Τζ. Κωνσταντίνου Παναγιώτου: Η διαφθορά στην Κύπρο και αυτό που έρχεται να καταπολεμήσει δραστικά η πρόταση του ΔΗΣΥ

Ως πρόταση, η εφαρμογή της οποίας μπορεί να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που λειτουργεί το κράτος και να μετασχηματίσει την Κύπρο σε κράτος-πρότυπο θεσμικής ακεραιότητας, χαρακτηρίζει την ολοκληρωμένη μελέτη για πάταξη της διαφθοράς που παρουσίασε και έθεσε σε δημόσια διαβούλευση μέσω του οριζόντιου Χαρτοφυλακίου Διαφάνειας και Πάταξης Διαφθοράς του Συμβουλίου Παρακολούθησης Κυβερνητικού Έργου, του ΔΗΣΥ, η υπεύθυνη του χαρτοφυλακίου, Τζώρτζια Κωνσταντίνου Παναγιώτου.

Σε συνέντευξή της στο InBusinessNews η Τζώρτζια Κωνσταντίνου Παναγιώτου υποδεικνύει πως η Κύπρος, έχοντας περίπου 25 νόμους για τη διαφθορά, δεν πάσχει από έλλειψη νομοθεσίας, αλλά χρειάζεται την θέσπιση όσων προνοούνται στην πρόταση του ΔΗΣΥ.

Επισημαίνοντας πως η διαφθορά δεν εξαντλείται στο πρόγραμμα των διαβατηρίων που έληξε εδώ και πολλά χρόνια, ούτε και περιορίζεται στα επιμέρους σκάνδαλα, η κ. Παναγιώτου Κωνσταντίνου τονίζει πως η διαφθορά αποτελεί συστημική γάγγραινα που ελλείψει επαρκών ανοσοποιητικών μηχανισμών και θεσμικών ελέγχων, βρίσκει πρόσφορο έδαφος.

«Αυτό έρχεται να καταπολεμήσει δραστικά η πρότασή μας», τονίζει η υπεύθυνη οριζόντιου χαρτοφυλακίου διαφάνειας/πάταξης διαφθοράς του ΔΗΣΥ, διαμηνύοντας πως η κυβέρνηση οφείλει να εξετάσει σοβαρά την πρόταση, να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία και την εμπειρία που τη στηρίζει και, όπου συμφωνεί, να τη μετατρέψει άμεσα σε πολιτική πράξη και νομοθετική πρωτοβουλία.

Η Τζώρτζια Κωνσταντίνου Παναγιώτου κάνει λόγο για μια σε εξέλιξη προσπάθεια στοχευμένης και συνεχούς αποδόμησης των θεσμών εξ αφορμής της διαφθοράς, που όσο παραμένει αναπάντητη από την πολιτεία και την κοινωνία, καθίσταται ακόμα πιο επικίνδυνη για την Δημοκρατία.

«Πρόκειται για πρόβλημα δομικό», υπογραμμίζει, «που χρειάζεται εθνική στρατηγική, σαφές σχέδιο και πάνω απ’ όλα πολιτική βούληση και δράση, κυρίως από την εκτελεστική εξουσία-την οποία, μέχρι σήμερα, δεν έχουμε δει».

Παρουσιάσατε πρόσφατα και θέσατε προς ευρεία διαβούλευση 30 εισηγήσεις σε οκτώ άξονες με στόχο την διαφάνεια και την αντιμετώπιση της διαφθοράς. Ποιοι είναι αυτοί οι οκτώ άξονες και πόσο αισιόδοξη είστε πως αυτές οι προτάσεις θα μπορέσουν να μετουσιωθούν σε πράξη και να συμβάλουν πρακτικά στην γενικότερη προσπάθεια πάταξης της διαφθοράς στην χώρα μας;

Καταθέσαμε την πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη και πρόταση για την πάταξη διαφθοράς σε δημόσια διαβούλευση μέσω του οριζόντιου Χαρτοφυλακίου Διαφάνειας και Πάταξης Διαφθοράς του Συμβουλίου Παρακολούθησης Κυβερνητικού Έργου.

