Οι πτυχές πληθωρισμού και η νομισματική πολιτική σε εκδήλωση της Ένωσης Οικονομολόγων Κύπρου

Στον πληθωρισμό και στις διάφορες πτυχές του, αλλά και στη νομισματική πολιτική, αναφέρθηκαν τέσσερις οικονομολόγοι που συμμετείχαν στην επιστημονική εκδήλωση που πραγματοποίησε η Ένωση Οικονομολόγων Κύπρου (ΕΟΚ) τη Δευτέρα το βράδυ στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Οι τέσσερις οικονομολόγοι αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων στα βασικά στοιχεία της νομισματικής πολιτικής για αντιμετώπιση του πληθωρισμού, στον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) σε σχέση με το ύψος του πληθωρισμού, στις βραχυχρόνιες και μακροπρόθεσμες τάσεις και προκλήσεις που δημιουργεί στις ανεπτυγμένες οικονομίες ο πληθωρισμός, στον πληθωρισμό κόστους και στην αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής και στη νέα μορφή «καμουφλαρισμένου» πληθωρισμού.

Μιλώντας στην εκδήλωση, με θέμα «Πληθωρισμός, επιτόκια, νομισματική πολιτική: Μία εκλαϊκευμένη προσέγγιση», ο οικονομολόγος στο Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου Γιώργος Συρίχας αρχικά αναφέρθηκε στα βασικά στοιχεία της νομισματικής πολιτικής, αλλά και στους στόχους της ΕΚΤ που είναι η σταθερότητα των τιμών, η οικονομική ανάπτυξη και η μείωση της ανεργίας.

«Σήμερα οι Κεντρικές Τράπεζες αντιμετωπίζουν κάποιες προκλήσεις, καθώς έχουμε πληθωρισμό που προέρχεται από την πλευρά της προσφοράς, που είναι ένα δύσκολο εγχείρημα για τις Κεντρικές Τράπεζες», τόνισε και εξήγησε πως σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσεις τον πληθωρισμό «αναπόφευκτα δημιουργείς ύφεση».

Στη συνέχεια, ο κ. Συρίχας έφερε ως παράδειγμα μεταξύ άλλων την Τουρκία η οποία ακολούθησε ανορθόδοξη νομισματική πολιτική παρά τον υψηλό πληθωρισμό της, μειώνοντας τα επιτόκια, με αποτέλεσμα η ισοτιμία του τουρκικού νομίσματος από 5 τουρκικές λίρες στο ένα δολάριο να εκτιναχθεί στις 30 λίρες και ο πληθωρισμός να εκτιναχθεί στο 100%. Σημείωσε ότι μετά την αλλαγή αυτής της πολιτικής, ο πληθωρισμός μειώθηκε σταδιακά στο 60%.

Όσον αφορά στην κυπριακή οικονομία, ο κ. Συρίχας, αφού αναφέρθηκε στον Σύνθετο Δείκτη που καταρτίζει το ΚΟΕ για να προβλεφθεί η μελλοντική πορεία της οικονομίας, καθώς και στον δείκτη Αβεβαιότητας του ΚΟΕ, είπε ότι ο πληθωρισμός στην Κύπρο επηρεάζεται περισσότερο από τις τιμές ενέργειας και πρόσθεσε ότι το πιο σημαντικό στοιχείο είναι οι δευτερογενείς αυξήσεις του πληθωρισμού.

«Αυτό εξαρτάται πώς θα αυξηθούν οι μισθοί και πόσοι μισθοί», ανέφερε και πρόσθεσε ότι μελέτη του ΔΝΤ έδειξε ότι υψηλότερος πληθωρισμός κατά 1% αυξάνει στην Κύπρο τους μισθούς στον δημόσιο τομέα κατά 2,4% και 1,4% στον ιδιωτικό τομέα.  

Είπε ακόμη ότι η μετάδοση του πληθωρισμού στους μισθούς είναι "υψηλότερη" στην Κύπρο από άλλες χώρες και "πολύ υψηλότερη από τις ανεπτυγμένες χώρες", ενώ σημείωσε ότι «η αύξηση της παραγωγικότητας, διαχρονικά, κινείται περίπου μαζί με την αμοιβή της εργασίας».

Ωστόσο, ο κ. Συρίχας είπε ότι κατά τομέα, η παραγωγικότητα «είναι πολύ υψηλότερη στον τομέα της τεχνολογίας» σε σχέση με την αμοιβή της εργασίας, ενώ σε «άλλοι τομείς υπολείπονται της παραγωγικότητας».

«Σε περιόδους κρίσης υπήρξε μείωση των μισθών με αποτέλεσμα να υπολείπονται σημαντικά της αύξησης της παραγωγικότητας», πρόσθεσε.

