ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ: Η Κύπρος δρα και ΑΛΛΑΖΕΙ

Είναι η στιγμή που και η Κύπρος πρέπει να κερδίσει το στοίχημα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, με δράσεις και επενδύσεις τις οποίες αναλύει η διευθύντρια προγραμματισμού της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης του Υπουργείου Οικονομικών, Γεωργία Σολομωνίδου Χριστοφίδου. 

Πείτε μας για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Είναι ένας οδικός χάρτης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των προκλήσεων που σχετίζονται με το περιβάλλον. Στόχος της είναι να μετατρέψει τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε ευκαιρίες σε όλους τους τομείς και να εξασφαλίσει μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Βασική επιδίωξη είναι ο μηδενισμός των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μέχρι το 2050. Πρόκειται για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, που αποσκοπεί στον μετασχηματισμό της ΕΕ σε μια ευημερούσα κοινωνία, η οποία θα διαθέτει μια σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική οικονομία, όπου η ανάπτυξη θα απαιτεί πολύ λιγότερους πόρους. Αυτή η μετάβαση αποτελεί μια πολύ μεγάλη πρόκληση για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις της ΕΕ. Θα πρέπει όλοι να συμβάλουν, αφού είναι απαραίτητο να γίνουν σημαντικές επενδύσεις και να υιοθετηθούν νέες, πιο βιώσιμες συνήθειες.

Ποιες δράσεις πρέπει να αναληφθούν;

Η ΕΕ έχει θέσει προς διαπραγμάτευση ανάμεσα στα κράτη-μέλη τη Δέσμη Fit for 55, που αποσκοπεί στην υλοποίηση των φιλόδοξων στόχων της Πράσινης Συμφωνίας. Περιλαμβάνει επέκταση του συστήματος εμπορίας εκπομπών σε νέους τομείς, όπως η ναυτιλία, οι αερομεταφορές, οι οδικές μεταφορές και τα κτίρια. Ακόμα, την αυστηροποίηση του υφιστάμενου συστήματος, την αυξημένη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη διευρυμένη ενεργειακή αποδοτικότητα, την ταχύτερη μετάβαση σε μεταφορές χαμηλών εκπομπών και των σχετικών υποδομών καυσίμων για την υποστήριξή τους. Επίσης, την εναρμόνιση των φορολογικών πολιτικών με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και την ανάπτυξη των δασών ως φυσικών καταβοθρών. Αυτά απαιτούν σημαντικές επενδύσεις, που μεγάλο μέρος τους θα επιβαρύνει σε τελική ανάλυση τους καταναλωτές.

Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος;

Η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης του Υπουργείου Οικονομικών και το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας ενεργούν, πλέον, ως η συντονιστική ομάδα/γραμματεία του νέου εθνικού συστήματος διακυβέρνησης για εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας. Λόγω του μεγάλου αριθμού νομοθετημάτων που επηρεάζουν πολλούς τομείς της οικονομίας, χρειάζεται πολύ καλός συντονισμός και προγραμματισμός, τόσο στο στάδιο της διαπραγμάτευσης που βρισκόμαστε τώρα όσο και αργότερα στον προγραμματισμό και την υλοποίηση των δεσμεύσεων που θα προκύψουν.

Ποια θέση κατέχει η Κύπρος σε επίπεδο ρύπων;

Σε επίπεδο ΕΕ, το επίπεδο κλιματικών ρύπων που παράγει η Κύπρος αποτελεί πολύ μικρό ποσοστό, περίπου το 0,2% του συνόλου. Έχει το δεύτερο μικρότερο σύνολο ρύπων στην ΕΕ μετά τη Μάλτα. Εντούτοις, οι ρύποι ανά άτομο είναι πολύ ψηλότεροι από τον μέσο όρο της ΕΕ, όπου η Κύπρος συγκαταλέγεται στις έξι πιο ρυπογόνες χώρες σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό οφείλεται, κυρίως, στη χρήση ορυκτών καυσίμων για παραγωγή ηλεκτρισμού, σε συνδυασμό με τη χαμηλή διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή, τη μεγάλη εξάρτηση από το ιδιωτικό αυτοκίνητο και την ελλιπή μόνωση των κατοικιών.    

Διαβάσαμε πρόσφατα ότι μόνο το κόστος ρύπων, που πληρώνει η ΑΗΚ, φθάνει τα €70 εκατ. τον χρόνο και πως του χρόνου θα διπλασιαστεί. Ισχύει αυτό;

Είναι γεγονός ότι το κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τo 2021 αποτελούσε το 15% της μέσης λιανικής τιμής πώλησης ηλεκτρισμού στην ΕΕ, ενώ στην Κύπρο το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 24,5%. Αυτό οφείλεται στη μεγαλύτερη χρήση ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας από την ΑΗΚ. Αντιλαμβάνεστε ότι οι τιμές αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου διαμορφώνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στόχος μας είναι να αυξηθεί η χρήση στην ηλεκτροπαραγωγή των ΑΠΕ και του φυσικού αερίου, το οποίο είναι λιγότερο ρυπογόνο από το μαζούτ.