Παρουσιάσαμε μια άρτια πολιτικά και τεχνοκρατικά πρόταση. Η εφαρμογή ενός τέτοιου μεταρρυθμιστικού πλαισίου θα μετασχηματίσει τη χώρα μας σε κράτος-πρότυπο θεσμικής ακεραιότητας, θωρακίζοντας το με τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία διαφάνειας, λογοδοσίας και αξιοκρατίας. Μεταξύ άλλων, προτείναμε:

1.Καθολικό επανασχεδιασμό των δημόσιων συμβάσεων με σύγχρονους μηχανισμούς διαφάνειας και λογοδοσίας, κατηγοριοποίηση έργων (στρατηγικά, μεγάλα, ταχείας εκτέλεσης κ.ά.), «Λευκή» και «Γκρίζα» λίστα προσφοροδοτών, και αρνητική βαθμολόγηση βάσει προηγούμενης συμπεριφοράς.

2.Περιοδική εναλλαγή δημόσιων λειτουργών σε κρίσιμες θέσεις, εφαρμογή της αρχής «Four-Eyes» σε όλα τα στάδια για αποτροπή διαπλοκής και κλειστών κυκλωμάτων.

3.Δημόσια προσβάσιμη πλατφόρμα σε πραγματικό χρόνο για δημόσιες συμβάσεις, πληρωμές και αποφάσεις του κράτους, όπου καμία εκταμίευση δεν μπορεί να γίνει χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (σύμφωνα και με την πρόταση νόμου του ΔΗΣΥ που συζητείται στη Βουλή).

4.Ενίσχυση της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς με πόρους για εκπαίδευση και πρόληψη, βραβεία ακεραιότητας, φορολογικά κίνητρα για ηθικές επιχειρήσεις, εισαγωγή Ηθικού Γραμματισμού στα σχολεία.

5.Καθιέρωση Συμφώνου Ακεραιότητας και υποχρεωτική δήλωση συμφερόντων και μη σύγκρουσης για όσους εμπλέκονται σε διαδικασίες προσφορών σε οποιοδήποτε στάδιο.

6.Χρήση τεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης για ανίχνευση ύποπτων συναλλαγών, καθώς και δημιουργία ασφαλούς, ανώνυμης πλατφόρμας καταγγελιών.

7.Χρονοδιάγραμμα ενός έτους για την εφαρμογή όλων των συστάσεων των διεθνών οργανισμών.

8.Αυστηροποίηση ποινών και εφαρμογή πολιτικής «name and shame» με δημόσια καταγραφή των ενόχων.

Η πρότασή μας δεν κατατέθηκε με αντιπολιτευτική διάθεση, αλλά με αίσθημα ευθύνης και με τις αγνότερες προθέσεις για ουσιαστική συμβολή στις αλλαγές που έχει ανάγκη ο τόπος. Για τον λόγο αυτό καλέσαμε όλα τα κόμματα και την κυβέρνηση σε δημόσια διαβούλευση, προσδοκώντας έναν σοβαρό, θεσμικό διάλογο.

Δυστυχώς, η αντίδραση που ακολούθησε περιορίστηκε σε παρελθοντολογία και επιθέσεις χωρίς περιεχόμενο-καμία τεκμηριωμένη κριτική, καμία δημιουργική συμβολή. Αυτό δεν τιμά τον δημόσιο διάλογο, ούτε ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της κοινωνίας.

Η κυβέρνηση, που κατέχει την εκτελεστική εξουσία, οφείλει να εξετάσει σοβαρά την πρόταση, να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία και την εμπειρία που τη στηρίζει και, όπου συμφωνεί, να τη μετατρέψει άμεσα σε πολιτική πράξη και νομοθετική πρωτοβουλία. Οι λύσεις υπάρχουν. Το ζητούμενο είναι η βούληση να εφαρμοστούν.

Απαντώντας λοιπόν στην ερώτησή σας, θα πω το εξής: Θα αρχίσω να αισιοδοξώ όταν σταματήσουμε να χαμηλώνουμε τον πήχη για να μην τον σκοντάψουν οι ανίκανοι. Όταν πάψουμε να χειροκροτούμε όσους προτιμούν να εργαλειοποιούν τα θεσμικά προβλήματα της κοινωνίας για να κτίζουν πολιτικές καριέρες πάνω στα ερείπια των προβλημάτων που δεν αγγίζουν.

