Η ανθρώπινη πλευρά των Οικογενειακών Επιχειρήσεων την περίοδο των γιορτών

Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι μια διαφορετική περίοδος από τις περιόδους που διανύει η οποιαδήποτε Οικογενειακή Επιχείρηση σε ένα ημερολογιακό έτος. Τη συγκεκριμένη περίοδο τα συναισθήματα ποικίλουν για τους περισσότερους ιδιοκτήτες των Οικογενειακών Επιχειρήσεων, καθώς από τη μια υπάρχει ο ενθουσιασμός του ερχομού της περιόδου των γιορτών και από την άλλη το άγχος για το αν θα ανταποκριθούν στα ήθη, έθιμα και συνήθειες που διαχρονικά ακολουθούσαν, μέσα στο σύστημα στο οποίο λειτουργούν.

Λαμβάνοντας υπόψη το σύστημα οικογενειακής επιχείρησης των Tagiuri και Davis, το οποίο ενσωματώνει τους κύκλους Οικογένεια, Επιχείρηση και Ιδιοκτησία, επισημαίνουμε τις τέσσερις από τις  επτά ομάδες, οι οποίες συμβάλλουν και διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο κατά την περίοδο των εορτών μέσα από τη λειτουργία, τις αξίες και τις «συνήθειες/έθιμα» που ακολουθούν οι Οικογενειακές Επιχειρήσεις.
 

Ιδιοκτήτες (Εργοδοτούμενοι στην Επιχείρηση) – Εργαζόμενοι
Η περίοδος των γιορτών για τις πλείστες των  επιχειρήσεων, και κατ’ επέκταση και τις οικογενειακές, είναι και η περίοδος στην οποία έχουν προγραμματίσει/προϋπολογίσει ότι θα πετύχουν ένα πολύ σημαντικό μέρος του ετήσιου αναμενόμενου κύκλου εργασιών. Παρόλη τη σχετική πίεση για την επίτευξη των επιχειρησιακών στόχων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το διευθυντικό προσωπικό διακατέχεται από ελπίδα, ως αποτέλεσμα της θετικής στάσης που προκύπτει  από την ψυχολογική προετοιμασία, για επίτευξη αυτών των στόχων. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την επερχόμενη περίοδο ξεκούρασης και χρόνου που αφιερώνεται για πιο οικογενειακές στιγμές, αποτελεί μια θετική κινητήριο δύναμή (positive driving motivation) στο περιβάλλον (εργαζόμενοι, προμηθευτές, πελάτες),  στο οποίο οι Οικογενειακές Επιχειρήσεις λειτουργούν.

Διαβάστε τα υπόλοιπα εξειδικευμένα άρθρα για τις οικογενειακές επιχειρήσεις

1. Οικογενειακές Επιχειρήσεις – Πλεονεκτήματα και Αδυναμίες
2. Τα στάδια, οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες σε μία οικογενειακή επιχείρηση
3. Διαπροσωπικές σχέσεις και επικοινωνία σε μια Οικογενειακή Επιχείρηση
4. Συναισθήματα και ο ρόλος τους σε μία οικογενειακή επιχείρηση
5. Οικογενειακή Επιχείρηση: Σχετικά θεσμικά όργανα και η σημασία τους
6. Διαχείριση του πλούτου της οικογενειακής επιχείρησης
7. Η χρήση των εμπιστευμάτων στις οικογενειακές επιχειρήσεις
8. Διαχείριση Συγκρούσεων σε μία Οικογενειακή επιχείρηση

Ειδικά την περίοδο των γιορτών, παρατηρούμε μια αυξημένη τάση διευθυντικών στελεχών (συμπεριλαμβανομένου και των ιδιοκτητών) να εργάζονται, να υποστηρίζουν και να είναι πιο κοντά στην πρώτη γραμμή της Επιχείρησης μαζί με το προσωπικό τους. Ο συνδυασμός του πιο πάνω αναφερόμενου θετικού κλίματος  μαζί με την επικέντρωση όλων προς έναν κοινό στόχο/σκοπό, διαχρονικά έχει συμβάλει στη δημιουργία μιας κουλτούρας αυτό-αποτελεσματικότητας μέσα στην Οικογενειακή Επιχείρηση.

Αυτή η έντονη δέσμευση της ηγετικής ομάδας μιας Οικογενειακής Επιχείρησης οδηγεί τους εργαζόμενους να τείνουν να είναι πιο αφοσιωμένοι προς την επίτευξη των στόχων της επιχείρησης. Σε πολλές περιπτώσεις αυτή η δέσμευση προσπάθειας επίτευξης στόχων εδραιώνεται, όταν ένας εκ των ιδιοκτητών της Οικογενειακής Επιχείρησης ως Θεσμικός Καθοδηγητής (institutional champion) προωθεί  τις αξίες που διέπουν τη συγκεκριμένη επιχείρηση. Αυτό  περιλαμβάνεται και στους κύριους λόγους που οι εργαζόμενοι στις Οικογενειακές Επιχειρήσεις συνεχίζουν να εργάζονται για αρκετά χρόνια σ’ αυτές. Το αίσθημα του «ανήκειν» (belonging) σε μια επιχείρηση/οικογένεια που επιδεικνύει δέσμευση προσφέρει αναγνώριση και στις πλείστες των περιπτώσεων αίσθημα σταθερότητας αποτελεί ίσως ένα από τα ισχυρότερα συστατικά στη διατήρηση των εργαζομένων (employee retention).
 
