Συναισθήματα και ο ρόλος τους σε μια Οικογενειακή Επιχείρηση

• "Ποιος νομίζεις ότι είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσω τον πατέρα μου;"
•  "Πώς μπορώ να κάνω την αδερφή μου να δεχτεί τις ιδέες μου;"
•  "Τι μπορώ να κάνω για να πείσω τον θείο μου ότι υπάρχουν καλύτεροι τρόποι λειτουργίας της επιχείρησης;"

 
Αυτές είναι ερωτήσεις που ακούμε συχνά σε μια οικογενειακή επιχείρηση. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον το 80% των επιχειρήσεων στην Κύπρο είναι οικογενειακές επιχειρήσεις. Μόνο 3 στις 10 οικογενειακές επιχειρήσεις επιβιώνουν στη 2η γενιά και μόνο 1 στις 10 παραδίδονται στην 3η γενιά. Η μέση διάρκεια ζωής των επιτυχημένων οικογενειακών επιχειρήσεων φαίνεται να είναι μικρότερη από 30 έτη, γεγονός που αντιπροσωπεύει πρακτικά το μέσο χρόνο που ο ιδρυτής συνδέεται με την εταιρεία.  (Πηγή: Κέντρο Conway για οικογενειακές επιχειρήσεις).

Διαβάστε επίσης:

• Οικογενειακές Επιχειρήσεις – Πλεονεκτήματα και Αδυναμίες
• Τα στάδια, οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες σε μία οικογενειακή επιχείρηση
• Διαπροσωπικές σχέσεις και επικοινωνία σε μια Οικογενειακή Επιχείρηση

Ως εκ τούτου, η επιτυχής παράδοση σε μια οικογενειακή επιχείρηση απαιτεί γνώση όχι μόνο της επιχείρησης, αλλά και του εαυτού μας. Το ερώτημα είναι τι μπορεί να κάνει η οικογένεια γι' αυτό. Πώς μπορούν να αποτρέψουν αυτές τις διαπροσωπικές δυσαρέσκειες και απογοητεύσεις από το να κλιμακωθούν σε βάρος της επιχείρησης και της οικογένειας;
Με άλλα λόγια, τα συναισθήματα είναι ένα σημαντικό ζήτημα μέσα στις οικογένειες. Συνεπώς, η αποτελεσματική διαχείριση των συναισθημάτων είναι σημαντική τόσο για τα μέλη της οικογένειας όσο και για τα μη μέλη που βρίσκονται στη Διοίκηση.
 
Ποια είναι τα οφέλη της αποτελεσματικής διαχείρισης συναισθημάτων σε μια οικογενειακή επιχείρηση;
-      Βελτιωμένες εσωτερικές διαδικασίες που προκύπτουν από τη βελτίωση της επικοινωνίας και της ευημερίας
-      Ενίσχυση των συναισθημάτων της προσωπικής επιτυχίας, της ταυτότητας και της
       ευημερίας.

• Διατήρηση του οικογενειακού δεσμού  

Η μακροπρόθεσμη επιτυχία της επιχείρησης εξαρτάται από την ανεξάρτητη λειτουργία των τριών κύκλων, τις αλληλεξαρτώμενες σχέσεις τους και τον αμοιβαίο σεβασμό τους. Εισήγαγαν επίσης τον Ιούνιο του 1996 την έννοια των «Διδύμων Χαρακτηριστικών»:¨

Μια οικογενειακή επιχείρηση έχει πολλά μοναδικά χαρακτηριστικά και κάθε ένα από αυτά  μπορεί να αποτελέσει πηγή πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων για την ιδιοκτήτρια οικογένεια, για τους υπαλλήλους που δεν είναι μέλη της και για τους υπαλλήλους που είναι μέλη της οικογένειας.

Η επιτυχία ή η αποτυχία οποιασδήποτε οικογενειακής επιχείρησης θα εξαρτηθεί από το πόσο καλά διαχειρίζονται αυτά τα χαρακτηριστικά. Η επιτυχημένη διαχείρισή τους θα επηρεάσει την ευημερία της οικογένειας και τη σχέση της οικογένειας με τους εργαζόμενους και με την ευρύτερη κοινότητα.

Ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά είναι η Συναισθηματική Συμμετοχή και αν αντιμετωπιστεί καλά, το πλεονέκτημα είναι η έκφραση θετικών συναισθημάτων που θα δημιουργήσουν πίστη, συναισθηματική δέσμευση και θα προωθήσουν την εμπιστοσύνη.
 
Η λειτουργία μιας οικογενειακής επιχείρησης γίνεται μερικές φορές περίπλοκη από συναισθηματικές αντιπαλότητες που αφορούν έναν πατέρα και το γιο του, έναν αδελφό και τον αδελφό του και άλλα αδέλφια. Ενώ αυτό συμβαίνει συχνά στην προσωπική οικογενειακή ζωή, μπορεί να επεκταθεί σε ανταγωνισμό στην οικογενειακή επιχείρηση.
 
Πιο κάτω παραθέτω τις δύο πιο κοινές περιπτώσεις:
 
Α) Αντιπαλότητα μεταξύ Πατέρα και Γιού
 
α- Πατέρας:     1- Συνειδητά επιθυμεί να παραδώσει την επιχείρησή του στο γιο του και θέλει
     αυτός να τον φτάσει στη θέση του στην κορυφή
 
2- Υποσυνείδητα προσπαθεί να αποδείξει τη δική του ικανότητα και
    καθησυχάζει τον εαυτό του ότι μπορεί ακόμα  να κάνει την επιχείρηση "του"
    επιτυχημένη, έτσι δεν θέλει ο γιος του να τον εκτοπίσει.
 
Αυτά τα συγκρουόμενα συναισθήματα προκαλούν τον πατέρα να συμπεριφέρεται με αντιφατικό τρόπο χωρίς λογική.
 
β- Γιος:            1- Φυσικά, απαιτεί αυξανόμενη ευθύνη μαζί με την αυξανόμενη ωριμότητα του
                        2- Επιδιώκει την ελευθερία να ενεργεί υπεύθυνα από μόνος του
3- Αισθάνεται απογοητευμένος από την παρέμβαση του πατέρα του και   
    την μη τηρούμενη υπόσχεση του για συνταξιοδότηση
  
Ως συμπέρασμα ο γιος αισθάνεται ότι παραμένει στο βρεφικό του ρόλο και δυσανασχετεί που παραμένει εξαρτώμενος από τον πατέρα του. Η αίσθηση της θυματοποίησης από τον Πατέρα που παραμένει πρόεδρος είναι αρκετά συχνή. Ο Γιός αισθάνεται ταυτόχρονα εχθρικός προς τον πατέρα του και ένοχος που νιώθει αυτή την εχθρότητα.
Ο Πατέρας αισθάνεται ότι ο γιος του είναι αχάριστος και δεν τον εκτιμά.

 
Β) Αντιπαλότητα αδελφού προς αδελφό
 
Ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές αιτίες:
• Ο πατέρας ή η μητέρα δείχνουν συναισθηματική προτίμηση (ευνοιοκρατία στον έναν εις
   βάρος του άλλου αδελφού)
• Οι σύζυγοι μπορεί να εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στην επιχείρηση γεγονός που επηρεάζει
   τους αδελφούς
• Σιωπηλή διαφωνία μεταξύ τους για την έγκριση του πατέρα τους:
  Θα μπορούσε να έχει ξεκινήσει στην παιδική ηλικία και συνεχίζεται στην ενήλικη ζωή à ο
  αντίκτυπος για την απόφαση διαχείρισης είναι σαφής και το παιχνίδι εξουσίας σε όλη την
  επιχείριση γίνεται ένα σημαντικό εμπόδιο
• Ο Μεγαλύτερος είναι πιθανό να έχει την τάση να ελέγχει τον μικρότερο αδελφό του
• Ο Νεότερος προσπαθεί να αποδείξει ότι είναι τόσο ικανός όσο ο μεγαλύτερος αδελφός του
  (περισσότερη έκθεση)
 

 
Ως απόδειξη του πώς η πιο πάνω συναισθηματική συμμετοχή μπορεί να είναι πλεονέκτημα ή  μειονέκτημα για μια οικογενειακή επιχείρηση, είναι η ιστορία των δύο αδελφών, Adolf και Rudolf Dassler που είχαν μια διαφωνία που αναφέρεται ως "εσωτερική οικογενειακή δυσκολία" που είχε ως αποτέλεσμα το διαχωρισμό της εταιρείας τους σε Adidas και Puma. Η διαφωνία τους αυτή δίχασε εντελώς ακόμη και τη γερμανική πόλη Herzogenaourach και εξακολουθεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο στην περιοχή σήμερα. Ακόμα και όταν ο Αδόλφος και ο Ρούντολφ πέθαναν, θάφτηκαν στις αντίθετες πλευρές του νεκροταφείου της πόλης τους.
Ούτε η Adidas ούτε η Puma ελέγχονται πλέον από απογόνους των ιδρυτών τους. Στην Puma, η πλειοψηφία ανήκει στη γαλλική εταιρεία πολυτελείας PPR (Pinault-Printemps-Redoute), ενώ η Adidas ανήκει σε πολλούς μικρούς μετόχους.

Εν ολίγοις, τα συναισθήματα είναι ένα πολύ ισχυρό κομμάτι της ζωής μας. Επομένως, πρέπει να τα χρησιμοποιήσουμε ως στρατηγικό εργαλείο και όχι να τα αφήσουμε να ξυπνήσουν τον χειρότερο εαυτό μας. Σε μια οικογενειακή επιχείρηση, τα συναισθήματα μπορεί να παίζουν δυναμικό ρόλο ειδικά όταν διακυβεύονται σημαντικά θέματα όπως η σταδιοδρομία, το μέλλον της επιχείρησης και οι δυνατότητές της για τη δημιουργία πλούτου. Μια οικογένεια υψηλής απόδοσης επιδιώκει μια "ενότητα για κοινό σκοπό", αναγνωρίζοντας παράλληλα τις διαφορές απόψεων και τιμώντας την αρχή της "Δικαιοσύνης".

(πηγή: IMD perspectives for Managers-2017)
 
*Σύμβουλος Ανθρώπινου Δυναμικού στους τομείς των Ανθρώπινων Σχέσεων, της Ηγεσίας και των Επικοινωνιών