Ι+Α ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ: 60 χρόνια κτίζει το σήμερα, σχεδιάζει το μέλλον

Εμβληματικά κατασκευαστικά έργα, καθοριστικά στην πορεία ανάπτυξης τόσο της Κύπρου όσο και χωρών της Μέσης Ανατολής, έχει στο ενεργητικό του το Γραφείο Ι + Α Φιλίππου. Το Γραφείο ιδρύθηκε ως συνεταιρισμός αρχιτεκτονικού γραφείου από τους αδελφούς Φιλίππου, τον Ιάκωβο και τον Ανδρέα, το 1960, το έτος που αποτέλεσε κομβικό σημείο στην Ιστορία της Κύπρου. Τότε ο κυπριακός λαός απέκτησε την ελευθερία του και ανακηρύχθηκε, ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος, η Κυπριακή Δημοκρατία. Συμβαδίζουν μέχρι σήμερα και ακολουθούν παράλληλη πορεία.

Το έναυσμα αποτέλεσε η ανάθεση ενός νέου σημαντικού έργου στον Ιάκωβο Φιλίππου. Το περί ου ο λόγος έργο ήταν ο σχεδιασμός νέων σχολικών κτηρίων για τη στέγαση των Γυμνασίων Κύκκου (Αρρένων και Θηλέων). Ο Ιάκωβος Φιλίππου μόλις είχε επιστρέψει στην Κύπρο το 1958 ύστερα από την αποπεράτωση των σπουδών του στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου της Γενεύης και είχε ανοίξει αρχιτεκτονικό γραφείο στην οδό Γράμμου, στην εντός των τειχών Λευκωσία.

Θεωρώντας το έργο αυτό μεγάλη πρόκληση, ο Ιάκωβος Φιλίππου κάλεσε τον αδελφό του, Ανδρέα Φιλίππου, ο οποίος είχε συμπληρώσει τις σπουδές του, επίσης στην αρχιτεκτονική, σε πανεπιστήμιο του Λονδίνου και εργαζόταν σε γνωστό μεγάλο Αρχιτεκτονικό Γραφείο, να έρθει στην Κύπρο για να εργαστούν μαζί και να φέρουν σε πέρας το μεγάλο έργο. Ο Ανδρέας Φιλίππου ανταποκρίθηκε με προθυμία, γιατί κατανόησε τη μεγάλη πρόκληση που τους διδόταν και επίσης θα ήταν ένα μεγάλο επίτευγμα στην πορεία του Γραφείου.

Η επιλογή τους να σπουδάσουν και οι δύο Αρχιτεκτονική δεν ήταν τυχαία, πρώτο γιατί και οι δύο αγαπούσαν το σχέδιο και δεύτερο επειδή μεγάλωσαν μέσα στις οικοδομές. Κατάγονται από την οικογένεια του Φίλιππου Λοΐζου, που ήταν γνωστός σε όλη την Κύπρο ως «ο Μάστρε Φίλιππος». Αυτός είχε μείνει ορφανός από πατέρα στα παιδικά του χρόνια, αποφοίτησε μόνο από το Δημοτικό Σχολείο της Γαλάτας, αλλά κατάφερε να μεγαλουργήσει, αφού ξεκίνησε στην αρχή σαν λαϊκός τεχνίτης, ύστερα εξελίχθηκε σε πρωτομάστορα και στη συνέχεια σε εργολάβο πολλών οικοδομών και άλλων έργων, από εκκλησίες και σχολεία, μέχρι πολυκατοικίες, γεφύρια κ.λπ. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα εκπόνησε ο ίδιος τα αρχιτεκτονικά σχέδια, όπως της εκκλησίας της Παναγίας Οδηγήτριας στη Γαλάτα και της Ιερατικής Σχολής στη Λευκωσία.

Στα πλαίσια της ακαδημαϊκής τους μόρφωσης, έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον και μελέτησαν σε βάθος την απαράβατη αρχή της εναρμόνισης κάθε ανθρώπινου οικοδομήματος με το φυσικό περιβάλλον, αλλά και τον σεβασμό προς τους περιοίκους. «Και η ίδια η αρχιτεκτονική συνιστά περιβάλλον», σημειώνει ο Ανδρέας Φιλίππου και συνεχίζει:

«Αποτελεί περιβάλλον όχι μόνο για τους χρήστες της κάθε οικοδομής, αλλά και για τους ανθρώπους που ζουν γύρω από αυτή.