Όταν αρχίσουμε να βλέπουμε πίσω από τις φανφάρες και αποδομήσουμε τους τυμπανοκρούστες της αδράνειας, που κάνουν θόρυβο για να καλύψουν την απουσία έργου.

Θα μπορούσε να διερωτηθεί κανείς πού ήταν ο ΔΗΣΥ όλα αυτά τα προηγούμενα χρόνια, κατά τα οποία στήριζε ως ο μοναδικός κομματικός πυλώνας μια κυβέρνηση που χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως πιο διεφθαρμένη που πέρασε ποτέ από τον τόπο… Πώς απαντάτε σε όσους ενδεχομένως να έχουν αυτή την απορία;

Εστιάζοντας επί της ουσίας της ερώτησής σας για το πού ήταν ο ΔΗΣΥ όλα αυτά τα χρόνια, απαντώ πως ήταν στο τιμόνι της χώρας και διαχειριζόταν αλλεπάλληλες κρίσεις, και ίσως να πρέπει να αναρωτηθούμε πού θα ήταν η Κύπρος, εάν κατά την δεκαετία 20213-2023 σε αυτό το τιμόνι βρισκόταν το ΑΚΕΛ.

Αν ο λαός υιοθετούσε τον χαρακτηρισμό που αναφέρετε, πιστεύετε πως θα εξέλεγε Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον κ. Χριστοδουλίδη, που υπηρέτησε σε κορυφαίες θέσεις την κυβέρνηση Αναστασιάδη και στις δύο θητείες;

Επί της ουσίας, θα πρέπει να αναρωτηθούμε: Όποιο κόμμα κυβέρνησε ή έχει ιστορία, με τα σωστά και τα λάθη του, θα πρέπει να σταματήσει να παράγει πολιτική;

Προτιμούμε τους πολιτικούς μας σιωπηλούς και τα κόμματα πολιτικά ανενεργά; Γιατί έχουμε τα πολιτικά κόμματα αν όχι για παραγωγή πολιτικών; Ο ΔΗΣΥ κυβέρνησε το τόπο συνολικά 20 χρόνια στα 65 χρόνια κυπριακής ανεξαρτησίας.

Άσκησε την αυτοκριτική του, ειδικά με τη νέα ηγεσία, και προσπαθεί εμπράκτως να βελτιωθεί.

Θα μπορούσαν όντως κάποια μέτρα να λαμβάνονταν και πριν δέκα χρόνια και κακώς δεν λήφθηκαν, κάποια όντως λήφθηκαν τα προηγούμενα χρόνια (πχ. η δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς), ταυτόχρονα όμως κάποια μέτρα δεν υπήρχαν καν ως πρακτικές ούτε ως συστάσεις, και ίσως ούτε ως δυνατότητα πριν δέκα χρόνια (βλέπε χρήση τεχνητής νοημοσύνης).

Αυστηρά-και χωρίς εκπτώσεις-πρέπει να κρίνεται όποιος «ενοχλείται» όταν κατατίθενται προτάσεις για τα μεγάλα, χρονίζοντα προβλήματα του τόπου. Όχι επειδή διαφωνεί, αλλά επειδή ενοχλείται που κάποιος τολμά να κάνει δουλειά.

Εξίσου αυστηρά πρέπει να κρίνεται και όποιος επιλέγει είτε τη σιωπή, είτε τον συμβιβασμό. Είτε γιατί δεν θέλει να ενοχλήσει το βολικό διεφθαρμένο «οικοσύστημα», είτε γιατί προτιμά να μετρά πολιτικό κόστος, από το να χτυπά τη ρίζα της διαφθοράς. Αν δεν στηρίζουν τη δική μας πρόταση, ας φέρουν επιτέλους μια καλύτερη.

