Ένα πακέτο μέτρων με στόχο να βοηθήσει τους πολίτες της ΕΕ να εξασφαλίσουν επαρκές εισόδημα κατά τη συνταξιοδότηση, μέσω της βελτίωσης της πρόσβασης σε καλύτερα και αποτελεσματικότερα συμπληρωματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες. Τα προτεινόμενα μέτρα αποσκοπούν στη συμπλήρωση των ήδη καταβαλόμενων συντάξεων από τα δημόσια συστήματα.
Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο εργασίας της Επιτροπής, γίνεται διεξοδική ανάλυση των δημογραφικών προκλήσεων, ενώ επισημαίνεται ότι μέχρι το 2070, το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών θα φτάσει το 30,5% (από 21,6% το 2024). Η μείωση του λόγου εργαζομένων προς συνταξιούχους θα οδηγήσει σε μείωση των ποσοστών αντικατάστασης και σε αυξημένη ανισότητα μεταξύ των γενεών.
Επισημαίνεται επίσης η χαμηλή συμμετοχή των Ευρωπαίων σε προγράμματα συμπληρωματικών συντάξεων με μόλις το 20% να συμμετέχει σε επαγγελματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα και μόνο το 18% κατέχει προσωπικό συνταξιοδοτικό προϊόν. Η συμμετοχή των νεότερων εργαζομένων, γυναικών, μερικώς απασχολούμενων και αυτοαπασχολούμενων, είναι ακόμη χαμηλότερο, ενώ αναφέρεται πως το χάσμα μεταξύ των συντάξεων ανδρών και γυναικών είναι 24,5%, κυρίως λόγω των διαφορών στην απασχόληση, τους μισθούς και τα χρόνια ασφάλισης.
Το 80% των ιδρυμάτων επαγγελματικής συνταξιοδότησης (IORPs) διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία μικρότερα των €1 δισ., ενώ το 1/3 διαχειρίζεται λιγότερα από €25 εκατ., γεγονός που σήμερα με την Κομισιόν περιορίζει την ικανότητά τους να επενδύσουν αποτελεσματικά και να διαφοροποιήσουν τους κινδύνους.
Επιπλέον, πολλά συμπληρωματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα ακολουθούν υπερβολικά συντηρητικές επενδυτικές πολιτικές, περιορίζοντας τις επενδύσεις σε μετοχές και άλλα μακροπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία, παρά το γεγονός ότι αυτές μπορούν να προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις.
Ακόμη σημειώνεται ότι υπάρχουν φορολογικά εμπόδια στην Ενιαία Αγορά που περιορίζουν την αποτελεσματικότητα των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων, ενώ τα α μικρά συνταξιοδοτικά ταμεία αντιμετωπίζουν υψηλότερα κόστη διαχείρισης, τα οποία μειώνουν τις καθαρές αποδόσεις για τους αποταμιευτές.
Η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να υιοθετήσουν μηχανισμούς αυτόματης εγγραφής των εργαζομένων σε συμπληρωματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα, με πλήρη ελευθερία για τους πολίτες να αποχωρήσουν εάν το επιθυμούν. Η πρακτική αυτή, η οποία έχει ήδη εφαρμοστεί με επιτυχία σε ορισμένα κράτη μέλη, στοχεύει στην αύξηση της συμμετοχής και στην ενίσχυση της κλίμακας των συμπληρωματικών συντάξεων.
«Ο στόχος μας είναι σαφής: όλοι πρέπει να μπορούν να διατηρήσουν ένα καλό βιοτικό επίπεδο κατά τη συνταξιοδότηση. Γι’ αυτό υιοθετήσαμε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ενίσχυση των συμπληρωματικών συντάξεων, οι οποίες συμπληρώνουν και δεν αντικαθιστούν τις δημόσιες συντάξεις», τόνισε η Επίτροπος για τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες και την Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, Μαρία Λουίζα Αλμπουκέρκε, η οποία κάλεσε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών, να συμμετάσχουν στις προσπάθειες της Επιτροπής, καθώς η αποτελεσματική εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο θα είναι κρίσιμη για την επίτευξη αυτών των κοινών στόχων.
Τα κράτη μέλη καλούνται από την Κομισιόν να αναπτύξουν ολοκληρωμένα συστήματα παρακολούθησης, τα οποία θα παρέχουν στους πολίτες μια σαφή εικόνα των συνταξιοδοτικών τους δικαιωμάτων και των αναμενόμενων παροχών από όλα τα συνταξιοδοτικά προγράμματα. Τα συστήματα αυτά θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της χαμηλής συμμετοχής, η οποία συχνά οφείλεται στην περιορισμένη ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις μελλοντικές τους συντάξεις.
Ακόμη προτείνεται η δημιουργία εθνικών πινάκων ελέγχου συντάξεων (pension dashboards), οι οποίοι θα παρέχουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής μια ολοκληρωμένη άποψη της κάλυψης, της βιωσιμότητας και της επάρκειας των πολυεπίπεδων συνταξιοδοτικών συστημάτων. Οι εθνικοί πίνακες θα τροφοδοτήσουν τελικά έναν ενιαίο ευρωπαϊκό πίνακα, προωθώντας τις συγκρίσεις μεταξύ χωρών και την ανταλλαγή καλών πρακτικών.
Σε νομοθετικό επίπεδο, η Επιτροπή προτείνει τροποποιήσεις στην Οδηγία για τα Ιδρύματα Επαγγελματικής Συνταξιοδότησης (IORP II) και στον Κανονισμό για το Πανευρωπαϊκό Προσωπικό Συνταξιοδοτικό Προϊόν (PEPP), με τις αλλαγές να στοχεύουν σύμφωνα με την Κομισιόν στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας, της κλίμακας και της εμπιστοσύνης στα συμπληρωματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα, καθώς και στη βελτίωση της προσφοράς και της ζήτησης για τέτοια προγράμματα. Οι προτάσεις αυτές θα συζητηθούν και να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Η Επιτροπή θα παρακολουθεί την εφαρμογή των συστάσεων σε εθνικό επίπεδο μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και θα προωθεί την ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών.