Επιλέξαμε να εφαρμόσουμε σύγχρονες αντιλήψεις στον σχεδιασμό των Γυμνασίων Κύκκου και όχι τις ως τότε επικρατούσες νεοκλασικές φόρμες παρά τις επιφυλάξεις ότι αυτές μπορούσε να μη γίνουν αποδεκτές γιατί ήταν άγνωστες ακόμη στην Κύπρο», αναφέρει ο Ανδρέας Φιλίππου.

Τελικά η επιλογή τους δικαιώθηκε πέραν πάσης προσδοκίας, γιατί τα κτήρια των Γυμνασίων Κύκκου θεωρούνται μέχρι σήμερα ως σταθμός στην πορεία της κυπριακής Αρχιτεκτονικής, ως δείγματα εφαρμογής των τάσεων του μοντερνισμού στην Κύπρο.

Αρχή με τον σχεδιασμό των Γυμνασίων Κύκκου
Αυτό το έργο εδραίωσε το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Ι + Α Φιλίππου ως δυναμικό οργανισμό με νέες ιδέες. Το σημαντικό ήταν ότι τα δύο αδέλφια αρχιτέκτονες εξαρχής φρόντισαν να εξασφαλίσουν τη συνεργασία ειδικών στον κάθε τομέα, ώστε να διεκπεραιωθούν με τον καλύτερο τρόπο τα πάντα, τα μηχανολογικά, τα ηλεκτρολογικά, επιμετρήσεις ποσοτήτων, τα αποχετευτικά και άλλες πτυχές του έργου.

Ο Ανδρέας Φιλίππου τονίζει με έμφαση ότι «πάντα θεωρούσαμε, μαζί με τον Ιάκωβο, ότι η Αρχιτεκτονική αποτελεί συλλογική εργασία και ότι αν θέλεις να έχεις υψηλού επιπέδου αποτελέσματα, χρειάζεται να έχεις και τους ανάλογους συνεργάτες, με τους οποίους να κτίσεις σχέσεις αλληλοσεβασμού και αλληλοεκτίμησης».

Τουριστικός τομέας
Μεγάλη εμπειρία στη συνέχεια, όπως αναφέρει ο Ανδρέας Φιλίππου, αποτέλεσε η φιλική σχέση στην έρευνα και μελέτη που πραγματοποίησαν για λογαριασμό της κυπριακής κυβέρνησης Γάλλοι εμπειρογνώμονες, οι οποίοι τύγχανε να είναι συμμαθητές του Ιάκωβου στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, προκειμένου να μελετήσουν και να υποβάλουν έκθεση με θέμα την ανάπτυξη του τουρισμού στην Κύπρο. Η πολύ στενή φιλία και σχέση μαζί τους βοήθησε πολύ στη νέα πρόκληση για ένα νέο ορίζοντα ανάπτυξης που είχε η Κύπρος σ’ αυτόν τον τομέα. Υπεβλήθη η έκθεση που αναφερόταν σε όσα έπρεπε να γίνουν και σε όσα έπρεπε να αποφευχθούν. Τελικά έγιναν αυτά που έπρεπε να αποφευχθούν και αποφεύχθηκαν εκείνα που έπρεπε να γίνουν!», σημειώνει ο Ανδρέας Φιλίππου!!!

Η μελέτη αυτή βοήθησε την Κυβέρνηση να ενθαρρύνει την τουριστική ανάπτυξη και έδωσε κίνητρα προς τον σκοπό αυτό. Η προσπάθεια αυτή βοήθησε στην επέκταση του κύκλου εργασιών του Γραφείου Ι + Α Φιλίππου. Κατ’ αρχάς ανατέθηκε στο Γραφείο σε συνεργασία με σύμβουλο αρχιτέκτονα της Εταιρείας Hilton, ο σχεδιασμός και η ανέγερση του ξενοδοχείου  Hilton στη Λευκωσία. Αυτό υπήρξε σταθμός στην πορεία του Γραφείου όσον αφορά την εμπειρία στο σχεδιασμό των ξενοδοχείων.