Η πρόοδος της τελευταίας δεκαετίας

Κατά γενική διαπίστωση πάντως, όπως προκύπτει από τις αναφορές των αρμόδιων διεθνών οργανισμών με πιο πρόσφατο παράδειγμα την τελευταία έκθεση παρακολούθησης από την Moneyval, η Κύπρος έχει επιτελέσει σημαντική πρόοδο στα ζητήματα ενίσχυσης της διαφάνειας και καταπολέμησης της διαφθοράς. Είναι αυτή και η δική σας αίσθηση;

Η παρούσα κυβέρνηση ανέλαβε το 2023 έχοντας στα χέρια της μια χώρα που βρισκόταν κοντά στην πλήρη συμμόρφωση με τις συστάσεις των αρμόδιων διεθνών οργανισμών.

Η πρόοδος της τελευταίας δεκαετίας είναι υπαρκτή, αλλά δεν αρκεί να επαναπαυόμαστε στο «έως εδώ» όταν τα προβλήματα είναι ακόμη παρόντα και η κοινωνία παραμένει εκτεθειμένη.

Η GRECO εξακολουθεί να καταγράφει ένα μέρος των συστάσεων για την Κύπρο ως «μερικώς υλοποιημένες». Κι όταν οι συστάσεις για κράτος δικαίου, διαφάνεια και λογοδοσία σέρνονται επί χρόνια χωρίς εφαρμογή, τότε μιλάμε για θεσμική κόπωση ή για πολιτική επιλογή.

Στην πρότασή μας, καταθέσαμε ρητή πρόβλεψη για χρονοδιάγραμμα ενός έτους, προκειμένου να ολοκληρωθεί η εφαρμογή όλων των σχετικών συστάσεων των διεθνών οργανισμών.

Η πρόταση μας βασίστηκε σε τεκμηριωμένη μελέτη. Συνεκτιμήθηκαν αναλυτικά τα πορίσματα της GRECO, της MONEYVAL, της FATF, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (μέσω της ετήσιας έκθεσης για το Κράτος Δικαίου) και της Παγκόσμιας Τράπεζας, με την οποία συνεργάζομαι ως εμπειρογνώμονας.

Όσον αφορά τη MONEYVAL που αναφέρετε, είναι σημαντικό να τονιστεί πως, αν και η αποστολή της επικεντρώνεται κυρίως στο ξέπλυμα χρήματος και στη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, ωστόσο τα συμπεράσματά της λειτουργούν ως θερμόμετρο για τη λειτουργικότητα των θεσμών άρα και έμμεσα, απέναντι στη διαφθορά.

Εξαιρετικά αποκαλυπτικά είναι και τα στοιχεία της πρόσφατης έρευνας World Justice Project-EUROVOICES 2024 στην οποία και συμμετείχα ως ειδικός:

Μόλις το 13,7% των Κυπρίων θεωρεί τα κυβερνητικά μέτρα αποτελεσματικά κατά της διαφθοράς. Ένα ελπιδοφόρο 69,4% πιστεύει ότι οι ίδιοι οι πολίτες μπορούν να κάνουν τη διαφορά.

Η Κύπρος παραμένει σταθερά στη μεσαία κατηγορία του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς (CPI) της Διεθνούς Διαφάνειας. Δεν είναι μια θέση για να πανηγυρίζουμε. Είναι ένα κάλεσμα για να κινηθούμε αποφασιστικά.

«Να μην κόβουμε κορδέλες πριν φτάσουμε στο τέρμα»

Τα φαινόμενα διαφθοράς αμαύρωσαν την φήμη, το όνομα και την εικόνα της χώρας μας διεθνώς, πλήττοντας καίρια την αξιοπιστία της ως επενδυτικού προορισμού. Ωστόσο, βλέπουμε το τελευταίο διάστημα να κερδίζει ξανά την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών, κάτι που αντανακλάται στις μεγάλες ξένες επενδύσεις που γίνονται στο νησί μας. Είναι κάτι για το οποίο μπορείτε να πιστώσετε την κυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη;

Έχετε δει εσείς μεγάλες ξένες επενδύσεις που γίνονται στο νησί το τελευταίο διάστημα όπως λέτε; Ιδιωτεύω στον τομέα των υπηρεσιών τα τελευταία 25 περίπου χρόνια, και έχω την δυνατότητα να έχω άμεση και αληθινή αντίληψη για το πότε έχουμε ή δεν έχουμε κύμα επενδύσεων και πότε δημιουργούνται βολικά επικοινωνιακά αφηγήματα υπέρ ή κατά.

