X. Χριστοφόρου: H Κύπρος πάντα θα χρειάζεται Έκτακτο Σχέδιο Δράσης

Καθυστέρηση διαπιστώνει σε ό,τι αφορά την υιοθέτηση των μέτρων για αύξηση της ρευστότητας χρήματος στην κυπριακή αγορά ο Ανώτερος Εκτελεστικός Σύμβουλος της Deloitte. Σε συνέντευξη του στο InBusinessNews, o κ. Χρίστης Χριστοφόρου επισημαίνει πως σε γενικές γραμμές το πακέτο μέτρων που ανακοινώθηκε είναι προς την ορθή κατεύθυνση, ενώ εισηγείται όπως επιταχυνθούν οι βηματισμοί για το Σχέδιο των €2 δις προς τις επιχειρήσεις και αρχίσει η προώθηση εξειδικευμένων τομεακών σχεδίων για κλάδους, όπως ο τουρισμός, οι επενδύσεις και τα ακίνητα.
 
Την ίδια ώρα, εισηγείται την παραχώρηση νέων κινήτρων στις επιχειρήσεις, ενώ τονίζει πως η Κύπρος πάντα θα χρειάζεται ένα Έκτακτο Σχέδιο Δράσης, το οποίο θα ενεργοποιείται όταν προκαλούνται κρίσεις.

Σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις στην κυπριακή Οικονομία ο κ. Χριστοφόρου υπογραμμίζει πως η Κύπρος θα δυσκολευτεί να φέρει φρέσκο χρήμα από το εξωτερικό για να στηρίξει την οικονομία της, όπως έγινε το 2013, με την ύφεση να κινείται μεταξύ 5% και 10%.

Επισημαίνει πως λόγω του γενικού παροπλισμού της οικονομίας, θα υπάρξουν αλυσιδωτές επιπτώσεις και στον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών, ενώ η Deloitte καταβάλλει κάθε προσπάθεια να βοηθήσει τους πελάτες της προωθώντας έκτακτα σχέδια δράσης, δίνοντας συμβουλές για αντιμετώπιση της κρίσης και διευρύνοντας τις υπηρεσίες που προσφέρει.

Δύσκολες οι προβλέψεις, αλλά: Πόσο κατά την άποψη σας θα επηρεαστεί αρνητικά το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Κύπρου για το 2020; Γιατί;
Οι μέρες που βιώνει ο πλανήτης είναι πρωτόγνωρες. Η μεγάλη έκταση που προσέλαβε η πανδημία COVID–19 έχει ανατρέψει τα πάντα, με αποτέλεσμα σήμερα, η ανθρωπότητα να ζει με το φόβο, την ανασφάλεια και το άγνωστο αύριο.
 
Από τη δίνη αυτής της ανατροπής, δεν θα μπορούσε να εξαιρεθεί η παγκόσμια οικονομία, η οποία ήδη έχει παραλύσει και μετρά μεγάλες ζημιές. Με βάση τις μέχρι στιγμής εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ, η ύφεση στη διεθνή οικονομία μπορεί να ανέλθει μέχρι και το 10%, ενώ οι πόροι που θα χρειαστούν για να στηριχθεί η παγκόσμια οικονομική ισορροπία ενδέχεται να φτάσει σε πολλά τρις δολάρια.
 
Η Κύπρος, ως μικρή και ανοικτή οικονομία, δεν μπορεί παρά να δεχθεί μεγάλα πλήγματα από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Ήδη, ο τουριστικός τομέας έχει παροπλιστεί, ενώ η παραγωγική βάση της οικονομίας μας έχει σχεδόν αδρανοποιηθεί. Ζωτικοί τομείς, όπως οι επενδύσεις, τα ακίνητα, η ναυτιλία και άλλοι έχουν επηρεαστεί τα μέγιστα.
 
Λόγω των αναγκαίων αυστηρών περιοριστικών μέτρων που λήφθηκαν και τις έξωθεν αρνητικές επιδράσεις, η κυπριακή οικονομία εισήλθε σε στενωπό που οδηγεί σε μια νέα κρίση. Μια κρίση, που διαφέρει από την αντίστοιχη του 2013, αφού είναι παγκόσμια και εξουδετερώνει τα πλεονεκτήματα που είχαμε για να αυξήσουμε τον τουρισμό, να φέρουμε περισσότερες ξένες επενδύσεις, να διαθέσουμε ακίνητα σε ξένους αγοραστές, κλπ. Σήμερα, η Κύπρος θα δυσκολευτεί να φέρει φρέσκο χρήμα από το εξωτερικό για να στηρίξει την οικονομία της, όπως έγινε το 2013.
 