Μεριμνήσαμε ως κράτος να στραφούμε σε άλλες μορφές ενέργειας;

Βεβαίως και έχουμε μεριμνήσει. Η Κύπρος, σύμφωνα με τους υφιστάμενους σχεδιασμούς, έχει ξεπεράσει τους υποχρεωτικούς στόχους τόσο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο σύνολό τους όσο και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Συχνά εκφράζεται η απορία, γιατί δεν χρησιμοποιούμε περισσότερες ΑΠΕ, αφού έχουμε τόση ηλιοφάνεια. Ο λόγος είναι ότι χρειάζονται πρόσθετα μέτρα, που θα διασφαλίζουν σταθερότητα και επάρκεια στην προσφορά ενέργειας. Συστήματα αποθήκευσης ενέργειας ή και διασύνδεσης του δικτύου μας με αντίστοιχα άλλων χωρών. Τέτοια μέτρα έχουν ήδη δρομολογηθεί. Παράλληλα μελετάται και η χρήση άλλων πηγών, όπως του υδρογόνου.

Ενώ άλλα κράτη βλέπουμε να έχουν απομακρύνει σχεδόν εντελώς τα ρυπογόνα οχήματα, στην Κύπρο απέχουμε αρκετά από αυτό τον στόχο. Γιατί αυτό;

Η Κύπρος εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από το ιδιωτικό αυτοκίνητο στις οδικές μεταφορές και δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τους πολίτες. Οι κύριοι λόγοι για τους οποίους δεν έχουν ακόμα απομακρυνθεί τα ρυπογόνα αυτοκίνητα είναι το μεγάλο κόστος αγοράς οικολογικών αυτοκινήτων και η μη ύπαρξη του αναγκαίου δικτύου  ηλεκτρικών φορτιστών. Επίσης, είναι αναγκαίο να αυξηθεί η παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ, ώστε να επιτυγχάνεται πραγματική μείωση των ρύπων. Αναμένεται ότι, με βάση τα νέα πρότυπα που προωθούνται μέσω της δέσμης, μέχρι το 2035 όλα τα νέα αυτοκίνητα, που θα παράγονται στην ΕΕ, θα είναι ηλεκτρικά, με αποτέλεσμα να μειωθεί η τιμή αγοράς τους και να γίνουν πιο προσιτά. Επιπλέον, προωθούνται έργα για την ανάπτυξη της αναγκαίας υποδομής φόρτισης.

Ποια βήματα αναλογούν στην Κύπρο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας;

Η επίτευξη της περιβαλλοντικής αειφορίας και της κλιματικής ουδετερότητας αποτελεί στόχο υψίστης σημασίας. Γι’ αυτό προωθούνται σημαντικά έργα για την επόμενη επταετία, το κόστος των οποίων περιλήφθηκε για χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά ταμεία, για επίτευξη των στόχων της πράσινης μετάβασης, που ξεπερνά το €1.5 δισ.. Περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, προώθηση των επενδύσεων για χρήση ΑΠΕ και σχέδια χορηγιών για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από επιχειρήσεις. Επίσης, έργα τερματισμού της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, βιώσιμων μεταφορών, διατήρησης της βιοποικιλότητας, εκσυγχρονισμού της μεταφοράς και διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας. Ακόμα, σχέδια χορηγιών για προώθηση της αποθήκευσης ενέργειας καθώς και της ηλεκτροκίνησης. Ήδη αρκετά από αυτά τα σχέδια χορηγιών έχουν προκηρυχθεί. Παράλληλα, κατά τα επόμενα χρόνια θα απαιτηθεί να γίνει επαναπρογραμματισμός του κρατικού προϋπολογισμού, ώστε να συμπεριληφθούν περισσότερα έργα.

Ποιες οι συστάσεις σας προς τις επιχειρήσεις του τόπου;

Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να συμβάλουν στην επίτευξη των νέας αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ και γι’ αυτό θα πρέπει να αρχίσουν να αναθεωρούν τις πρακτικές τους. Αρκετές από αυτές θα είναι νομικά υποχρεωμένες να λογοδοτούν για τις πολιτικές τους για μείωση του αρνητικού τους αντικτύπου. Συγκεκριμένα, στη δέσμη μέτρων Fit for 55 περιλαμβάνεται και αναθεώρηση της οδηγίας για τη μη χρηματοοικονομική λογοδοσία των επιχειρήσεων, που θα γίνεται με βάση τυποποιημένα κριτήρια ESG. Στις εκθέσεις θα πρέπει να αναλύουν τα μέτρα που παίρνουν, ώστε να μειωθεί το αρνητικό τους αποτύπωμα στον πλανήτη και στην κοινωνία. Γενικά θα πρέπει να λειτουργούν με πιο υπεύθυνο και βιώσιμο τρόπο, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά.

Να αναμένουμε ότι τα κριτήρια ESG στον τόπο μας ίσως καταστούν υποχρεωτικά για το επιχειρείν;

Σίγουρα. Μόλις ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις και υιοθετηθεί η οδηγία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει να εναρμονίσουμε και την εθνική οδηγία, για να εφαρμοστεί από τις κυπριακές επιχειρήσεις. Η αναθεώρηση της οδηγίας για τις μη χρηματοοικονομικές εκθέσεις επιδιώκει να κάνει υποχρεωτική τη χρήση των κριτηρίων ESG από όλες τις μεγάλες εταιρείες που εργοδοτούν πάνω από 250 άτομα, αντί μόνο για όσες απασχολούν 500 άτομα, όπως ισχύει τώρα.