψη εργατικού δυναμικού να λειτουργεί ως τροχοπέδη για την περαιτέρω ανάπτυξη των επιχειρήσεων τους, αλλά και για την οικονομία της χώρας.

• Διαβάστε εδώ: Η απάντηση Παναγιώτου στις επιχειρήσεις για την έλλειψη προσωπικού-«Υπάρχουν και άνεργοι Κύπριοι»
• Διαβάστε εδώ: Απαντά στον Παναγιώτου o Τσιακκής: Δεν υπάρχουν Κύπριοι, πρέπει να εργοδοτήσουμε από τρίτες χώρες
• Διαβάστε εδώ: «Αν έχουν λίστες με Κύπριους και κοινοτικούς οφείλουν να μας τις στείλουν»

Πάντως, σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου, ανάμεσα στον υπουργό Εργασίας και τις ηγεσίες της ΟΕΒ και του ΚΕΒΕ, επιβεβαιώθηκε σύμφωνα με τον Γιάννη Παναγιώτου η συναντίληψη σχετικά με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Κατά τη συνάντηση, οι εργοδοτικές οργανώσεις ενημερώθηκαν για συγκεκριμένα μέτρα που, είτε έχουν ήδη δρομολογηθεί είτε ξεκίνησαν να υλοποιούνται για άμβλυνση του προβλήματος. Από πλευράς τους, οι εκπρόσωποι των εργοδοτικών οργανώσεων εμφανίστηκαν μετά τη συνάντηση επιφυλακτικοί και υπέδειξαν πως θα αναμένουν να δουν απτά αποτελέσματα.

• Διαβάστε εδώ: Συναντίληψη για τις ανάγκες και δέκα μέτρα για την αγορά εργασίας-Τα είπε με ΟΕΒ και ΚΕΒΕ ο Παναγιώτου

Μεταρρύθμιση συνταξιοδοτικού και πέναλτι 12%

Με το 2024 να θεωρείται ως έτος προετοιμασίας για την μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, φλέγον σημαντικό ζήτημα αποτελεί η κατάληξη του διαλόγου επί της κυβερνητικής πρότασης για την αλλαγή στην αναλογιστική προσαρμογή για πρόωρη αφυπηρέτηση πριν από το 65ο έτος, το λεγόμενο πέναλτι 12%.

Η πρόταση που διαμορφώθηκε από την Κυβέρνηση και κατατέθηκε ως βάση για συζήτηση προς τους κοινωνικούς εταίρους προνοεί άμεση ελάφρυνση της αναλογιστικής μείωσης για πολίτες που εργάστηκαν για πολλά χρόνια.

Μέσα από την πρόταση επηρεάζεται το 25% όσων έτυχαν αναλογιστικής μείωσης από το 2012 μέχρι σήμερα, που αντιστοιχεί συνολικά σε 10.000 συνταξιούχους, οι οποίοι θα λάβουν άμεσα αύξηση της σύνταξης τους κατά περίπου 800 ευρώ ετησίως και στους οποίους θα προστίθενται άλλοι περίπου 1.000 δικαιούχοι κάθε χρόνο.

• Διαβάστε εδώ: Η πρόταση Παναγιώτου για την αφυπηρέτηση στο 63ο και το πέναλτι 12% στις συντάξεις

Επί του θέματος υπάρχουν διαφωνίες και διαφορετικές αναλύσεις από τους κοινωνικούς εταίρους, με την Κυβέρνηση να δηλώνει ανοικτή σε εισηγήσεις, νοουμένου ότι περιορίζονται στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων που έχουν προσδιοριστεί από την αναλογιστική μελέτη.

Ταυτόχρονα, ξεκαθαρίζει ότι δεν είναι εφικτή η κατάργηση της αναλογιστικής μείωσης για όσους συνταξιοδοτούνται πρόωρα πριν από το 65ο έτος της ηλικίας τους και ότι η μετάθεση της συζήτησης για μεταγενέστερη φάση, στο πλαίσιο της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, θα διατηρήσει στο μεσοδιάστημα την αναλογιστική μείωση του 2012 για όλους τους επηρεαζόμενους.

