Κίνητρα για εξαγορές και συγχωνεύσεις-Το παράδειγμα ευρωπαϊκών χώρων που θα ακολουθήσει η Κύπρος

Ώθηση στην ανάπτυξη του επιχειρείν δίνει το σχέδιο δράσης για παροχή κινήτρων αναφορικά με την προώθηση των εξαγορών και συγχωνεύσεων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, το οποίο πήρε πρόσφατα το πράσινο φως του Υπουργικού Συμβουλίου.

Όπως διαφαίνεται από ανάλυση των διάφορων πλαισίων συγχωνεύσεων και εξαγορών που εφαρμόζονται σε χώρες εντός της Ε.Ε., στην πλειονότητα τους τα κράτη μέλη εφαρμόζουν φορολογικές απαλλαγές, με σκοπό την ενθάρρυνση των συγχωνεύσεων και των εξαγορών, πάρα άλλες ρυθμίσεις. Παρόμοιες φορολογικές απαλλαγές εφαρμόζονται και στην Κύπρο.

Με βάση τα ευρήματα του εν λόγω σχεδίου που ετοίμασε το Υπουργείο Οικονομικών, με τη συμβολή των εισηγήσεων του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, τα κίνητρα αναμένεται να συμβάλουν στην αύξηση του μεγέθους και της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών, καθιστώντας τις ακόμα πιο παραγωγικές.

Το σχέδιο δράσης για την παροχή κινήτρων για ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να προβαίνουν σε εξαγορές και συγχωνεύσεις περιλαμβάνεται στις μεταρρυθμίσεις όπως έχουν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου.

Κίνητρα που μπορεί να ακολουθήσει και η Κύπρος
Όπως προκύπτει από το πλαίσιο του Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας οι εισηγήσεις για ενθάρρυνση των συγχωνεύσεων και εξαγορών θα γίνει μετά από αξιολόγηση παρόμοιων ευρωπαϊκών πλαισίων.

Σημειώνεται ότι το υφιστάμενο φορολογικό πλαίσιο της Κύπρου είναι ήδη αρκετά ελκυστικό, ως εκ τούτου οι εισηγήσεις που γίνονται για ενθάρρυνση των εξαγορών και συγχωνεύσεων δεν αφορούν φορολογικές ρυθμίσεις.

Ένα ισχυρό κίνητρο που εφαρμόζεται στην Ελλάδα σχετίζεται με επιδοτήσεις και δανειοδοτήσεις, Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα παραχωρούνται επιδοτήσεις για την κάλυψη του κόστους της συγχώνευσης.

Τα δάνεια θα δίνονται με μοναδικό κριτήριο επιλεξιμότητας την μεγέθυνση των επιχειρήσεων, χωρίς να χρειάζεται να καλύπτουν και τα άλλα κριτήρια που είναι η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, η εξωστρέφεια και η έρευνα και ανάπτυξη.

Στη δε Γαλλία, παραχωρούνται χρηματοδοτικές ευκολίες στις νέες οντότητες που προκύπτουν μετά από συγχωνεύσεις και εξαγορές. Οι χρηματοδοτικές ευκολίες αφορούν επιδότηση επιτοκίων και απαλλαγή συγκεκριμένων τελών.

Στη Μάλτα, παραχωρούνται συγκεκριμένες φορολογικές απαλλαγές στα πλαίσια συγχωνεύσεων και εξαγορών από συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας. Τέτοιοι τομείς είναι ο ναυτιλιακός και ο τομέας τεχνολογίας (blockchain). Οι απαλλαγές περιλαμβάνουν, τόσο άμεση όσο και έμμεση φορολογία.

Περαιτέρω υπάρχει συγκεκριμένη επιδότηση που υπολογίζεται ως ποσοστό επί του ποσού που επενδύεται στα πλαίσια συγχώνευσης ή και εξαγοράς μέσω πίστωσης φόρου για τρία έτη μετά την εξαγορά ή και συγχώνευση.

Οι εξαγορές και συγχωνεύσεις δεν συνιστούν φορολογικό γεγονός για σκοπούς, τόσο φόρου εισοδήματος όσο και ΦΠΑ στην Ολλανδία. Περαιτέρω, εξαγορές και συγχώνευσες στην Ολλανδία δεν υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου.