Σημαντικός σταθμός στην πορεία του αρχιτεκτονικού Γραφείου ήταν η ανάθεση εξειδικευμένης ανάπτυξης στην προνομιακή παραλιακή περιοχή Αμμοχώστου για το τουριστικό συγκρότημα Golden Sands. Αυτή πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με αγγλικό ξενοδοχειακό οργανισμό. Για την ακρίβεια δεν ολοκληρώθηκε πλήρως. Διακόπηκε βίαια λόγω της τουρκικής εισβολής το 1974. Είχε συμπληρωθεί το ξενοδοχείο και είχε αρχίσει δοκιμαστικά τη λειτουργία του, αλλά παρέμεναν ακόμη υπό ανέγερση τα μπάνγκαλοους και οι δημόσιες εγκαταστάσεις των λουομένων.

Ο σχεδιασμός ενός ξενοδοχείου ήταν μια άλλη εντελώς διαφορετικού είδους ανάπτυξη σε σχέση με άλλου είδους οικοδομές, λόγω των πολλών υπηρεσιών που χρειάζεται ένα ξενοδοχείο, καθώς και οι πολλές λειτουργικές ανάγκες που προκύπτουν π.χ. κουζίνες, μηχανολογικές και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, χώροι υποδοχής, χώροι εστίασης και αναψυχής κ.λπ.

Το Γραφείο πλέον αποκτούσε στέρεες και ισότιμες διασυνδέσεις με μεγάλους οίκους του εξωτερικού. Στο μεταξύ μετακόμισε από το 1968 σε ιδιόκτητο κτήριο στην περιοχή Έγκωμης, Λευκωσία. Διευρυνόταν συνεχώς το φάσμα των έργων που αναλάμβανε: ιδιωτικές κατοικίες, πολυκατοικίες και ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα, βιομηχανικά κτήρια, δημόσια κτήρια και γραφεία, όπως η Βιβλιοθήκη - Πινακοθήκη της Λάρνακας και το Δημαρχείο της Κερύνειας. Αυτό, όπως και ορισμένα από τα ξενοδοχεία στην κατεχόμενη Αμμόχωστο (Aspelia και Golden Sands) καθώς και η εκκλησία Αγίας Τριάδας, και το ξενοδοχείο Dome στην Κερύνεια, παραμένουν μέχρι σήμερα υπό τουρκική κατοχή.

Βαρύτατο πλήγμα λόγω της τουρκικής εισβολής
Η ανείπωτη καταστροφή που προκάλεσαν το προδοτικό πραξικόπημα και η βάρβαρη τουρκική εισβολή αποτέλεσε βαρύτατο πλήγμα και για το Γραφείο Ι + Α Φιλίππου, το οποίο είχε τότε σημαντικό αριθμό προσωπικού από αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς, τεχνικούς,  κ.ά.

Σανίδα σωτηρίας αποτέλεσε η ανάληψη έργων από την Κυβέρνηση του νεοσύστατου Σουλτανάτου του Ομάν. Στη χώρα αυτή το Γραφείο Ι + Α Φιλίππου είχε Γραφείο και σχεδίασε πληθώρα έργων, όπως μέρος του αεροδρομίου του Μουσκάτ, Στρατιωτική Ακαδημία (προσχέδια), έργα για το Υπουργείο Άμυνας  και το σύμπλεγμα με το εντυπωσιακό ξενοδοχείο Al Bustan Palace Hotel, στο οποίο φιλοξενήθηκε η Πανισλαμική διάσκεψη το 1984.  Αυτό προκάλεσε μεγάλη επίδραση στην τουριστική ανάπτυξη του Ομάν και για πέντε συνεχόμενα χρόνια κατατασσόταν ανάμεσα στα πέντε καλύτερα παγκοσμίως και είναι σημείο αναφοράς στο Μουσκάτ.
 

Μετατράπηκε σε ευρύτατη διεπιστημονική ομάδα
Το Γραφείο, που σε κάποια φάση μετεξελίχθηκε σε εταιρεία Ι + Α Φιλίππου Αρχιτέκτονες-Μηχανικοί Ε.Π.Ε., απέκτησε πλέον εκτόπισμα σε διεθνές επίπεδο και συνέχισε την εξέλιξή του, διευρύνοντας συνεχώς το φάσμα των υπηρεσιών του και των έργων του. Το Γραφείο είναι εξοπλισμένο με τεχνολογικά μέσα αιχμής, για τη διεκπεραίωση υψηλού επιπέδου σχεδιασμού για τα πιο σύνθετα και πολύπλοκα έργα.

