Ο όρος «ψηφιακή πολιτότητα» και η «Σύνοδος για την Συμμετοχική Ψηφιακή Πολιτότητα»

Αν και ο όρος «ψηφιακή πολιτότητα» υφίσταται, ακούγεται, αναπαράγεται εδώ και πολλά χρόνια, ωστόσο ήλθε στο προσκήνιο με πολύ πιο έντονο τρόπο στη διάρκεια της πρόσφατης πανδημίας και κυρίως μετά το επίσημο πέρας της.

Ο όρος, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να αποτελεί άλλη μια ευφάνταστη φράση που δημιούργησαν κάποιοι κοινωνικά αποσυνδεδεμένοι τεχνοκράτες για να αποθεώσουν την ψηφιακή επικοινωνία σε βάρος της διά ζώσης επαφής.

Κι όμως, η ψηφιακή πολιτότητα αποτελεί έναν από τους κρισιμότερους όρους ευδοκίμησης της «συμβατικής», της «κανονικής» ιδιότητας ενός πολίτη - και συνακόλουθα ενός/μιας π.χ. εκλογέα, συμμετόχου στα κοινά της πόλης ή της γειτονιάς του.

Σύμφωνα με τους ερευνητές του Project Zero του Πανεπιστημίου Harvard, η ψηφιακή πολιτότητα «περιλαμβάνει την ικανότητα εξερεύνησης ψηφιακών διλημμάτων, την εμπέδωση επικοινωνίας που εμφορείται από ενσυναίσθηση και την κριτική επεξεργασία πληροφοριών στο διαδίκτυο καθώς και κοινωνικών ζητημάτων που συζητούνται στα social media».

Εξ ου και έχουν ενταθεί οι προσπάθειες που καταβάλλονται σε επίπεδο ενωσιακών θεσμών αλλά και ευρύτερα ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών ώστε ο γενικός πληθυσμός να εξοικειωθεί με την έννοια και τις απαιτήσεις της αναδυόμενης ιδιότητας του/της «ψηφιακού πολίτη».

Μία τέτοια σημαντική και πολυσυλλεκτική πρωτοβουλία είναι η «Σύνοδος για την Συμμετοχική Ψηφιακή Πολιτότητα» που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 15 και 18 Οκτωβρίου 2024 στη Μαδρίτη από την πανευρωπαϊκή κοινοπραξία ALL DIGITAL (μέλος της οποίας είναι και ο κυπριακός οργανισμός Center for Social Innovation – CSI), το Φόρουμ Ψηφιακών Δικαιωμάτων του Fundación Esplai (Ισπανία) και την Red Conecta Platform.

Άνω των 700 συμμετεχόντων από 50 χώρες της Ευρώπης και του κόσμου και πληθώρα οργανισμών διαπίστωσαν και επεξεργάστηκαν τους εξής στόχους και προκλήσεις:

• Αξιολόγηση περιβαλλοντικού και κοινωνικού αντικτύπου της τεχνολογίας: ανάπτυξη στρατηγικών για την μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της τεχνολογίας παραλλήλως με την προώθηση της συμπεριληπτικότητας και της ισότητας.
• Προώθηση της ενσυναίσθησης και του σεβασμού στο διαδίκτυο: Ενθάρρυνση ψηφιακών διαδράσεων που βασίζονται στον σεβασμό με σκοπό την εγκαθίδρυση δημιουργικών διαδικτυακών κοινοτήτων.
• Ενίσχυση του ψηφιακού γραμματισμού και της κριτικής σκέψης: ανάπτυξη δεξιοτήτων ανάλυσης πληροφορίας, αναγνώρισης της παραπληροφόρησης και κάλυψη κενών πρόσβασης σε ψηφιακούς πόρους σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.
• Διασφάλιση ψηφιακών δικαιωμάτων και ψηφιακής ευημερίας: προτεραιοποίηση της ιδιωτικότητας, ενίσχυση της ασφάλειας στο διαδίκτυο, ενίσχυση ισορροπημένων ψηφιακών συνηθειών που συμβάλουν στην ψυχική υγεία.
• Ενσωμάτωση ηθικών αρχών και συμπεριληπτικότερη πρόσβαση και χρήση τεχνολογιών: προώθηση δημιουργίας τεχνολογιών με οικουμενικά σχεδιαστικά χαρακτηριστικά που σέβονται τη διαφορετικότητα και την προσβασιμότητα για όλες τις ομάδες πληθυσμού.
• Προώθηση μιας ηθικότερης και συμπεριληπτικότερης Τεχνητής Νοημοσύνης: επιδίωξη μιας πιο αποκεντρωμένης και συμπεριληπτικής Τεχνητής Νοημοσύνης που αντανακλά τις ανάγκες και τις επιθυμίες της εκπαιδευτικής κοινότητας.
• Γεφύρωση ψηφιακών διαχωρισμών: εφαρμογή πολιτικών που διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση σε ψηφιακούς πόρους σε όφελος μειονεκτουσών ομάδων με σκοπό την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους.

Στη Σύνοδο, συμμετείχε εκ μέρους του Center for Social Innovation-CSI και ο Βαγγέλης Γέττος, Επικεφαλής του Τομέα Πολιτισμού και Τεχνών και Project Management Executive του οργανισμού.

Στα πλαίσια της Συνόδου, ο κ. Γέττος συντόνισε στις 16/11 το panel με τίτλο «Απολαμβάνοντας τα πολιτιστικά αγαθά στην ψηφιακή εποχή» στο οποίο πήραν μέρος ο Christy Romer (Γερμανία), υπεύθυνος επικοινωνίας του European Theatre Convention, ο Julan Wuyts (Βέλγιο), υπεύθυνος συλλογών της Europeana και η Aiste Ulubey (Λιθουανία), ιδρύτρια και διευθύντρια του θεατρικού οργανισμού Artscape.

Επίσης, ο Βαγγέλης Γέττος, στις 17/11 παρουσίασε εκ μέρους του οργανισμού το concept της «πολιτιστικής ψηφιακής πολιτότητας» και τον τρόπο που η έννοια αυτή εμπραγματώθηκε και προωθήθηκε μέσα από διάφορα ευρωπαϊκά projects του οργανισμού.

Μέσα από όλες αυτές τις πολυπληθείς και πολυεπίπεδες διεργασίες, το Center for Social Innovation – CSI αποσκοπεί στην ενίσχυση της μεταφοράς της γνώσης, της εμπειρίας και της τεχνογνωσίας στο κυπριακό πλαίσιο με τρόπο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη μεθοδολογιών και πολιτικών συμβατών με το κυπριακό κοινωνικό συγκείμενο.

Μέσα από την συμμετοχή του οργανισμού σε πλήθος σχετικών ευρωπαϊκών κοινοπραξιών, μέσα από την διατήρηση και προώθηση ενός δικτύου άνω των 400 σχολείων παγκύπρια και μέσα από τις εξωστρεφείς του δράσεις, το Center for Social Innovation ενισχύει με όλες του τις δυνάμεις την αλλαγή, την πρόοδο και την κοινωνική συνοχή στην Κύπρο και ευρύτερα.