Η δεύτερη προεδρία Τραμπ μπορεί να ξεκινήσει διατλαντικό εμπορικό πόλεμο

Η εμπορική πολιτική της δεύτερης προεδρίας Τραμπ θα μπορούσε να κάνει την Ευρώπη φτωχότερη και να ξεκινήσει έναν νέο διατλαντικό εμπορικό πόλεμο.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ο εκλεγμένος πρόεδρος ζήτησε επανειλημμένα την επιβολή δασμών 10 ή 20% σε όλα τα εισαγόμενα προϊόντα. Τέτοιες προστατευτικές και εσωστρεφείς πολιτικές θα έβλαπταν μαζικά το διατλαντικό εμπόριο και την ευρωπαϊκή οικονομία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγικός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αντιπροσώπευαν το 19,7% των συνολικών εξαγωγών αγαθών του μπλοκ το 2023. (Η Κίνα αντιπροσώπευε το 8,8%.) Δασμοί 10% θα μπορούσαν να προκαλέσουν συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 1,6% της Γερμανίας και 0,80% της Γαλλίας.

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, οι ευρωπαϊκές εταιρείες ενδέχεται να βρουν τις ΗΠΑ μια μικρότερη, λιγότερο κερδοφόρα και πιο δύσκολη αγορά για να ανταγωνιστούν.

Οι ηγέτες της Ε.Ε. μπορούν να διερευνήσουν πολλές οδούς για να αντιμετωπίσουν τέτοια επιθετικά μέτρα.

Ένας τέτοιος τρόπος είναι η επέκταση του εμπορίου που κάνουν οι Ευρωπαίοι με άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο. Φυσικά, το σύνολο του εμπορίου των ΗΠΑ δεν μπορεί να αντικατασταθεί από νέες αγορές – οι ευρωπαϊκές εξαγωγές το 2023 στη Νότια Κορέα, το Μεξικό, τον Καναδά, τη Βραζιλία και την Ινδία μαζί ήταν περίπου οι μισές από αυτές στην Αμερική.

Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι μπορούν να μετριάσουν εκ των προτέρων την οικονομική ζημιά, κινούμενοι γρήγορα για να συνάψουν νέες εμπορικές συμφωνίες με εναλλακτικές αγορές.

Οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων της Ε.Ε. θα πρέπει να αναλάβουν τέσσερις κύριες ενέργειες για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς της Ε.Ε.

Το πρώτο μέρος που πρέπει να κοιτάξει η Ε.Ε. είναι στον καθρέφτη – και να αναγνωρίσει την τεράστια, ανεκμετάλλευτη ευκαιρία για την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς. Αυτό είναι αναμφίβολα ένα δύσκολο έργο, καθώς θα απαιτούσε από τα κράτη μέλη να παραδώσουν πολλά από τα εναπομείναντα εργαλεία οικονομικής πολιτικής τους στην Ε.Ε..

Θα συνεπαγόταν επίσης ενοποίηση της αγοράς για λιγότερο ανταγωνιστικές επιχειρήσεις – μερικές φορές εκείνες που προστατεύονται από τις εθνικές κυβερνήσεις.

Ωστόσο, η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς θα απέφερε μεγάλα οικονομικά οφέλη –η Ε.Ε. εκτιμάται ότι θα χάσει το 10% του δυνητικού ΑΕΠ της λόγω των εσωτερικών εμποδίων που παραμένουν– και θα αύξανε την ανθεκτικότητα της Ευρώπης στις οικονομικές προκλήσεις.

Επιτάχυνση των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου που βρίσκονται ήδη υπό διαπραγμάτευση

Πέρα από τα σύνορά της, η Ε.Ε. θα πρέπει να επιταχύνει δραστικά τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ) που βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση ή σε διαδικασία επικύρωσης. Μια ΣΕΣ με το μπλοκ της Λατινικής Αμερικής Mercosur συνάντησε πρόσφατα νέα εμπόδια μετά από περισσότερα από 25 χρόνια διαπραγματεύσεων.

Ωστόσο, η συμφωνία είναι απαραίτητη για τις ευρωπαϊκές προσπάθειες απομάκρυνσης του κινδύνου, θα ενίσχυε την ευρωπαϊκή αξιοπιστία και επιρροή στη Λατινική Αμερική και θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξασφάλιση της πρόσβασης σε πρώτες ύλες που λείπει το μπλοκ στην επικράτειά του.

Η δυναμική έχει επίσης επιταχυνθεί πίσω από μια ΣΕΣ με την Ινδία, αλλά οι δύο πλευρές παραμένουν πολύ μακριά: εάν μια πλήρης συμφωνία παραμείνει απρόσιτη σύντομα, η Ε.Ε. θα πρέπει να προσφερθεί να επισπεύσει μικρότερες τομεακές συμφωνίες για τη βελτίωση του διμερούς εμπορίου στο μεταξύ.

Εν τω μεταξύ, στην ανατολική Ασία, η Ε.Ε. διαπραγματεύεται μια συμφωνία ψηφιακού εμπορίου με τη Νότια Κορέα, μια φιλόδοξη συμφωνία που προσφέρει την ευκαιρία επέκτασης του διμερούς εμπορίου σε μια αναπτυσσόμενη αγορά ψηφιακών προϊόντων.

Ο Τραμπ έχει επικρίνει συχνά τη Σεούλ και οι εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ-Νοτίου Κορέας παρουσιάζουν πολλές δυναμικές που ο νέος πρόεδρος αντιπαθεί ιδιαίτερα, συμπεριλαμβανομένου ενός τεράστιου εμπορικού ελλείμματος με τις ΗΠΑ.