Ιδιοκτήτες (Εργοδοτούμενοι στην Επιχείρηση) – Μέλη Οικογένειας Ιδιοκτητών – Εργαζόμενοι
Παρόλες τις πιθανές διαμάχες που ενδεχομένως να υπάρχουν μεταξύ των ιδιοκτητών μιας Οικογενειακής Επιχείρησης όπως θέματα διακυβέρνησης, διαδοχής στην ηγεσία της επιχείρησης (leadership transition) ακόμα και πιθανά θέματα επιβίωσής της, η περίοδος των εορτών χαρακτηρίζεται  από αυξημένα αισθήματα/συμπεριφορές όπως Συνοχή και Αλληλεπίδραση (Cohesion and interaction) και  Ευγνωμοσύνη (Gratitude). Λόγω της περιόδου των γιορτών, οι προσωπικοί δεσμοί και οι σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της Οικογένειας των Ιδιοκτητών (εργοδοτουμένων και μη) και άλλων τρίτων (με έμφαση τους εργαζόμενους), αναπτύσσονται ραγδαία και συμβάλλουν στη διατήρηση του υψηλού κοινωνικού κεφαλαίου (social capital), το οποίο υπάρχει στην Οικογενειακή Επιχείρηση και μεταφέρεται από γενιά σε γενιά.
 
Αυτή την περίοδο (περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη) βλέπουμε επίσης όλα τα μέλη της Οικογένειας των Ιδιοκτητών να διακατέχονται από υψηλό αίσθημα κοινωνικής ευθύνης που κατά κύριο λόγο αποτυπώνεται στο ενδιαφέρον που επιδεικνύουν στους εργαζόμενους αλλά και στο κοινωνικό περιβάλλον, στο οποίο ζουν και δραστηριοποιούνται. Τα γιορτινά τραπέζια, τα δώρα, οι διάφορες εκδηλώσεις στις οποίες συμμετέχουν όχι μόνο οι εργαζόμενοι της Οικογενειακής Επιχείρησης αλλά και οι οικογένειές τους (παιδιά και σύζυγοι), οι επισκέψεις των παιδιών των γειτονικών σχολείων να πουν τα κάλαντα και να πάρουν τα δώρα τους, το κόψιμο της βασιλόπιττας, η συμμετοχή σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις είναι κάποιες από τις λίγες ενέργειες που οι Οικογενειακές Επιχειρήσεις προβαίνουν, για να επιδείξουν την ευγνωμοσύνη τους προς αυτούς που τους στηρίζουν κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, το αίσθημα της «πατριαρχικής υποχρέωσης» των Ιδιοκτητών (εργαζόμενων) της Οικογενειακής Επιχείρησης οδηγεί και σε επιπρόσθετες ενέργειες που δεν είναι πάντα πλήρως ευθυγραμμισμένες (aligned) με το να διατηρούν την επιχείρηση υγιή. Τέτοιες ενέργειες περιλαμβάνουν επιπρόσθετες πληρωμές υπό μορφή φιλοδωρήματος σε προσωπικό (χωρίς αυτές να είναι απαραίτητα συνδεδεμένες με κριτήρια επίτευξης στόχων). ,

Μπροστά στην πρόκληση του Covid 19
Αυτή τη χρονιά οι Οικογενειακές Επιχειρήσεις  καλούνται μέσα από την οικονομική πρόκληση που έφερε ο Covid 19 να επιδείξουν για ακόμη μια φορά τους στενούς οικογενειακούς δεσμούς και την κοινωνική τους ευθύνη στο περιβάλλον που δραστηριοποιούνται. Ο βαθμός και η ποιότητα των σχέσεων που υπάρχουν έχει κλονιστεί λόγω της πανδημίας και η καλύτερη προσέγγιση για επίδειξη της ανθρώπινης πλευράς των Οικογενειακών Επιχειρήσεων κατά τη γιορτινή περίοδο παραμένει η δημιουργία  πλαισίου στενής σχέσης (engagement) και η επίδειξη αναγνώρισης (recognition) και ευγνωμοσύνης (gratitude) στους τρίτους που την περιβάλλουν. Η διατήρηση αυτών των δυνατών δεσμών παραμένει το επίκεντρο και ο παλμός της ανθρώπινης πλευράς που πρέπει να επιδείξουν  οι Οικογενειακές Επιχειρήσεις.
 
Προς το σκοπό αυτό και μέσα στο επιτρεπόμενο  λειτουργικό πλαίσιο, οι Οικογενειακές Επιχειρήσεις θα ήταν καλό να διατηρήσουν όσο το δυνατό περισσότερα έθιμα και συνήθειες που εφάρμοζαν τις προηγούμενες χρονιές, είτε αυτό συμπεριλαμβάνει τα οποιαδήποτε δώρα στους εργαζομένους και τις οικογένειές τους, το κόψιμο της βασιλόπιττας, τα διάφορα γιορτινά τραπέζια, είτε την επιδίωξη (όπου είναι εφικτό) της προσωπικής επαφής μεταξύ  Ιδιοκτητών (εργαζόμενων), Ιδιοκτητών (μη-εργαζόμενων), μελών της Οικογένειας Ιδιοκτητών και συνεργατών και την ανταλλαγή ευχών για την περίοδο των εορτών. Όλα αυτά βέβαια υπό την προϋπόθεση ότι το επιτρέπουν τα Υγειονομικά Πρωτόκολλα που ισχύουν λόγω της πανδημίας.

Καλές Γιορτές!

*Human Resource Practitioner
constantinos.kassapis@gmail.com