Όσον αφορά τον Φόρο Κεφαλαιουχικών Κερδών, εξαιρούνται υπό προϋποθέσεις όλοι οι τύποι συγχωνεύσεων, εξαγορών και αναδιοργανώσεων. Σε περίπτωση που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις, υπόκεινται σε ΦΚΚ 6%.

Ακόμη δίνεται η δυνατότητα για τυχόν φορολογικές ζημιές, οι οποίες προκύπτουν από συγχώνευση εταιρειών, να χρησιμοποιηθούν έναντι κερδών της νέας οντότητας. Τέλος, οι ολλανδικές αρχές παραχωρούν ελάφρυνση τόκων για δανεισμό για την απόκτηση της εξαγορασθείσας οντότητας.

Τέλος, στο Λουξεμβούργο, δεν υπόκεινται σε ΦΠΑ οι συγχωνεύσεις και εξαγορές, επειδή η μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων δεν θεωρείται παροχή αγαθών ή υπηρεσιών για τις οποίες μπορεί επιβληθεί ΦΠΑ.

Επίσης, δεν επιβάλλονται τέλη χαρτοσήμων και μεταβιβαστικά τέλη. Υπό προϋποθέσεις, απαλλάσσονται από φόρους κεφαλαιουχικών κερδών, ενώ το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση απόκτησης μετοχών στα πλαίσια εξαγοράς και συγχώνευσης.

Διαβάστε εδώ: Σχέδιο κινήτρων για εξαγορές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων

Τι περιλαμβάνει το σχέδιο δράσης
Πέραν από την παροχή κινήτρων, το πλαίσιο του σχεδίου δράσης περιλαμβάνει απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου, αλλά και των διαδικασιών πριν ή κατά ή και μετά την εξαγορά ή και τη συγχώνευση εταιρείας/εταιρειών.

Παράλληλα, οι εισηγήσεις που άπτονται του σχεδίου δράσης, προωθούν την μείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού φόρτου, αλλά και την προώθηση καλλιέργειας κουλτούρας μέσω επικοινωνιακών πλάνων, διοργάνωση ημερίδων και εκδηλώσεων, καθώς και προβολή καλύτερων πρακτικών στον επιχειρηματικό χώρο, τόσο της Κύπρου όσο και του εξωτερικού.

Αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδίου δράσης και της σχετικής μελέτης που παρουσίασε το Υπουργείο Οικονομικών αποτελούν οι εισηγήσεις του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας όπου τονίζεται χαρακτηριστικά ότι η Κύπρος, λόγω του μικρούς μεγέθους της αγοράς σε σχέση με τις επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει υψηλό ποσοστό μικρών επιχειρήσεων.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα και με τον ορισμό που χρησιμοποιείται σε σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες, το 92,9% των επιχειρήσεων χαρακτηρίζονται ως πολύ μικρές επιχειρήσεις (microfirms) με αριθμό εργαζομένων μέχρι 9 άτομα και το 6,1% ως μικρές επιχειρήσεις (small firms) με λιγότερους από 50 εργαζομένους.

Συγκρίνοντας τον αριθμό εργαζομένων σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και μικρές επιχειρήσεις διαπιστώνεται ότι ο μέσος όρος είναι σημαντικά χαμηλότερος σε σχέση με τους αντίστοιχους μέσους όρους της Ε.Ε., δηλαδή 38,6% έναντι 29,7% για πολύ μικρές επιχειρήσεις και 25,3% έναντι 20,1% για μικρές επιχειρήσεις.

Πιο παραγωγικές, πιο ανταγωνιστικές
Το γεγονός αυτό επηρεάζει την παραγωγικότητα της εργασίας, καθώς η παραγωγικότητα σχετίζεται θετικά με το μέγεθος των επιχειρήσεων. Το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων δεν επιτρέπει τις οικονομίες κλίμακας και τεχνολογίες αιχμής. Ως αποτέλεσμα, οι επιχειρήσεις εστιάζονται στην παροχή υπηρεσιών για εγχώρια κατανάλωση και δεν μπορούν ουσιαστικά να ανταγωνιστούν στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον.

Την ίδια ώρα, οι μικρές και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβαση στη χρηματοδότηση, αδυνατούν να καινοτομήσουν, να χαράξουν ολοκληρωμένη στρατηγική και να εξάγουν προϊόντα. Αντιμετωπίζουν επίσης αυξημένο κίνδυνο όσον αφορά στη συνέπειά τους στις φορολογικές τους υποχρεώσεις και στην εφαρμογή των εργατικών νομοθεσιών.