Είναι σημαντικά όλα τα βήματα που γίνονται για να προσελκυσθούν επενδύσεις, αλλά καλύτερα να παραμένουμε προσγειωμένοι και να μην κόβουμε κορδέλες πριν φτάσουμε στο τέρμα.

Τα στοιχεία μαρτυρούν πως την 31/5/2025, έχουμε ιστορικό χαμηλό στις εγγεγραμμένες εταιρείες από το 2018. Πιο πρόσφατα δημοσιευμένα στατιστικά του Εφόρου Εταιρειών δείχνουν συνολικά τον όγκο των εγγεγραμμένων εταιρειών να συρρικνώνεται σταδιακά, ακόμα και σε σχέση με πέρσι.

Πρόσφατα, προσέφερα τις συμβουλευτικές επαγγελματικές υπηρεσίες μου σε ξένη κυβερνητική αρχή για το νομικό πλαίσιο της διαφθοράς στην Κύπρο, και κλήθηκα ως ειδικός να «δικαιολογήσω», μεταξύ άλλων και την δήλωση του Προέδρου Χριστοδουλίδη ότι η διεθνής εικόνα της Κύπρου για την διαφθορά προσομοιάζει αυτή του Μεξικού αντιστοίχως για τα ναρκωτικά, μια δήλωση που ταξίδεψε προφανώς και εκτός συνόρων.

Για να μιλήσουμε με γεγονότα: Τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια, έχουν γίνει άλματα προόδου στην Κύπρο στον τομέα υπηρεσιών και δεν βρισκόμαστε πλέον στις μαύρες λίστες ως επενδυτικός προορισμός, ούτε βρισκόμαστε στον πάτο της διαφθοράς αλλά όπως προανέφερα κάπου στη μέση των δεικτών, και έχουμε πλήρη εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις ευρωπαϊκές οδηγίες και τους Κανονισμούς για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

Εντούτοις βγάζουμε μόνοι μας τα μάτια μας χρωματίζοντας τη χώρα με τα μελανότερα χρώματα, κάτι που διαψεύδεται από τα στοιχεία που παρέθεσα. Είτε από άγνοια, είτε γιατί κάποιους τους βολεύει στο πολιτικό αφήγημα για τις μελλοντικές τους φιλοδοξίες.

Όλα αυτά όμως αντιστρατεύονται και αποδομούν τον θεμελιώδη πυρήνα της πρωτοβουλίας προσέλκυσης επενδύσεων, αφού αυτή η εικόνα προκαλεί προβληματισμό στους επενδυτές.

Η διαφθορά δεν εξαντλείται στο πρόγραμμα των διαβατηρίων που έληξε εδώ και πολλά χρόνια, ούτε και περιορίζεται στα επιμέρους σκάνδαλα. Αυτά αποτελούν κάποια από τα συμπτώματά της.

Διαφορετικά δεν θα συζητούσαμε ακόμη για διαφθορά σήμερα, εν έτει 2025, χρόνια μετά τον τερματισμό του προγράμματος διαβατηρίων και εναλλαγής στην εξουσία.

Αποτελεί συστημική γάγγραινα που ελλείψει επαρκών ανοσοποιητικών μηχανισμών και θεσμικών ελέγχων, βρίσκει πρόσφορο έδαφος. Αυτό έρχεται να καταπολεμήσει δραστικά η πρότασή μας.

Η ένδειξη θεσμικής ασάφειας ή και άγνοιας

Γενικότερα, πώς αποτιμάτε τις πολιτικές της παρούσας κυβέρνησης προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της αξιοκρατίας και καταπολέμησης της διαφθοράς. Η κυβέρνηση, ως μέτρα πάταξης της διαφθοράς αναφέρει ενέργειες όπως τη σύσταση του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου για τον διορισμό μελών των ημικρατικών οργανισμών, η Εθνική Μονάδα Εφαρμογής Κυρώσεων (ΕΜΕΚ), η Ενιαία Εποπτική Αρχή, κτλ;

Πρέπει επιτέλους να διαχωρίζουμε τα βασικά: Άλλο η διαφθορά, άλλο η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Το να προβάλλεται η δημιουργία μιας Αρχής κατά των κυρώσεων ως «εργαλείο πάταξης της διαφθοράς» δεν είναι απλώς ανακρίβεια, είναι ένδειξη θεσμικής ασάφειας ή και άγνοιας.

