Δασμοί: Τι κρύβει η ευρωπαϊκή απάντηση στον Τραμπ-Τρεις εκδοχές για το μέλλον της διατλαντικής σχέσης

Η Ευρώπη -με τον πλέον οικονομικά οδυνηρό τρόπο- αρχίζει να αντιλαμβάνεται τους κινδύνους μιας νέας «Pax Americana» διαμορφωμένης από το κίνημα MAGA.

Παρά το γεγονός ότι δεν είναι η μόνη που αιφνιδιάζεται από τις απρόβλεπτες αποφάσεις της Ουάσιγκτον, έχει να διαχειριστεί ένα μοναδικό δίλημμα: πώς να επουλώσει τις σχέσεις της με την κυβέρνηση Τραμπ.

Ακόμη και αν επιθυμεί μια προσέγγιση, δεν υπάρχει σύμπνοια για το πώς θα επιτευχθεί αυτή, σύμφωνα με τον Economist.

Οι ΗΠΑ σε ρόλο διεκδικητικού συμμάχου

Έτσι κι αλλιώς, η σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξε πάντοτε περίπλοκη. Για δεκαετίες, οι Αμερικανοί εξέφραζαν τη δυσαρέσκειά τους για τις περιορισμένες αμυντικές δαπάνες των Ευρωπαίων.

Κατά καιρούς, η Ευρώπη χωριζόταν σε «στρατόπεδα» που εξυπηρετούσαν αμερικανικά συμφέροντα. Ωστόσο, οι τελευταίες κινήσεις της κυβέρνησης Τραμπ είναι διαφορετικής τάξης. Σημαντικές αποφάσεις, κυρίως για την Ουκρανία, λαμβάνονται χωρίς διαβούλευση με τους Ευρωπαίους συμμάχους.

Ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ χαρακτήρισε την Ευρώπη «ελΕ.Ε.ινή» σε διαρροή μηνυμάτων, ενώ ο Αντιπρόεδρος Βανς εμφανίστηκε αντίστοιχα απαξιωτικός, ακολουθώντας τη γραμμή του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κατηγορεί την Ε.Ε. ότι υπονομεύει την Αμερική.

Οι δασμοί φέρνουν αντιδράσεις-Οι χώρες της Ε.Ε. σε αναμονή

Όλα άρχισαν όταν στις 2 Απριλίου, ο Τραμπ ανακοίνωσε δασμούς 20% στις εισαγωγές από την Ευρώπη, προκαλώντας έκρηξη δυσαρέσκειας.

Η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε την απόφαση πλήγμα στη διατλαντική σχέση.

Παρ’ όλα αυτά, αντίθετα με ό,τι θα περίμενε κάποιος, η ευρωπαϊκή στάση δεν είναι ενιαία.

Η Γερμανία και η Ολλανδία αποφεύγουν τη μετωπική ρήξη και προκρίνουν τη διατήρηση των εμπορικών δεσμών, προσβλέποντας σε επαναδιαπραγμάτευση.

Η Γαλλία, από την άλλη, δείχνει πιο πρόθυμη να κινηθεί σε ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία, εστιάζοντας σε ανταποδοτικά μέτρα.

Η Ισπανία και η Ιταλία διατηρούν επιφυλακτική στάση, θεωρώντας τους δασμούς πιθανό προεκλογικό ελιγμό που δεν θα έχει συνέχεια.

Την Τετάρτη 9/4, όμως, υπήρξε μια αχτίδα αισιοδοξίας στο ζοφερό οικονομικό σκηνικό, μέσω της ευρωπαϊκής σύμπνοιας: υπέρ της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ψήφισαν τα κράτη μέλη της Ε.Ε., για τη θέσπιση εμπορικών αντίμετρων κατά των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η πρόταση της Επιτροπής ήρθε ως απάντηση στην απόφαση των ΗΠΑ τον Μάρτιο να επιβάλουν δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από την Ε.Ε..