Αναφορικά με τα επιτόκια στην Κύπρο, ο κ. Συρίχας είπε ότι η αύξηση στα επιτόκια των καταθέσεων «είναι πολύ χαμηλή», με αποτέλεσμα το margin (η διαφορά επιτοκίων καταθέσεων και δανείων) «στην Κύπρο είναι πολύ υψηλότερο σε σχέση με την Ευρώπη», προσθέτοντας ότι στην Κύπρο τα δάνεια είναι με κυμαινόμενο επιτόκιο «και αμέσως η αύξηση (των επιτοκίων) πέρασε στα δάνεια».  

Σημείωσε ότι το περιθώριο καταθετικών και δανειστικών επιτοκίων επηρεάζεται επίσης από το ύψος της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος αλλά και από την συγκέντρωση του τραπεζικού τομέα που στην Κύπρο είναι υψηλή.

Στην δική του ομιλία με θέμα «Πληθωρισμός – Βραχυχρόνιες και μακροπρόθεσμες τάσεις και προκλήσεις στις ανεπτυγμένες οικονομίες», ο οικονομολόγος, πρώην Διευθυντής οικονομικών μελετών και θεμάτων της ΕΕ στο Υπουργείο Οικονομικών Αντρέας Χαραλάμπους αναφέρθηκε στους παράγοντες που επηρεάζουν βραχυπρόθεσμα τον πληθωρισμό που είναι η διαμόρφωση των συνθηκών ζήτησης και προσφοράς.

Ανέφερε ότι η ζήτηση επηρεάζεται από τη νομισματική πολιτική αλλά και από τη δημοσιονομική πολιτική και ειδικότερα από το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος και «από τον τρόπο που χρηματοδοτείται (εσωτερικό ή εξωτερικό) αυτό το έλλειμμα».

«Τρίτος παράγοντας είναι η πολιτική μισθών και πόσο οι μισθοί συμβαδίζουν με την παραγωγικότητα, ενώ ένας τέταρτος παράγοντας είναι οι προσδοκίες του καταναλωτή σε σχέση με την πορεία του πληθωρισμού», πρόσθεσε.

Ο κ. Χαραλάμπους είπε ότι στην Κύπρο «μεγάλο μέρος του πληθωρισμού προέρχεται από τις εισαγωγές, κυρίως σε θέματα ενεργειακών προϊόντων και συναλλαγματικής ισοτιμίας».

Ανέφερε επίσης ότι παγκόσμια, ο πληθωρισμός βρισκόταν σε χαμηλά επίπεδα για 30 χρόνια και αυξήθηκε μετά την ομαλοποίηση της πανδημίας λόγω των περιορισμών στην παραγωγή και στην μεταφορά προϊόντων.

Επιπλέον, ο κ. Χαραλάμπους αναφέρθηκε στις επιπτώσεις που έχει ο πληθωρισμός στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα του πληθυσμού και στις μισθολογικές αυξήσεις οι οποίες «ήταν περιορισμένες», παρουσιάζοντας μείωση τους «σε πραγματικούς όρους», ενώ σημείωσε ότι αυτό το γεγονός «πιθανό να επιτρέψει στην ΕΚΤ να προχωρήσει σε προσαρμογή» των επιτοκίων προς τα κάτω.

Αναφέρθηκε επίσης στο γεγονός ότι ο πληθωρισμός επηρεάζεται από το φαινόμενο της γήρανσης, το οποίο οδηγεί σε αύξηση των αποταμιεύσεων με επιπτώσεις στις χρηματοδοτικές συνθήκες.

Στην δική του παρέμβαση, με θέμα «Πληθωρισμός κόστους και αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής», ο οικονομολόγος, τέως Χρηματοοικονομικός Επίτροπος Παύλος Ιωάννου τόνισε την ανάγκη όπως μια νομισματική πολιτική είναι ορθολογιστική και να βασίζεται πάνω σε ισχυρά δεδομένα, αλλά και «την άρση των μέτρων (νομισματικής πολιτικής) την κατάλληλη στιγμή και όχι βεβιασμένα».

«Η βεβιασμένη άρση των μέτρων θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα με δεδομένο ότι αυτή την στιγμή συντρέχουν παράγοντες των οποίων η εξέλιξη είναι απόλυτα αβέβαιη (πόλεμος στην Ουκρανία, ο πόλεμος στην Γάζα και οι πύραυλοι των Χούθι), υπογράμμισε και σημείωσε ότι «το θέμα αυτό δεν θα πρέπει να πολιτικοποιείται».  

Αναφέρθηκε στις διάφορες κατηγορίες πληθωρισμού που είναι ο πληθωρισμός ζήτησης, ο πληθωρισμός προσφοράς, ο πληθωρισμός προσδοκίας και η συνισταμένη συντρέχοντος πληθωρισμού προσφοράς και ζήτησης.