Μακάρι να υλοποιηθούν γρήγορα και η ΕΜΕΚ (της οποίας η ίδρυση εκκρεμεί από το 2022) και η Ενιαία Εποπτική Αρχή.

Όσο για το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, είναι αυτονόητο ότι έπρεπε να είχε θεσμοθετηθεί εδώ και χρόνια. Οφείλαμε να διορθώσουμε μια παρωχημένη πρακτική, τις κομματικές λίστες στο Προεδρικό, γιατί δεν ζούμε ακόμα σε κράτος του ’60.

Οι πολίτες δεν αρκεί να καλωσορίζουν τα αυτονόητα. Πρέπει να απαιτούν τα απαραίτητα. Η διαφθορά δεν εξαλείφεται με εξαγγελίες ή επιφανειακά μέτρα. Δεν είναι θέμα εντυπώσεων, αλλά βάθους.

Πρόκειται για πρόβλημα δομικό, που χρειάζεται εθνική στρατηγική, σαφές σχέδιο και πάνω απ’ όλα πολιτική βούληση και δράση, κυρίως από την εκτελεστική εξουσία-την οποία, μέχρι σήμερα, δεν έχουμε δει.

Η αποτελεσματική πρόληψη και πάταξη της διαφθοράς προϋποθέτει επιστημονικά τεκμηριωμένη, συστημική και διατομεακή προσέγγιση:

Θεσμικούς ελέγχους, στοχευμένη νομοθεσία, κουλτούρα ακεραιότητας και διαρκή επανασύνδεση της εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών. Κυρίως, απαιτεί ξεκάθαρη πολιτική στάση, όχι ημίμετρα και ευχολόγια πίσω από κομματικές παρωπίδες.

Δυστυχώς υπάρχει σε εξέλιξη μια προσπάθεια στοχευμένης και συνεχούς αποδόμησης των θεσμών εξ αφορμής της διαφθοράς, που όσο παραμένει αναπάντητη από την πολιτεία και την κοινωνία, καθίσταται ακόμα πιο επικίνδυνη για την Δημοκρατία.

Αυτό είναι που χρειάζεται η Κύπρος

Επανερχόμενοι στις εισηγήσεις σας ως ΔΗΣΥ, σε ποιο βαθμό αυτές συνηγορούν προς την κατεύθυνση δημιουργίας ενός οικοσυστήματος και ενός περιβάλλοντος ανάπτυξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας χωρίς σκιές και χωρίς φαινόμενα που να λειτουργούν αποτρεπτικά για το ευ επιχειρείν;

Αδιαμφισβήτητα, η εφαρμογή αυτής της πρότασης μπορεί να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που λειτουργεί το κράτος και να μετασχηματίσει την Κύπρο σε κράτος-πρότυπο θεσμικής ακεραιότητας.

Η Κύπρος δεν πάσχει από έλλειψη νομοθεσίας, έχουμε περίπου 25 νόμους για τη διαφθορά. Χρειαζόμαστε την θέσπιση όσων προνοούνται στην πρότασή μας:

Τα θεσμικά αντίβαρα, τους μηχανισμούς ελέγχου, διαφάνειας και λογοδοσίας και τα συστήματα εξισορρόπησης εξουσιών που θα καθιστούν και στην πράξη δύσκολο έως αδύνατο να συντελείται πράξη διαπλοκής, κατάχρησης εξουσίας και διαφθοράς.

Και αν πάρετε ένα-ένα τα σκάνδαλα διαφθοράς που είδαν το φως της δημοσιότητας, θα δείτε πως εάν ίσχυε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο όπως αυτό που καταθέσαμε, θα ήταν πολύ δύσκολο έως και αδύνατο να συντελούνταν εξ υπαρχής.