Μάλιστα, θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι συγχωνεύσεις και εξαγορές στην Κύπρο κυμαίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, κυρίως λόγω και του είδους των επιχειρήσεων, δηλαδή οικογενειακές επιχειρήσεις σε παραδοσιακούς τομείς, στις οποίες δεν φαίνεται να υπάρχει η κουλτούρα της συγχώνευσης με στόχο τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων.

Η νέα μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Κύπρου, η οποία ετοιμάστηκε από το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, προτείνει ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο με ορίζοντα το 2035 και θέτει, μεταξύ άλλων, ως σημαντικό πυλώνα τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας των κυπριακών επιχειρήσεων και τη στροφή προς τις εξαγωγές μέσα από την ψηφιοποίηση και τη συνεχή κατάρτιση.

Η επίτευξη του στόχου αυτού προϋποθέτει μεγαλύτερα μεγέθη επιχειρήσεων που θα μπορούν να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς και να επιβιώνουν σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.

Τα πολλαπλά οφέλη
Οι πιο επιτυχημένες εταιρείες στον κόσμο απασχολούν επαγγελματίες όπου ο ρόλος τους είναι η αναζήτηση ελκυστικών πιθανών εξαγορών και συγχωνεύσεων, καθότι αναγνωρίζουν τα θετικά συνεπακόλουθα ορθολογιστών αποφάσεων που οδηγούν στην ορθή λύση.

Οι συγχωνεύσεις και εξαγορές προτείνεται ως ο ταχύτερος τρόπος για να επιτευχθεί ανάπτυξη, καθώς δεν υπάρχει άλλη μορφή εταιρικής δραστηριότητας που να μπορεί να αναπτυχθεί τόσο ραγδαία η επιχείρηση, όσο αυτή που θα επιτευχθεί μέσω συγχώνευσης ή εξαγοράς.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου χρησιμοποιούν τις συγχωνεύσεις και εξαγορές ως μέσο ανάπτυξης, ιδιαίτερα όταν φαίνεται ότι η ανάπτυξη στις υπάρχουσες δραστηριότητές τείνει να φθαρεί. Επομένως, η ανάπτυξη είναι ο πιο συνηθισμένος λόγος για την πραγματοποίηση συγχωνεύσεων και εξαγορών.

Εξάλλου, οι συγχωνεύσεις και εξαγορές επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να εισέλθουν σε νέες αγορές εύκολα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της συγχώνευσης ή εξαγοράς μιας υφιστάμενης πετυχημένης εταιρείας σε συγκεκριμένη αγορά, κάτι που ισχύει σχεδόν για κάθε κλάδο. Η συγχώνευση ή εξαγορά μιας εταιρείας σε μια ελκυστική αγορά αποφεύγει αρκετά πολιτιστικά, ρυθμιστικά και εμπορικά ζητήματα που μπορεί να επηρεάσουν τις εταιρείες που εισέρχονται για πρώτη φορά σε νέες αγορές.

Οι συγχωνεύσεις και εξαγορές επιτρέπουν στις εταιρείες να αλλάξουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο, καθώς επίσης να χρησιμοποιηθούν εύκολα για τη βελτίωση κάποιας επιχείρησης. Μέσω των συγχωνεύσεων και εξαγορών μεταδίδονται καινούργιες εμπειρίες και επιχειρηματικά μοντέλα, τα οποία πιο εύκολα μεταδίδονται στο προσωπικό της επιχείρησης, σε αντίθεση με προσπάθειες για αλλαγή υφιστάμενης κουλτούρας, αποδοχής της αλλαγής και βελτίωσης των υφιστάμενων δομών.

Παράλληλα, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απόκτηση νέων ταλέντων: Η απόκτηση ταλέντων θεωρείται η πιο συνηθισμένη σε κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως η τεχνολογία, η μηχανική ή η διαφήμιση. Αναμφισβήτητα, η ιστορία έχει δείξει ότι εταιρείες κολοσσοί έχουν έμμεσα προσλάβει ακριβό προσωπικό (acqui) μέσα από εξαγορές μικρών startups την τελευταία δεκαετία, κυρίως για να φέρουν τους ιδρυτές των εταιρειών στο ανθρώπινο δυναμικό τους.

Οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία συνεργειών: Οι συνέργειες είναι αυτό που συμβαίνει όταν δύο εταιρείες ενώνονται και μεγαλώνουν. Αυτό συμβαίνει συνήθως μέσω λειτουργικών συνεργειών (δηλαδή μείωσης κάποιων διπλών λειτουργικών δαπανών που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της συμφωνίας) ή εξοπλισμών ή συνεργειών ανάπτυξης (δηλαδή όπου δύο εταιρείες με συμπληρωματικά προϊόντα ενώνουν τις δυνάμεις τους για να δημιουργήσουν μια βελτιωμένη γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών).

Το πλαίσιο δράσεων και τα χρονοδιαγράμματα
Μια στρατηγική εξωστρέφειας των επιχειρήσεων με την ανάπτυξη τομέων στους οποίους η οικονομία έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, στη βάση της υγιούς επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας, της ποιοτικής διαφοροποίησης και της παραγωγής προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, αναμένεται να βοηθήσει στη μείωση μακροοικονομικών ανισορροπιών π.χ. συνεισφέροντας στη μείωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην αύξηση των δημοσίων εσόδων.

Οι δράσεις που περιλήφθηκαν στο Σχέδιο Δράσης για παροχή κινήτρων αναφορικά με την προώθηση των εξαγορών και συγχωνεύσεων αφορούν συνοπτικά:

• Τη δημιουργία ολοκληρωμένου πλαισίου στήριξης και αλλαγής της κουλτούρας αναφορικά με την προώθηση των εξαγορών και συγχωνεύσεων,
• τον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου και παράλληλα βελτίωση και απλοποίηση των διαδικασιών που άπτονται του νομοθετικού πλαισίου, όπως επίσης
• την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και προώθηση συγχωνεύσεων και εξαγορών σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας.

Όσον αφορά τη δημιουργία ολοκληρωμένου πλαισίου στήριξης και αλλαγής της κουλτούρας αναφορικά με την προώθηση των εξαγορών και συγχωνεύσεων, η δράση περιλαμβάνει την ετοιμασία στοχευμένου επικοινωνιακού πλάνου, όπου μεταξύ άλλων να προωθούνται διοργανώσεις ημερίδων και εκδηλώσεων, καθώς και προβολή επιτυχημένων συγχωνεύσεων και εξαγορών τόσο της Κύπρου όσο και του εξωτερικού.

Θα πρέπει επίσης να ετοιμαστεί νέα εθνική πολιτική για την επιχειρηματικότητα η οποία να μπορεί να επικεντρωθεί μεταξύ άλλων και στην ανάγκη προώθησης των εξαγορών και των συγχωνεύσεων μέσω της καλλιέργειας της σχετικής κουλτούρας. Χρόνος υλοποίησης των δύο αυτών δράσεων είναι η περίοδος 2024-2026.

Εξάλλου, στα πλαίσια της προώθησης του εκσυγχρονισμού του νομοθετικού εταιρικού πλαισίου (περί Εταιρειών Νόμου) στη βάση πετυχημένων μοντέλων άλλων ευρωπαϊκών χωρών που ακολουθούν παρόμοιο δίκαιο με αυτό της Κύπρου, θα πρέπει να διερευνηθεί το ενδεχόμενο βελτίωσης ή και απλοποίησης των διαδικασιών που άπτονται επί των εξαγορών και συγχωνεύσεων, με απώτερο στόχο τη μείωση του διοικητικού φόρτου. Χρόνος υλοποίησης της συγκεκριμένης δράσης είναι και πάλι η περίοδος 2024-2026.

Απαραίτητη θεωρείται επίσης η πρόσβαση στη χρηματοδότηση και προώθηση συγχωνεύσεων και εξαγορών σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας. Μπορεί να επιτευχθεί μέσω της προώθησης σχεδίων επιδοτήσεων εξοπλισμού και μηχανημάτων, νοουμένου ότι έχει διενεργηθεί συγχώνευση ή εξαγορά, σε συγκεκριμένο τομέα της οικονομίας (γεωργίας, μεταποίησης και εξαγωγών). Ορίζοντας για την υλοποίηση αυτής της δράσης είναι η περίοδος 2025-2027.