Οι ενισχυμένοι δεσμοί με την Ε.Ε. θα ήταν επομένως ελκυστικοί για τους Κορεάτες που θέλουν να βρουν τους δικούς τους τρόπους για να αντιμετωπίσουν την καταιγίδα της επιστροφής του Τραμπ.

Η αυστηρή προτεραιότητα στη σύναψη και την εφαρμογή των ΣΕΣ θα βοηθούσε τους Ευρωπαίους να εξασφαλίσουν ευκολότερη πρόσβαση στις εξαγωγικές αγορές και να αντισταθμίσουν τα προστατευτικά μέτρα που προέρχονται από τις ΗΠΑ.

Ακόμη πιο σημαντικό, θα έστελνε ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα ότι η Ε.Ε. είναι ένας αξιόπιστος και αποτελεσματικός οικονομικός εταίρος και ότι οι Βρυξέλλες παραμένουν προσηλωμένες σε ένα πολυμερές εμπορικό σύστημα βασισμένο σε κανόνες.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει επομένως να παραμερίσουν τις υπόλοιπες επιφυλάξεις και να επικυρώσουν γρήγορα τις συμφωνίες που έχουν συναφθεί, όπως οι προγραμματισμένες συμφωνίες με τη Mercosur και τη Χιλή, η οποία είναι μια σημαντική πηγή λιθίου.

Σύναψη συμφωνιών με το Μεξικό και τον Καναδά

Εκτός από αυτές τις συμφωνίες, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει επίσης να προσφέρουν την επέκταση και την αναβάθμιση των πρόσφατων εμπορικών συμφωνιών με το Μεξικό και τον Καναδά – προκειμένου να διατηρηθεί η έμμεση πρόσβαση στην αγορά των ΗΠΑ.

Παρόλο που ο Τραμπ έχει υποσχεθεί αναθεώρηση της Συμφωνίας Ηνωμένων Πολιτειών-Καναδά-Μεξικού που διαπραγματεύτηκε ο ίδιος κατά την πρώτη του θητεία, οι δύο χώρες πιθανότατα θα διατηρήσουν προτιμησιακή πρόσβαση στις ΗΠΑ. Υπό αυτή την προοπτική, η εμβάθυνση του εμπορικού πλαισίου μαζί τους θα μπορούσε να παράσχει στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις είσοδο στην αμερικανική αγορά.

Στήριξη τις αναδυόμενες οικονομίες

Τέλος, η Ε.Ε. θα πρέπει να κινηθεί για να εμπλακεί γρήγορα με τις αναδυόμενες οικονομίες, πολλοί από τους ηγέτες των οποίων είναι όλο και πιο επιφυλακτικοί για το ντάμπινγκ της Κίνας φθηνών αγαθών στις αγορές τους – μια πρακτική που εμποδίζει τις δικές τους φιλοδοξίες να αναπτύξουν την εγχώρια μεταποίηση.

Αυτό παρέχει ένα άνοιγμα για μια Ε.Ε. που αναζητά νέους εμπορικούς εταίρους. Το μπλοκ ήδη διαπραγματεύεται μια εμπορική συμφωνία με την Ινδονησία, μια χώρα που πρόκειται να φτάσει σχεδόν τα 300 εκατομμύρια κατοίκους έως το 2030 – και η οποία έχει ανακοινώσει υψηλούς δασμούς στα κινεζικά προϊόντα. Υπάρχουν πολλά που μπορούν να προσφέρουν οι Ευρωπαίοι.

Για παράδειγμα, οι ευρωπαϊκές εταιρείες κατέχουν ηγετική θέση παγκοσμίως στην παραγωγή και εξαγωγή βιομηχανικών μηχανημάτων, αγαθών που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις χώρες που επιθυμούν να δημιουργήσουν τη δική τους παραγωγή και να βελτιώσουν τη συμμετοχή τους στις αλυσίδες αξίας.

Από αυτή την άποψη, η Ε.Ε. θα πρέπει επίσης να κάνει πιο στρατηγική χρήση της Global Gateway, της επενδυτικής πρωτοβουλίας συνδεσιμότητας του μπλοκ, για τη βελτίωση των οικονομικών δεσμών με τις αναδυόμενες οικονομίες. Στις διαπραγματεύσεις ΣΕΣ, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να συνδέσουν την απελευθέρωση του εμπορίου με τις επενδύσεις υποδομής της Global Gateway για να εξασφαλίσουν την πρόσβαση στην αγορά και να υποστηρίξουν τη δημιουργία νέων αλυσίδων εφοδιασμού με τις αναδυόμενες οικονομίες.

Οι νέες εξαγωγές στον αναπτυσσόμενο κόσμο και οι βελτιωμένοι δεσμοί με τους υπάρχοντες εταίρους δεν υποκαθιστούν την αμερικανική αγορά. Αλλά μπορούν να βοηθήσουν στην παροχή ενός μαξιλαριού έναντι των σαρωτικών δασμών που υποσχέθηκε ο Τραμπ.

Ταυτόχρονα, ένα ευρύ και ανθεκτικό δίκτυο εμπορικών συμφωνιών, σε συνδυασμό με τη στρατηγική χρήση των διαθέσιμων εργαλείων αντιποίνων, θα έφερνε την Ε.Ε. σε καλύτερη θέση να αντιμετωπίσει τους τύπους μέτρων που είναι πιθανό να εφαρμόσει η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ.