ΚΟΡYΦΑΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ: Σε διαρκή ροή εξελίξεων

Η εφαρμογή του ΓεΣΥ έχει φέρει τεράστιες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, υπάρχουν εκκρεμότητες, όπως συμβαίνει με κάθε ζωντανό κι εξελισσόμενο σύστημα. Για τα δεδομένα και τις προκλήσεις στον τομέα των φαρμάκων αλλά και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να βελτιωθεί το ίδιο το σύστημα, σε συνθήκες συνεχών καινοτομιών και αλλαγών, μας μίλησαν ο πρόεδρος της Κυπριακής Ένωσης Φαρμακευτικών Εταιρειών Έρευνας και Ανάπτυξης (ΚΕΦΕΑ), Κυριάκος Μικέλλης και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΦΕΚ), Χρίστος Χατζηπαναγής.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΩΡΑ ΠΑΜΠΟΥΛΟΥ

Κυριάκος Μικέλλης πρόεδρος ΚΕΦΕΑ

Προκλήσεις που παραμένουν

Η εφαρμογή του ΓεΣΥ αποτελεί τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη μεταρρύθμιση στον τομέα της υγείας στον τόπο μας. Κατά γενική ομολογία, έχει βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες παροχής και διαχείρισης φαρμάκων στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Ωστόσο, ελάχιστα έχουν γίνει για την ένταξη καινοτόμων φαρμάκων αλλά και για το θέμα των ενδονοσοκομειακών, ενώ οι ασθενείς αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης σε φάρμακα και θεραπείες. Παράλληλα, μας ανησυχεί η καθυστέρηση που παρατηρείται από πλευράς των αρμοδίων στην υιοθέτηση των κατευθυντήριων οδηγιών/πρωτοκόλλων. Ένα ακόμη οικονομικό έτος κλείνει, χωρίς να γνωρίζουμε τι επενδύθηκε και τι δαπανήθηκε για προμήθεια και εξασφάλιση φαρμάκων μέχρι σήμερα, ενώ δεν μας έχουν κοινοποιηθεί, παρά τις προσπάθειές μας, οι προβλέψεις και ο αντίστοιχος προϋπολογισμός για την τρέχουσα χρονιά. Σε μια χρονική στιγμή, που θα έπρεπε ήδη να συζητάμε για τον προϋπολογισμό του 2023, εμείς ακόμα αναμένουμε να διαμορφώσουμε εικόνα για τις προηγούμενες αλλά και τη φετινή χρονιά.

Τι προτείνει η ΚΕΦΕΑ

Η φαρμακευτική βιομηχανία έχει συμβάλει τα μέγιστα στην ομαλή λειτουργία του ΓεΣΥ. Σε ό,τι αφορά την πρώτη φάση της εφαρμογής του, μέσα από τις εκπτώσεις που παραχωρήθηκαν στον ΟΑΥ, διασφαλίστηκε η συγκράτηση των δαπανών σε επίπεδα εντός του σφαιρικού προϋπολογισμού. Σε ό,τι αφορά τη Β΄ φάση και τα καινοτόμα φάρμακα, η κάθε εταιρεία είναι έτοιμη - όπως έχουμε συμφωνήσει - να συζητήσει με το ΟΑΥ τους όρους ένταξης και διάθεσής τους στους ασθενείς. Ως τοπικοί εκπρόσωποι της βιομηχανίας ανάπτυξης νέων καινοτόμων φαρμάκων και εμβολίων καταβάλλουμε τεράστιες προσπάθειες, για να διασφαλίσουμε την όσο το δυνατό γρηγορότερη πρόσβαση των ασθενών σε αυτά. Για να επιτευχθεί, όμως, κάτι τέτοιο χρειάζεται και η ανάλογη προσέγγιση από τις Αρχές. Απαιτείται πιστή εφαρμογή της νομοθεσίας και τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, όπως έχουν συμφωνηθεί. Σε ό,τι αφορά τις κατευθυντήριες οδηγίες, υπάρχουν διαθέσιμες από διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς, οι οποίες είναι αποδεκτές από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και μπορούν να υιοθετηθούν άμεσα, κάτι όμως που δεν γίνεται από πλευράς των αρμοδίων. Πέραν των πιο πάνω, κατά τη δική μας αντίληψη, η Συμβουλευτική Επιτροπή Φαρμάκων πρέπει να  ανεξαρτητοποιηθεί πλήρως από τον ΟΑΥ.

Σε σύγκριση με το εξωτερικό

Στη θεωρία και τον σχεδιασμό, τολμώ να πω, πως το σύστημα χειρισμού των φαρμάκων συγκρίνεται θετικά με το τι ισχύει σε άλλες χώρες. Ωστόσο, η θεωρία απέχει πολύ από την πράξη, καθώς πολλά ακόμα πρέπει να εφαρμοστούν. Σημαντική είναι, επίσης, η σωστή κατανομή των πόρων και η εξασφάλιση της απαραίτητης χρηματοδότησης για το φάρμακο.

Η κατά κεφαλήν δαπάνη για το φάρμακο στην Κύπρο είναι πολύ χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, στοιχείο που δημιουργεί δυσκολίες. Με την εφαρμογή των συμφωνηθέντων μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων και εντός του πλαισίου, όπως το καθορίζει η σχετική νομοθεσία, θα έχουμε σημαντική βελτίωση στην παρεχόμενη φαρμακευτική περίθαλψη των ασθενών.   

Χρίστος Χατζηπαναγής πρόεδρος ΣΦΕΚ

Σημαντικές εκκρεμότητες

Ήδη έχουν περάσει περισσότερα από τρία χρόνια από την αρχή υλοποίησης του ΓεΣΥ και στον τομέα των φαρμάκων δεν μπορούμε ακόμη να μιλήσουμε για επιτυχή υλοποίησή του. Υπάρχουν σημαντικές εκκρεμότητες, όπως η μη διαθεσιμότητα όλων των φαρμάκων για συνταγογράφηση από την ιατρική κοινότητα. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει απρόσκοπτη πρόσβαση ασθενών σε θεραπείες που αφορούν, για παράδειγμα, χρόνιες και σοβαρές παθήσεις. Η διαδικασία εξασφάλισης παραμένει στη διαχείριση της Επιτροπής Ονομαστικών Αιτημάτων του Υπουργείου Υγείας, ενώ θα έπρεπε να εξασφαλίζονται μέσω του ΓεΣΥ, βάσει πρωτοκόλλων.

Παρατηρούνται, επίσης, καθυστερήσεις στην επικαιροποίηση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων στη βάση διεθνών επιστημονικών δεδομένων, με αποτέλεσμα ο Κύπριος να στερείται του δικαιώματος πρόσβασης στις ενδεδειγμένες γι’ αυτον θεραπείες. Οι διαδικασίες αυτές πρέπει να επισπευσθούν και να τεθούν άμεσα όλα τα φάρμακα, που αφορούν στη Β΄ φάση του ΓεΣΥ, στη διάθεση των Κύπριων ασθενών. Παραμένει, επίσης, σε εκκρεμότητα η οριστικοποίηση και η υπογραφή των συμφωνιών μεταξύ ΟΑΥ και φαρμακευτικών εταιρειών, για να διασφαλιστούν η διάθεση και η διακίνηση των φαρμάκων εντός του συστήματος σε ένα ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο.

Είναι αντιληπτό πως η διασφάλιση των δικαιωμάτων των ασθενών και του βιώσιμου μέλλοντος του συστήματος υγείας ξεκινά με την επαρκή χρηματοδότηση. Δεν είναι λογικό, με μία φαρμακευτική δαπάνη, η οποία παραμένει στάσιμη για αρκετά χρόνια, να αναμένεται να εντάσσονται νέα φαρμακευτικά προϊόντα προς αποζημίωση. Θα πρέπει, λοιπόν, για την κάλυψη νέων φαρμάκων ή θεραπευτικών κατηγοριών, να προνοούνται επιπρόσθετα κονδύλια.

Εισηγήσεις για αλλαγές

Ο σύνδεσμός μας βρίσκεται σε ανοικτό διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς και καταθέτει συνεχώς εισηγήσεις για ένα αποτελεσματικό και βιώσιμο σύστημα υγείας. Μια από αυτές αφορά στην ενοποίηση της φαρμακευτικής αγοράς, έτσι ώστε να μη μιλάμε για Α΄ και Β΄ φάση. Οι φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει να είναι αρμόδιες γι’ αυτήν, ώστε να διασφαλιστεί η σωστή λειτουργία των αλυσίδων εφοδιασμού, να περιοριστούν στρεβλώσεις και ελλείψεις φαρμάκων. Πρέπει, ακόμα, να υπάρξει αυτονόμηση της Συμβουλευτικής Επιτροπής Φαρμάκων, η οποία θα αξιολογεί αιτήσεις για ένταξη φαρμάκων στον Κατάλογο Φαρμακευτικών Προϊόντων και θα συμβουλεύει τον οργανισμό για τον τρόπο διάθεσής τους στο σύτημα, βασιζόμενη σε επιστημονικά κριτήρια. Επίσης, θα πρέπει να διενεργείται έλεγχος υπερβάσεων σε όλους τους τομείς μέσω της ψηφιοποίησης και της καταγραφής όλων των δεδομένων. Άλλη μια εισήγηση είναι η εισαγωγή και ενδυνάμωση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης σε όλο το εύρος του συστήματος και η εισαγωγή του ψηφιακού φακέλου του ασθενούς.

Για το συμφέρον του πολίτη

Η Κύπρος υστερεί στη δημόσια κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη, σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης, σε σημείο που αυτή δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού εντός του ΓεΣΥ. Το ερώτημα που προκύπτει, είναι πώς με την υφιστάμενη δαπάνη θα μπορέσει η χώρα μας να ενσωματώσει τη ραγδαία καινοτομία, που αναμένεται τα επόμενα χρόνια.

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι δαπάνες υγείας και ιδιαίτερα για το φάρμακο, δεν θα πρέπει να θεωρούνται κόστος για τις Κυβερνήσεις ούτε στόχος για βραχυπρόθεσμη διαχείριση εντός ετήσιων προϋπολογισμών αλλά κοινωνική επένδυση με αντίκτυπο στην ευημερία των πολιτών και στην ανάπτυξη της χώρας.

Θα πρέπει, επίσης, να λαμβάνονται υπόψη τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της χώρας, όπως η γήρανση του πληθυσμού, τα ψηλά ποσοστά παχυσαρκίας και διαβήτη, το κάπνισμα και η ανεπαρκής πρόληψη, παράγοντες που οδηγούν στις αυξημένες ανάγκες για υπηρεσίες υγείας και θεραπειών.

Ένα άλλο θέμα, που αποτελεί μεγάλη πρόκληση, είναι η έγκαιρη αξιολόγηση και εισαγωγή φαρμάκων εντός του συστήματος, έτσι ώστε ο Κύπριος να μη περιμένει σειρά ετών, για να έχει πρόσβαση στην καινοτομία. Εκ μέρους της φαρμακευτικής βιομηχανίας υπάρχει δέσμευση στην ΕΕ ότι θα κατατίθενται αιτήματα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες για τιμολόγηση και αποζημίωση καινούργιων φαρμάκων, μέσα σε δύο χρόνια από την τελική έγκριση, με την προϋπόθεση ότι το επιτρέπουν οι εθνικές νομοθεσίες. Η κυπριακή νομοθεσία δεν προνοεί κάτι τέτοιο και ίσως θα πρέπει το θέμα να επανεξεταστεί για το καλώς νοούμενο συμφέρον των ασθενών.