Οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρώπης ξεπερνούν τον παραδοσιακό τους ρόλο ως φύλακες της σταθερότητας των τιμών, διαπιστώνει το Bloomberg το οποίο αναφέρεται ονομαστικά στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, και τον επικεφαλής της Bundesbank, Γιόαχιμ Νάγκελ, που σπεύδουν να εκφράσουν την άποψή τους για θέματα όπως η άμυνα και η αναθεώρηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση -ζητήματα υψηλού κινδύνου που κάποτε θεωρούνταν απαγορευμένα για τους τεχνοκράτες.
Τα κίνητρα ποικίλλουν, σύμφωνα με το αμερικανικό δίκτυο, που εκτιμά πως ορισμένοι τραπεζίτες στην Ε.Ε. θεωρούν ότι είναι απαραίτητο να λάβουν θέση στον δημόσιο διάλογο, καθώς οι λαϊκιστές θολώνουν τα οικονομικά νερά.
Με τον πληθωρισμό να επιστρέφει κοντά στο 2%, άλλοι αισθάνονται πιο ελεύθεροι να εμπλακούν σε ευρύτερες συζητήσεις -εν μέρει για να χτίσουν την κληρονομιά τους, εν μέρει για να τοποθετηθούν εν όψει της ανανέωσης της ηγεσίας της ΕΚΤ.
Ωστόσο, με τον σκληρό πόλεμο στην ανατολική πλευρά της Ε.Ε. και τους πολιτικούς ηγέτες να αγωνίζονται να βρουν μια πειστική απάντηση στον αυξανόμενο ανταγωνισμό από τις ΗΠΑ και την Κίνα, πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θεωρούν ότι έχουν την ευθύνη να παρέμβουν.
Κίνδυνος για την ανεξαρτησία των τραπεζών
Πρέπει ωστόσο να κινηθούν με προσοχή, τους συστήνει το Bloomberg. Ενώ ορισμένες εθνικές κεντρικές τράπεζες έχουν περιθώριο να εκφράσουν την άποψή τους σε θέματα όπως η δημοσιονομική πολιτική, η υπέρβαση των ορίων θα μπορούσε να οδηγήσει τις κυβερνήσεις να ανταποδώσουν, θέτοντας σε κίνδυνο την ανεξαρτησία που έγινε πρότυπο μόνο στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και ήδη δέχεται επιθέσεις στις ΗΠΑ.
«Είναι πολύ δύσκολο για τους κεντρικούς τραπεζίτες να παραμείνουν σιωπηλοί σε τόσο κρίσιμες στιγμές», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος της PGIM για την Ευρώπη, Katharine Neiss. «Αλλά είναι επίσης μια πολύ δύσκολη ισορροπία, καθώς δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν την ανεξαρτησία τους».
Ο Γερμανός Νάγκελ έχει ίσως καταλάβει καλύτερα αυτή την αλλαγή, χαρακτηρίζοντάς την «σύγχρονη κεντρική τραπεζική». Στη χώρα του, έχει προτείνει τρόπους για τη μεταρρύθμιση των κανόνων δανεισμού και έχει κάνει εκστρατεία κατά του ακροδεξιού κόμματος AfD.
Για την Ε.Ε., έχει προτείνει τον κοινό δανεισμό για τη χρηματοδότηση των στρατών και έχει επαναλάβει την έκκληση της Λαγκάρντ για διαδικασίες ψηφοφορίας με πλειοψηφία, ώστε να σταματήσουν τα μεμονωμένα κράτη μέλη να υπονομεύουν σημαντικές πρωτοβουλίες.
«Όταν ο κόσμος γύρω μας αλλάζει, πιστεύω ότι και η κεντρική τραπεζική πρέπει να αλλάξει σε κάποιο βαθμό», δήλωσε κατά τη διάρκεια μιας δημόσιας συζήτησης με τον Γάλλο ομόλογό του Francois Villeroy de Galhau στο Παρίσι αυτόν τον μήνα. «Δεν μπορούμε να παραμείνουμε στάσιμοι».
Ο Villeroy έχει παρόμοια άποψη και συνδέει επίσης ζητήματα όπως αυτά με την γραμμή της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό. Αλλά σε γενικότερο επίπεδο, θεωρεί ότι έχει την ευθύνη να αναλάβει δράση, καθώς οι κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα χάνουν την επιρροή τους.
«Δίνουμε γενικές οδηγίες — δεν δίνουμε μαθήματα», είπε. «Αν δεν αντιμετωπίσουμε ευρύτερα ζητήματα όπως οι διαρθρωτικές πολιτικές, που τώρα συνδέονται στενά και με τον πληθωρισμό, θα παραβλέψουμε — κατά τη γνώμη μου — το καθήκον μας».
Η διαφορετική παράδοση της ΕΚΤ
Σε αντίθεση με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και την Τράπεζα της Αγγλίας, η ΕΚΤ έχει ιστορικό στην επέκταση των ορίων των αρμοδιοτήτων της. Οι πιο αξιοσημείωτες παρεμβάσεις της περιλαμβάνουν τη βοήθεια στην επιβολή μέτρων λιτότητας και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε χώρες που αντιμετώπισαν προβλήματα κατά τη διάρκεια της κρίσης του δημόσιου χρέους στην Ευρώπη, καθώς και την προσπάθεια της Λαγκάρντ να ενσωματώσει την κλιματική αλλαγή στις δραστηριότητές της.
Το τελευταίο σημείο ανάφλεξης είναι το κοινό χρέος, το οποίο ο Villeroy επανέφερε πρόσφατα ως έναν τρόπο ενίσχυσης των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών και του παγκόσμιου ρόλου του ευρώ. Η Λαγκάρντ, η οποία έχει μιλήσει εκτενώς για τις μεταβαλλόμενες γεωπολιτικές συνθήκες, παρενέβη μέσα σε μια εβδομάδα, λίγο πριν από τον Νάγκελ.
Ορισμένοι στις Βρυξέλλες συνδέουν την ανοιχτή στάση του Γερμανού με τις αλλαγές στο Εκτελεστικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, όπου τέσσερα από τα έξι μέλη θα αντικατασταθούν μέχρι το τέλος του 2027, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της Λαγκάρντ.
