Η πρόσφατη Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας κατέδειξε ότι το 2024 πραγματοποιήθηκαν 15.797 πωλήσεις ακινήτων, εκ των οποίων το 27,4% σε μη Ευρωπαίους αγοραστές.
Το ποσοστό στην πραγματικότητα είναι υψηλότερο, καθώς πολλές αγορές καταγράφονται ως «τοπικές» όταν γίνονται μέσω κυπριακών ή ευρωπαϊκών εταιρειών που ελέγχονται από ξένους. Έτσι, οι ξένοι αγοραστές πλησιάζουν τα τέσσερα στα 10 ακίνητα.
Οι άμεσα κερδισμένοι είναι οι κατασκευαστές και οι πωλητές. Το χρήμα εισέρχεται στην οικονομία μία φορά και ωφελεί λίγους, χωρίς να διαχέεται επαρκώς στην κοινωνία.
Ο μέσος πολίτης βλέπει τις τιμές και τα ενοίκια να αυξάνονται γεγονός που δυσκολεύει την πρόσβασή του σε προσιτή στέγη. Το παράδειγμα της Λεμεσού είναι χαρακτηριστικό.
Η πόλη προσέλκυσε διεθνείς εταιρείες και εύπορους αγοραστές ακινήτων, αλλά το κόστος ζωής για τους ντόπιους εκτοξεύτηκε.
Τι ισχύει σε άλλες χώρες
Σε άλλες χώρες εφαρμόζονται πιο ισορροπημένα πλαίσια. Στη Μάλτα, οι ξένοι μπορούν να αγοράζουν μόνο σε καθορισμένες ζώνες (Special Designated Areas).
Στην Ιρλανδία, μέσω του προγράμματος Part V, οι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης υποχρεούνται να διαθέτουν ποσοστό των έργων τους σε κοινωνική ή προσιτή στέγη.
Έτσι, η υπεραξία επιστρέφει στην κοινωνία. Στην Κύπρο τέτοιες πρόνοιες απουσιάζουν.
Ο παράγοντας φόρος
Το ισχύον φορολογικό καθεστώς επιτείνει το πρόβλημα. Από την κατάργηση του Φόρου Ακίνητης Ιδιοκτησίας, την 1η Ιανουαρίου 2017, τα κρατικά έσοδα προέρχονται κυρίως από ΦΠΑ και τέλη μεταβίβασης.
Στην ουσία φορολογείται η συναλλαγή και όχι η ιδιοκτησία ακινήτων, γεγονός που αυξάνει τα βραχυπρόθεσμα έσοδα χωρίς να δημιουργεί σταθερό μηχανισμό ανακατανομής.
Μισθοί και διαθέσιμο εισόδημα
Τα στοιχεία για τα εισοδήματα στην Κύπρο φέρνουν στο φως μια στρεβλή εικόνα. Ας δούμε γιατί. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, ο μέσος ακαθάριστος μηνιαίος μισθός το 2024 στην Κύπρο ήταν €2.487.
Μάλιστα κατά το δ΄ τρίμηνο του περασμένου χρόνου έφθασε στα €2.813. Ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί δεν αντικατοπτρίζουν τις πραγματικότητες που επικρατούν στην κοινωνία καθώς «φουσκώνουν» από τους υψηλόμισθους οι οποίοι εργάζονται σε ξένες εταιρείες.
Ο διάμεσος μηνιαίος μισθός (median) είναι χαμηλότερος καθώς υπολογίζεται γύρω στα €1.700-€1.800.
Αυτό καταδεικνύει ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι αμείβονται με λιγότερα. Έτσι, ενώ τα στατιστικά δείχνουν βελτίωση, η καθημερινότητα των πολιτών δεν αντικατοπτρίζει την ίδια πρόοδο.
Λύσεις υπάρχουν
Σήμερα, περίπου ένας στους τέσσερις κατοίκους της Κύπρου είναι ξένος. Εάν θέλουμε να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο κι όχι μισοάδειο τότε μπορούμε να αδράξουμε την ευκαιρία και να χαράξουμε πολιτικές, οι οποίες θα διαχέουν τα οφέλη αυτής της νέας πραγματικότητας στο σύνολο της οικονομίας και της κοινωνίας.
Λύσεις και μάλιστα εφαρμόσιμες υπάρχουν αρκεί να υπάρχει πολιτική κυρίως βούληση για να δημιουργηθούν οι μηχανισμοί που θα κατευθύνουν μέρος της ξένης ζήτησης σε κοινωνικές υποδομές και προσιτή στέγη.
Συνεπώς θα πρέπει να επιλέξουμε εάν η ζήτηση από ξένους αγοραστές/επενδυτές θα συνεχίσει να λειτουργεί ως βραχυπρόθεσμο έσοδο ή εάν θα φροντίσουμε να μετατραπεί σε μοχλό για μακροπρόθεσμο κοινωνικό όφελος.
*CEO Ask Wire.