• Διαβάστε εδώ: Τις επόμενες εβδομάδες οι εισηγήσεις κοινωνικών εταίρων για «πέναλτι» σε συντάξεις

Συλλογικές συμβάσεις, εισφορές και συντάξεις

Πέραν των πιο πάνω, καυτό και σχεδόν πάντα επίκαιρο ζήτημα στην ατζέντα των εργασιακών, αποτελεί αυτό των συλλογικών συμβάσεων και των κραδασμών που συνήθως επιφέρει η προσπάθεια ανανέωσής τους.

• Εν προκειμένω, στις 31/12/2023 λήγουν δύο σημαντικές συλλογικές συμβάσεις. Η μία της ξενοδοχειακής βιομηχανίας και η άλλη των λιμενεργατών, ενώ εκκρεμεί επίσης η ανανέωση της συλλογικής σύμβασης στην οικοδομική βιομηχανία.

Όπως γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για τρεις ζωτικής σημασίας τομείς, όπου μια ενδεχόμενη διασάλευση της εργασιακής ειρήνης θα έχει καθ' όλα αρνητικές συνέπειες για την οικονομία.

• Εξάλλου, από 1/1/2024 αυξάνονται οι εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις κατά 0,5% αντίστοιχα.

Συνεπώς, ο μισθός των εργαζομένων θα μειωθεί κατά 0,5% και ταυτόχρονα, από πλευράς εργοδοτών, θα αυξηθεί το εργατικό κόστος.

• Στο μεταξύ, τον Ιανουάριο θέτουν ως χρονικό ορίζοντα οι χαμηλοσυνταξιούχοι, για την αύξηση των συντάξεών τους και συγκεκριμένα της μικρής επιταγής που λαμβάνουν ως οικονομική βοήθεια. Για την εν λόγω αύξηση, όπως υποστηρίζουν, εξασφάλισαν σχετική υπόσχεση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και προειδοποιούν πως αν αυτή η δέσμευση δεν υλοποιηθεί, προτίθενται να προχωρήσουν με τη λήψη μέτρων.
• Περί τα μέσα Ιανουαρίου, εξάλλου, προγραμματίζεται να παραχωρηθεί μια μικρή αύξηση στη θεσμοθετημένη σύνταξη της τάξεως των 18 ευρώ και για το ανδρόγυνο περίπου στα 40 ευρώ, εντούτοις, οι χαμηλοσυνταξιούχοι θεωρούν ότι η σύνταξη παραμένει αρκετά χαμηλή ακόμη για να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους. Η εν λόγω αύξηση θεωρείται ως μη επαρκής και χαρακτηρίζεται ως εντελώς άσχετη με τις αυξήσεις που ζητούν οι χαμηλοσυνταξιούχοι.

Διαβάστε εδώ: Αποκάλυψη Παναγιώτου-Αυξάνεται κατά σχεδόν 4% το ύψος της βασικής σύνταξης από το νέο χρόνο

Η συμφωνία για τους χαμηλόμισθους του δημοσίου

Αξίζει να σημειωθεί πως σημαντική εξέλιξη κατά το 2023, αν και δεν εμπίπτει στη σφαίρα δράσης του υπουργείου Εργασίας, αλλά των Οικονομικών, υπήρξε και η συμφωνία που επιτεύχθηκε πρόσφατα αναφορικά με τη μισθολογική ανέλιξη υπαλλήλων στις συνδυασμένες κλίμακες Α2, Α5 και Α7.

Η συμφωνία προνοεί ότι υπάλληλος που διανύει τις συνδυασμένες κλίμακες Α2, Α5 και Α7(ii) θα ανελίσσεται μισθοδοτικά εντός των συνδυασμένων κλιμάκων όταν ο μισθός του στην κατώτερη κλίμακα αντιστοιχεί με την αρχική βαθμίδα της επόμενης κλίμακας.

• Διαβάστε εδώ: Deal για τους χαμηλόμισθους στο δημόσιο-Τι προβλέπει η συμφωνία που υπογράφηκε
• Διαβάστε εδώ: Win-win η συμφωνία για τους χαμηλόμισθους του δημοσίου-Χαιρετίζουν Κεραυνός και συντεχνίες