Αναφέρθηκε επίσης στον παράγοντα διαχείρισης των προσδοκιών που αφορούν τον πληθωρισμό που είναι η αξιοπιστία των κεντρικών τραπεζών σε σχέση με την αποφασιστικότητα τους για επίτευξη των επιθυμητών και επιδιωκόμενων στόχων πληθωρισμού και το κλίμα εμπιστοσύνης που δημιουργείται από τις εκάστοτε ανακοινώσεις των Κεντρικών Τραπεζών.

«Αμφότερα επηρεάζουν καθοριστικά την αποτελεσματικότητα των μέτρων νομισματικής πολιτικής με πρόσδεση των προσδοκιών στο στόχο πληθωρισμού», υπογράμμισε.

Επίσης, επικαλέστηκε μελέτες που αποδίδουν τη σταθερή ανθεκτικότητα της Ευρωζώνης στην ύπαρξη επακριβούς ορισμού της σταθερότητας των τιμών από την ΕΚΤ και στη δομημένη στρατηγική επικοινωνία της ΕΚΤ.

Ο κ. Ιωάννου είπε ότι η ΕΚΤ έπειθε για την αξιοπιστία της στην προσπάθεια επίτευξης του στόχου σταθερότητας των τιμών σε αντίθεση με τις ασαφείς αντίστοιχες πολιτικές της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ.

«Πρόσφατες μελέτες καταδεικνύουν ότι περίπου 40% των επεισοδίων πληθωρισμού δεν αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς νωρίτερα των 5 ετών. Ωστόσο, 60% των περιπτώσεων πέτυχαν τιθάσευση του πληθωρισμού σε 3 με 5 έτη περίπου», πρόσθεσε.

Αναφέρθηκε επίσης σε πολλές περιπτώσεις χωρών που απέτυχε η νομισματική πολιτική στην αντιμετώπιση πληθωριστικών επεισοδίων γιατί «παρατηρήθηκε πρόωρη άρση των περιοριστικών μέτρων με σταδιακή μείωση των επιτοκίων», κάτι που συνέβαλε σε νέα έξαρση του πληθωρισμού και έκανε αναφορά σε δηλώσεις Κεντρικών Τραπεζών ότι η συζήτηση για μείωση των επιτοκίων είναι πρόωρη.

«Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα ξεκινήσει η μείωση των επιτοκίων, σημαίνει ότι ο ρυθμός με τον οποίο θα γίνει αναστροφή θα είναι πολύ – πολύ μικρότερος από τον ρυθμό που αυξήθηκαν τα επιτόκια», σημείωσε.   

Τέλος, στη δική του παρέμβαση, με θέμα «’Shrinkflation’ και Συμπεριφορικά οικονομικά. Μια νέα μορφή ‘καμουφλαρισμένου’ πληθωρισμού», ο οικονομολόγος, πρώην Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Μάριος Κληρίδης, αφού αναφέρθηκε στις διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούν εταιρείες για διαφήμιση των προϊόντων τους και για παρουσίαση των τιμών τους, αλλά και στις διάφορες συμπεριφορές του καταναλωτή, έκανε αναφορά στον «Shrinkflation», λέγοντας ότι «μικραίνουν οι ποσότητες και αφήνουν την ίδια την τιμή και ο καταναλωτής δεν το καταλαβαίνει».

«Είναι πιο εύκολο να καταλάβει ο καταναλωτής την αύξηση της τιμής, παρά να του μικρύνεις την ποσότητα», ανέφερε και πρόσθεσε ότι πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές οι εταιρείες που το κάνουν αυτό «γιατί αν το καταλάβει ο καταναλωτής μπορεί να τιμωρήσει πολύ άσχημα αυτή την εταιρεία», αποφεύγοντας να αγοράζει πλέον τα προϊόντα της.

Ο κ. Κληρίδης έκανε αναφορά στη Νότια Κορέα η οποία θέλει πλέον να επιτηρεί το «Shrinkflation» γιατί «παραπλανείται ο καταναλωτής», αλλά και στην Γαλλία η οποία «έχει εφαρμόσει πολιτική βάσει την οποία οι υπεραγορές είναι υπόχρεες να δείχνουν στον καταναλωτή ότι αυτό το πράγμα που αγοράζεις, παρόλο που φαίνεται το ίδιο, έχει μικρύνει», όπως είπε.

Ανέφερε πως το φαινόμενο αυτό παρατηρείται και στην Κύπρο και διερωτήθηκε κατά πόσον «τα κυπριακά ΜΜΕ ενημερώνουν τον καταναλωτή να προσέχει αυτά τα πράγματα, ο Κύπριος καταναλωτής γνωρίζει ή τον ξεγελούν σε σχέση με τις αυξήσεις των τιμών, νομίζοντας ότι δεν αυτές δεν έχουν αυξηθεί».