Ερευνητική: Ποιους βάζει στο σκαμνί για Συνεργατισμό πριν το 2013

Οι επικρίσεις για την κατάρρευση του Συνεργατισμού, μετά και την δημοσιοποίηση της έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής, επικεντρώνονται κυρίως στα πρόσωπα που ενεπλάκησαν με τις εργασίες του Συνεργατισμού μετά το 2013 και την κρατικοποίηση του. Ωστόσο, ευθύνες για την πορεία που ακολούθησε ο Συνεργατικός Πιστωτικός Τομέας και τον οδήγησε το 2013 λίγο πριν το χείλος του γκρεμού, φέρουν κι άλλοι που είχαν συνταγματική υποχρέωση να παρέμβουν και να αποτρέψουν τα κακώς έχοντα στον Συνεργατισμό, αλλά προτίμησαν να παραμείνουν απαθείς και σήμερα να είναι εκ του ασφαλούς στη θέση του επικριτή.

Διαβάστε ακόμα: 
Ξέφραγο αμπέλι ο Συνεργατισμός για πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα
Ερευνητική: Σε αυτούς μοίρασε ευθύνες για Συνεργατισμό
Ερευνητική: Στον αυτόματο πιλότο ο Συνεργατισμός μέχρι το 2013

Αρχικά θα πρέπει να αναφέρουμε πως τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπισε ο ΣΠΤ το 2013 συνδέονται με μεγάλες ζημιές που αναγνωρίστηκαν λόγω της πολύ κακής ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου του. Ως αποτέλεσμα, χρειάστηκε ανακεφαλαιοποίηση με κρατική στήριξη ύψους €1,5 δις. Τα κυριότερα προβλήματα, σύμφωνα με την έκθεση, συνοψίζονται σε:

Φτωχή Εταιρική Διακυβέρνηση - Το ρυθμιστικό πλαίσιο για τη λειτουργία του ΣΠΤ, ως διαμορφώθηκε μετά το 1985, προέβλεπε υψηλό βαθμό αυτονομίας και ανεξαρτησίας των ΣΠΙ, τα οποία συνιστούσαν χωριστές νομικές οντότητες. Η αυτονομία αφορούσε την εκλογή του διοικητικού οργάνου, τις αρμοδιότητες και εξουσίες της διοίκησης και τις πολιτικές που υιοθετούνταν και εφαρμόζονταν σε κάθε ΣΠΙ, ιδιαίτερα από πλευράς δανειοδοτήσεων. Ο τρόπος εκλογής των μελών του διοικητικού οργάνου, δηλαδή των μελών της Επιτροπείας στα ΣΠΙ (ένα μέλος, μία ψήφος), δεν διασφάλιζε την ποιοτική επάρκεια των μελών για σκοπούς υγειούς διαχείρισης των ιδρυμάτων. Αντίθετα, τα μέλη των Επιτροπειών των ΣΠΙ εκλέγονταν συνήθως με κομματικά κριτήρια και όχι με βάση την ικανότητα και καταλληλότητά τους για διαχείριση ενός πιστωτικού ιδρύματος. Η αξιολόγηση της ικανότητας και καταλληλότητας των μελών της Επιτροπείας από εξωτερικό φορέα ήταν υποτυπώδης, δεν ήταν εναρμονισμένη με τα κριτήρια αξιολόγησης στον τραπεζικό τομέα και ελάχιστα μπορούσε να επηρεάσει τη διοικητική δομή των ΣΠΙ. Η εν λόγω αδυναμία μεταφερόταν και στην σύνθεση της Εκτελεστικής Διεύθυνσης (Γραμματέα και άλλα διευθυντικά στελέχη). Τα μέλη της Επιτροπείας αποφάσιζαν για το διορισμό των μελών της διεύθυνσης και πάλι με κομματικά κριτήρια.

Διαβάστε ακόμα:
Πώς απαντά η αγορά στο καμπανάκι για τις τιμές ακινήτων
Γιαγλής: Πρότυπο ερευνητικό κέντρο για Blockchain το IFF

Κακές τραπεζικές πρακτικές - Οι πιστωτικές διευκολύνσεις εγκρίνονταν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων με κριτήριο την εξασφάλιση (συνήθως υποθήκη).