Η εταιρεία προσφέρει όλων των ειδών επαγγελματικές υπηρεσίες στους τομείς της αρχιτεκτονικής, του αστικού σχεδιασμού, την πολιτικής και δομικής μηχανικής, των μηχανολογικών και ηλεκτρολογικών μελετών, του σχεδιασμού εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, της τοπιοτέχνησης κ.λπ.

Αυτή τη στιγμή, μετά από τη συμπλήρωση 60 χρόνων ζωής, η εταιρεία Ι + Α Φιλίππου απασχολεί περί τα 70 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων, που συνιστούν επί της ουσίας διεπιστημονική ομάδα: αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι, πολιτικοί και δομικοί μηχανικοί και τεχνικοί, καθώς επίσης υποστηρικτικό και διοικητικό προσωπικό. «Θεωρούμε ότι όλοι είμαστε ισότιμοι συνεργάτες, ανταλλάζουμε απόψεις, αποφασίζουμε και προχωρούμε στην υλοποίηση του σχεδιασμού των διαφόρων έργων που αναλαμβάνουμε», τονίζει ο Ανδρέας Φιλίππου. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσά τους είναι τα παιδιά και τα εγγόνια του αδελφού του Ανδρέα, του αείμνηστου Ιάκωβου Φιλίππου καθώς και τα παιδιά του Ανδρέα Φιλίππου. Συνολικά απασχολούνται οκτώ Φιλίππου τριών γενεών στην εταιρεία Ι + Α Φιλίππου. Γι' αυτό και προσβλέπει με αισιοδοξία στο μέλλον.

ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ Ι+Α ΦΙΛΙΠΠΟΥ
Είναι εντυπωσιακός ο όγκος των έργων, που σχεδίασε το Γραφείο Ι + Α Φιλίππου από τον καιρό της Ίδρυσης του. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Αεροδρόμια, όπως της Λάρνακας, μέρος παλαιού και νέου, καθώς και μέρος των βοηθητικών κτιρίων του αεροδρομίου Royal Flight, στο Μουσκάτ.
• Τουριστικά έργα, όπως τα ξενοδοχεία  Hilton, Hilton Park, Sun Hall, Paphos Amathus, Ledra Beach, Paphos Beach, Phaethon, Annabelle, Golden Sands, Salamis Bay, Απολλώνια, Οdessa, Mermaid, Dome, Sunwing, Al Bustan Palace Hotel, Ledra Marriott στην Αθήνα, Commodore Hotel στη Βηρυτό κ.α.
• Mακρόνησος,  Μαρίνα Αγίας Νάπας
• Καζίνο  Θέρετρο Λεμεσός, Προσωρινό Καζίνο Λεμεσός και Δορυφορικά καζίνο σε Λευκωσία, Αγία Νάπα και Πάφο
• Τουριστική Ανάπτυξη Aphrodite Hills στην Πάφο, Ξενοδοχείο (5*), γήπεδα γκολφ και οργανωμένη ανάπτυξη με τουριστικές κατοικίες και επαύλεις.
• Ιατρικά κέντρα, όπως το Μακάρειο Νοσοκομείο, η Πολυκλινική Υγεία, το Ιπποκράτειο Ιατρικό Κέντρο, το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής, το Κέντρο Θαλασσαιμίας, το Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου και το Κέντρο Ανακουφιστικής Φροντίδας ‘Αροδαφνούσα’ στη Λευκωσία.
• Αθλητικά κέντρα, όπως το Μακάρειο Αθλητικό Κέντρο, το Κλειστό Αθλητικό Κέντρο «Ελευθερία»  κ.ά.
• Εκπαιδευτήρια, όπως η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου, τα Γυμνάσια Κύκκου, το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, το Americanos College, κ.ά.
• Μέγαρο και Πινακοθήκη Α. Λεβέντη, Λευκωσία
• Και ακόμη πάμπολλα πολυκαταστήματα, υπεραγορές, εμπορικά κέντρα, κτήρια τραπεζικών ιδρυμάτων, πολυκατοικίες, ιδιωτικές κατοικίες και πλήθος άλλων οικοδομών.