Πέραν αυτού, οι επιπτώσεις της πανδημίας επενεργούν πολύ αρνητικά στα δημόσια οικονομικά, στους ισολογισμούς των τραπεζών και σε μεγέθη όπως η ανεργία, το επιχειρείν και η παραγωγικότητα.
 
Με δεδομένο ότι τόσο οι επιχειρήσεις αλλά και τα νοικοκυριά είναι εκτεθειμένα σε υψηλό δανεισμό, η νέα κρίση θα επηρεάσει και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών.
 
Τα αναγκαία οικονομικά μέτρα που λαμβάνονται για στήριξη της οικονομίας δεν μπορούν παρά να υπονομεύσουν την καλή πορεία που είχαμε στα δημοσιονομικά μας πριν την εμφάνιση του κορωνοϊού, ιδιαίτερα και λόγω του γεγονότος ότι για μια ακόμη φορά η κυβέρνηση μας επέλεξε να χειριστεί τους εργαζόμενους στο δημόσιο και ημικρατικό τομέα σαν προνομιούχους και να τους εξαιρέσει από οποιεσδήποτε οικονομικές επιπτώσεις.
 
Με βάση τα πιο πάνω, πιστεύω ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας μας θα επηρεαστεί σημαντικά και θα επιστρέψουμε σε αρνητικά πρόσημα ανάπτυξης, με την ύφεση να κινείται μεταξύ 5% και 10%, ανάλογα με την ιατρική πορεία της πανδημίας όχι μόνο στη Κύπρο αλλά και διεθνώς.
 
Ποιοι τομείς της Οικονομίας θα επηρεαστούν (αρνητικά) περισσότερο;
Όπως είπα και πιο πάνω, η νέα κρίση όπως εξελίσσεται, θα επηρεάσει όλη την οικονομία χωρίς εξαίρεση. Η ολική ή μερική αναστολή εργασιών για όλες σχεδόν τις δραστηριότητες έχει παραλύσει τα πάντα. Σίγουρα, όμως, τομείς, όπως ο τουρισμός, τα ταξίδια, οι αερομεταφορές, το εμπόριο, τα ακίνητα και κάποιες υπηρεσίες θα πληγούν πιο καίρια.
 
Πόσο και πως προβλέπετε και προετοιμάζεστε ότι θα επηρεαστεί ο δικός σας τομέας οικονομικής δραστηριότητας (Professional Services) για το 2020;
O τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών μπορεί να μην βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της κρίσης, όμως λόγω του γενικού παροπλισμού της οικονομίας, θα υπάρξουν αλυσιδωτές επιπτώσεις και στον τομέα μας.
 
Ο τερματισμός εργασιών των επιχειρήσεων είναι λογικό ότι θα έχει αρνητική αντανάκλαση και στις εργασίες των επαγγελματικών υπηρεσιών.
 
Ως Deloitte, προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους πελάτες μας προωθώντας έκτακτα σχέδια δράσης, δίνοντας συμβουλές για αντιμετώπιση της κρίσης και διευρύνοντας τις υπηρεσίες που προσφέρουμε.
 
Αν και τα δεδομένα είναι πολύ αρνητικά, θέλουμε να πιστεύουμε ότι επιχειρηματική κοινότητα θα μπορέσει να αντιδράσει θετικά και να ανταπεξέλθει στα νέα δεδομένα. Το ζητούμενο σ’ αυτή τη συγκυρία είναι οι επιχειρήσεις να κρατηθούν ζωντανές για να μπορέσουν μετά τον κορωνοϊό να κερδίσουν το χαμένο έδαφος. Και ακριβώς εδώ είναι που δίνουμε σημασία: Να διατηρήσουμε ετοιμοπόλεμες τις επιχειρήσεις μας για την επόμενη μέρα του κορωνοϊού.
 
Αν και πόσο θα επηρεαστούν οι επαγγελματικές υπηρεσίες σε πελάτες από το εξωτερικό (companies and high net worth individuals);
Σίγουρα, οι εργασίες μας που προέρχονται από το εξωτερικό θα επηρεαστούν. Και αυτό, όπως εξήγησα προηγουμένως, διότι η κρίση δεν είναι κυπριακή, αλλά παγκόσμια. Οι ίδιες αρνητικές επιπτώσεις υπάρχουν και σε άλλες χώρες, οπότε οι πελάτες από το εξωτερικό αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα και με τους δικούς μας στην Κύπρο.
 
Όπως στην Κύπρο, έτσι και με τους πελάτες του εξωτερικού, προσπαθούμε να διατηρήσουμε την επιχειρηματικότητα ζωντανή για την επόμενη μέρα της κρίσης.
 
Πως ετοιμάσατε τον οργανισμό σας να εργάζεται και να διασφαλίσετε business continuity αυτές τις δύσκολες μέρες / εβδομάδες; Ποια μέτρα έχετε πάρει για διασφάλιση της ομαλής συνέχισης των εργασιών σας;
Η Deloitte, όπως και οι άλλες μεγάλες εταιρείες του τομέα μας, συνεχίζει να προσφέρει απρόσκοπτα τις υπηρεσίες της προς τους πελάτες της. Μέσω τηλεργασίας και με τις υφιστάμενες τεχνολογικές υποδομές και τα ψηφιακά μας εργαλεία, είμαστε συνεχώς δίπλα στους πελάτες μας και ανταποκρινόμαστε σε κάθε εργασία.
 
Στο πλαίσιο αυτό, ενημερωνόμαστε συνεχώς για μέτρα που λαμβάνει η κυβέρνηση καθώς και αυτά που προωθούνται διεθνώς, ώστε να επεξηγούμε στους πελάτες μας πως να διαχειριστούν τα νέα δεδομένα. Ειδική έμφαση δίνουμε σε συμβουλές που αφορούν την προώθηση ενδοεπιχειρησιακών μέτρων από κάθε επιχείρηση, ανάλογα με τον τομέα δραστηριοποίησης της.
 
Από την πλευρά μας, ως Deloitte, έχουμε προβεί σ’ όλες τις αναγκαίες εσωτερικές ρυθμίσεις με ένα ξεκάθαρο πλάνο διαχείρισης κρίσης για να υπάρχει συνεχής προσφορά των υπηρεσιών μας προς τους πελάτες μας, και σημαντικότερα για την ευημερία και την ασφάλεια των στελεχών μας.
 
Μέτρα Οικονομικής Πολιτικής: Τι έχετε να προτείνετε στους policy makers της οικονομικής πολιτικής (Υπουργείο Οικονομικών, Εργασίας, Κεντρική Τράπεζα κλπ.) για στήριξη της οικονομίας και των επιχειρήσεων στην δύσκολη αυτή περίοδο και στους μήνες που έρχονται;
Κατά τη γνώμη μας, το πακέτο των μέτρων που ανακοινώθηκαν είναι προς την ορθή κατεύθυνση.
 
Το ζητούμενο σήμερα είναι η ρευστότητα χρήματος στην αγορά και σ’ αυτόν τον τομέα καθυστερήσαμε αρκετά. Οι περισσότερες χώρες του εξωτερικού προχώρησαν αμέσως σε κινήσεις αύξησης της ρευστότητας χρήματος στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά. Εμείς, παρόλο που εξαγγείλαμε έγκαιρα τα διάφορα μέτρα (15 Μαρτίου), ακόμη να συμφωνηθεί η παροχή ρευστότητας στις επιχειρήσεις μέσω των τραπεζών.
 
Πιστεύουμε ότι η κυβέρνηση πρέπει να επιταχύνει τους βηματισμούς της σ’ ότι αφορά τα Σχέδια του Υπουργείου Εργασίας, να κλείσει το θέμα με το Σχέδιο των 2 δις ευρώ προς τις επιχειρήσεις και ν’ αρχίσει να σκέφτεται την εκπόνηση και προώθηση εξειδικευμένων τομεακών σχεδίων για κλάδους, όπως ο τουρισμός, οι επενδύσεις και τα ακίνητα.
 
Έχει μεγάλη σημασία να μην χαθεί η όποια δυνατότητα νέων εσόδων απ’ αυτούς τους τομείς. Για να γίνει, όμως αυτό, απαιτούνται έξυπνοι και επινοητικοί σχεδιασμοί με στοχευμένη αποτελεσματικότητα.
 
Παράλληλα, εισηγούμαστε την παραχώρηση νέων κινήτρων (φορολογικών και άλλων) στις επιχειρήσεις, ώστε με μειωμένα βάρη να μπορέσουν να επαναδραστηριοποιηθούν τάχιστα.
 
Τέλος, λόγω και της εμπειρίας της πανδημίας, επαναλαμβάνω αυτό που είπα πολλές φορές: Ότι η Κύπρος πάντα θα χρειάζεται ένα Έκτακτο Σχέδιο Δράσης, το οποίο θα ενεργοποιεί όταν προκαλούνται κρίσεις. Η ιστορία μας έχει διδάξει ότι η Κύπρος είναι ευάλωτη σε κρίσεις (εσωγενείς ή εξωγενείς), γι’ αυτό θα πρέπει πάντα να βρίσκεται σε ετοιμότητα για αντίδραση.