Η αξιολόγηση της δυνατότητας αποπληρωμής ήταν ανεπαρκής ή ανύπαρκτη. Τούτο διαφαίνεται από τα ελλιπή στοιχεία που υπήρχαν στα ΣΠΙ για τα εισοδήματα φυσικών προσώπων δανειοληπτών ή την απουσία πρόσφατων οικονομικών καταστάσεων (όπου να παρουσιάζονται οι χρηματοοικονομικές ροές) στις περιπτώσεις χορηγήσεων προς εταιρίες. Όπου υπήρχαν κάποια στοιχεία, αυτά δεν ήταν αρκετά για να δικαιολογήσουν το ύψος των πιστωτικών διευκολύνσεων που εγκρίνονταν.

Σε αρκετές περιπτώσεις αιτημάτων για πιστωτικές διευκολύνσεις, όπου οι εμπράγματες εξασφαλίσεις ήταν σαφώς ανεπαρκείς, το άνοιγμα στις εξασφαλίσεις εκαλύπτετο με προσωπικές εγγυήσεις από αριθμό ατόμων. Σε μερικά δάνεια υπήρχαν δεκάδες εγγυήσεις, πολλές από τις οποίες ήταν χωρίς ουσιαστική αξία.

Σε αρκετές περιπτώσεις αναδιαρθρώσεων δανείων εγκρίνονταν αυξημένες πιστωτικές διευκολύνσεις, ούτως ώστε τα πρόσθετα ποσά να χρησιμοποιούνται ως δόσεις για τα αναδιαρθρωμένα δάνεια και να παρουσιάζονται έτσι τα εν λόγω δάνεια ως εξυπηρετούμενα.

Μερικά ΣΠΙ ενέκριναν υπερβολικά μεγάλα ποσά ως όρια τρεχούμενων λογαριασμών για επενδυτικούς σκοπούς με λήξη πέντε ή περισσότερα χρόνια. Η πρακτική χορήγησης ορίων διευκόλυνε κερδοσκόπους οι οποίοι δεν είχαν τη δυνατότητα καταβολής δόσεων αλλά στόχευαν σε αποπληρωμή από εκποίηση ακινήτων μετά από περίοδο 5-10 ετών.

Ήταν επίσης σύνηθες φαινόμενο τα ΣΠΙ να εγκρίνουν τεράστια ποσά δανείων σε αθλητικά ή άλλα σωματεία χωρίς να διαφαίνονται δυνατότητες αποπληρωμής. (πχ ΣΠΕ Αλληλεγγύη, Παραλιμνίου, Στρουμπίου)

Αρκετά συχνά, τα μέλη της Επιτροπείας ή/και ο Γραμματέας των ΣΠΙ και συνδεδεμένα με αυτούς πρόσωπα εξασφάλιζαν υψηλές πιστωτικές διευκολύνσεις. Τα ενδιαφερόμενα μέλη μετείχαν, σε αρκετές περιπτώσεις, στις συνεδρίες των Επιτροπειών κατά την εξέταση των αιτημάτων τους για διευκολύνσεις και υπέγραφαν τα πρακτικά που περιείχαν τις σχετικές αποφάσεις!

Δεν ήταν σπάνιο φαινόμενο η διαπλοκή μεταξύ στελεχών των ΣΠΙ και εξωτερικών εκτιμητών ακινήτων που κατέληγαν σε εξωπραγματικές εκτιμήσεις. Συνήθως αυτές απέβλεπαν σε διόγκωση της αξίας του ακινήτου με σκοπό να διευκολυνθεί η χορήγηση αυξημένων δανείων.