Η Ε.Ε. -βασικά στο σύνολό της- θεωρεί τους δασμούς των ΗΠΑ αδικαιολόγητους και επιζήμιους, προκαλώντας οικονομική ζημιά και στις δύο πλευρές, καθώς και στην παγκόσμια οικονομία.

Η συγκεκριμένη ψηφοφορία έγκρισης από τα κράτη-μέλη σημαίνει ότι -μετά την ολοκλήρωση των εσωτερικών διαδικασιών της Επιτροπής και τη δημοσίευση της εκτελεστικής πράξης- θα τεθούν σε ισχύ αυτά τα αντίμετρα.

Έτσι, οι δασμοί θα αρχίσουν να εισπράττονται από τις 15 Απριλίου.

Φυσικά, αυτά τα αντίμετρα μπορούν να ανασταλούν ανά πάσα στιγμή, εάν οι ΗΠΑ συμφωνήσουν σε ένα δίκαιο και ισορροπημένο αποτέλεσμα από τις διαπραγματεύσεις.

Σενάρια για το μέλλον της ευρω-αμερικανικής σχέσης

Κάπως έτσι, υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις για το πώς θα εξελιχθεί η σχέση μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ.

Σύμφωνα με την πρώτη, ο Τραμπ επιθυμεί η Ευρώπη να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη στην άμυνά της και η ενόχλησή του πηγάζει από αυτή την απαίτηση.

Αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε η επικείμενη σύνοδος του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο μπορεί να λειτουργήσει εκτονωτικά, καθώς οι Ευρωπαίοι θα δεσμευτούν για αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες.

Μια δεύτερη -και πιο ανησυχητική- εκδοχή είναι ότι η αμερικανική επιθετικότητα δεν περιορίζεται στην άμυνα αλλά αφορά την επιθυμία των Ευρωπαίων να δράσουν με αυτονομία.

Οι ρυθμίσεις-πρόστιμα στις Big Tech και οι γεωπολιτικές πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την Ουκρανία ενοχλούν την Ουάσιγκτον, ενώ η ιδέα ότι η Δανία μπορεί να αρνηθεί να παραχωρήσει τη Γροιλανδία παρουσιάζεται περίπου ως ύβρις.

Αυτό το σενάριο συνεπάγεται ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να αποδεχθεί έναν δευτερεύοντα ρόλο και να συμμορφωθεί με την αμερικανική ατζέντα, κυρίως απέναντι στην Κίνα.

Ένας ευρωπαϊκός εφιάλτης made in Fox News

Ορισμένοι διπλωμάτες μιλούν για ένα τρίτο, πιο ζοφερό σενάριο: η Ευρώπη είναι, στα μάτια των ΗΠΑ, μια ήπειρος υπό παρακμή, χαμένη ανάμεσα σε δημογραφικά βάρη, ισλαμικό εξτρεμισμό και πολιτική ορθότητα.

Στο αφήγημα αυτό, που μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από τις βραδινές εκπομπές του Fox News, η Ευρώπη δεν αποτελεί πια σύμμαχο αλλά αντικείμενο χλεύης και προειδοποίηση για το πού μπορεί να οδηγηθεί ο Δυτικός κόσμος χωρίς την «προστασία» της Αμερικής του Τραμπ.

Οι Ευρωπαίοι δεν εγκαταλείπουν το διάλογο

Παρά το τεταμένο κλίμα, η Ευρώπη και παρά την έλλειψη κοινής γραμμής, επιστρέφει στα παραδοσιακά της διπλωματικά ένστικτα. Επιδιώκει διαπραγματεύσεις και διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας.

Παρά τις διαφορές, υπάρχουν φωνές στις Βρυξέλλες που πιστεύουν πως μια νέα μορφή σχέσης με την Ουάσιγκτον –έστω και δύσκολη– είναι ακόμη εφικτή.

Όπως σημειώνει ο Economist, τέτοιες προσπάθειες έχουν αποδώσει και στο παρελθόν. Απλώς, πια, με όλα όσα έχουν γίνει, η αισιοδοξία δεν περισσεύει…