Ποιοι ευθύνονται για πριν το 2013
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και το Υπουργικό Συμβούλιο. Σύμφωνα με την έκθεση, δεν είναι αμέτοχες ευθυνών για την κατάσταση η οποία αφέθηκε σε μια μακρά σειράν δεκαετιών να εμπεδωθεί στον ΣΠΤ οι εκάστοτε κυβερνήσεις στο σύνολο τους. Διευκρινίζει ότι τα συμπεράσματα δεν περιορίζονται και δεν αφορούν μόνο τις κυβερνήσεις από το 1998 και μετέπειτα αλλά και τις προ αυτών, ιδιαίτερα από το 1987 και εντεύθεν. Ωστόσο, όσο εγγύτερα φθάνουμε στο 2013 οι ευθύνες των κυβερνήσεων καθίστανται σοβαρότερες διότι και τα προβλήματα του ΣΠΤ εγίνοντο και μεγαλύτερα και εμφανέστερα μέσα από την αποκάλυψη σκανδάλων και ποινικών διώξεων υπευθύνων.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων. Καθ’ όλη την υπό εξέταση περίοδο η Βουλή των Αντιπροσώπων ετηρείτο ενήμερη για τα τεκτενόμενα στον ΣΠΤ μέσα από ετήσιες εκθέσεις, οι οποίες ετοιμάζονταν από τις συνεργατικές εποπτικές και ελεγκτικές αρχές. Δεν εντοπίσαμε στα πρακτικά της Βουλής καμμιά συζήτηση για τα κακώς έχοντα στον ΣΠΤ. Παράλειψε να εκτελέσει το συνταγματικό της καθήκον του ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας.

Οι Υπουργοί Εμπορίου. Οι Υπουργοί Εμπορίου αναμφίβολα μέχρι το 2003 είχαν σημαντικά ερείσματα ελέγχου πάνω στον ΣΠΤ, τα οποία παρέλειψαν να χρησιμοποιήσουν για να επιβληθούν επί του Εφόρου, αφήνοντας τον κύριο της κατάστασης με όλες τις δυσμενείς συνέπειες. Μετά το 2003 οι ευθύνες τους ήταν κατά πολύ μειωμένες, αλλά σαν παραλήπτες ετήσιων εκθέσεων για το ΣΠΤ θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν το Υπουργικό Συμβούλιο ώστε να είναι πλέον ενήμερο των προβλημάτων και να συμβάλουν στη λήψη μέτρων για επίλυση τους.

Ο Έφορος ΥΕΑΣΕ. Τόσο ο κ. Χλωρακιώτης όσο και ο κ. Λύρας ευθύνονται για την κατάρρευση του ΣΠΤ μέχρι το 2013. Οι ευθύνες τους ήταν τεράστιες. Οι κάποιες προσπάθειες τους για εποπτεία ήταν σπασμωδικές και αναποτελεσματικές. Για τις ευθύνες τους, η Ερευνητική δεν θέλησε να επεκταθεί καθώς και οι δύο αντιμετωπίζουν ποινικές κατηγορίες ενώπιον του Κακουργιοδικείου Λευκωσίας.

Τα Πολιτικά Κόμματα. Η ευθύνη τους υπήρξε τεράστια στην καταστροφική πορεία που ακολούθησε ο ΣΠΤ για τις πολλές δεκαετίες που προηγήθηκαν της ανακεφαλαιοποίησης του 2013-2014.

Οι Επιτροπείες και η Γραμματεία των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων. Για την δημιουργία του μεγάλου αριθμού των ΜΕΧ ευθύνονται σε τεράστιο βαθμό οι Επιτροπείες και ο Γραμματέας – Διευθυντής αρκετών ΣΠΙ. Οι ευθύνες τους επικεντρώνονται σε ιδιαίτερα αμελή τρόπο εκτέλεσης των καθηκόντων τους, αλλά και στην ανικανότητα τους ν’ αποτρέψουν παρατυπίες, ατασθαλίες και καταχρήσεις. Ενέργειες οι οποίες στις πλείστες των περιπτώσεων αποδίδονται στους ίδιους. Ήδη για 21 ΣΠΙ σύμφωνα με τις αστυνομικές αρχές ευρίσκονται υπό διερεύνηση για ενδεχόμενη διάπραξη ποινικών αδικημάτων ή ότι ήδη ευρίσκονται ενώπιον ποινικού δικαστηρίου πρόσωπα τα οποία δυνατόν να εμπλέκονται.