Τι σημαίνει το τέλος της συμφωνίας της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά

Η απόφαση της Ρωσίας να ακυρώσει τη συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά έχει προκαλέσει νέες ανησυχίες όσον αφορά την πιθανή δημιουργία παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης. Η συμφωνία είχε βοηθήσει στη μείωση των τιμών των σιτηρών οι οποίες είχαν αυξηθεί σε ρεκόρ-υψηλά λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Τα ουκρανικά σιτηρά μπορούν, μεν, να συνεχίσουν να διοχετεύονται στην παγκόσμια αγορά μέσω άλλων οδών εκτός της θαλάσσιας, αλλά το υψηλότερο κόστος μεταφοράς θα μπορούσε να επηρεάσει και τη νέα περίοδο σποράς η οποία αναμένεται σε λίγους μήνες, περιορίζοντας την παγκόσμια προσφορά μακροπρόθεσμα.

Η Ουκρανία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χώρα σε έκταση, ενώ το πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, σκούρο έδαφός της είναι ιδανικό για τα σπαρτά. Τα αγροτικά προϊόντα της Ουκρανίας έχουν αλλάξει τον ρου της ευρωπαϊκής ιστορίας, έχουν θρέψει τις μεγαλουπόλεις κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και στήριξαν την «αχόρταγη» σοβιετική μηχανή κατά τη διάρκεια δεκαετιών απομονωτισμού.

Πριν από τον πόλεμο, η Ουκρανία εξήγαγε περισσότερα σιτηρά από ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και παρείχε σχεδόν 50% του ηλιέλαιου και των ηλιόσπορων παγκοσμίως.

Ακόμα και την περίοδο 2022-2023, η Ουκρανία ήταν η 6η μεγαλύτερη εξαγωγέας σίτου και 3η μεγαλύτερη εξαγωγέας καλαμποκιού του κόσμου. Οι συνολικές της εξαγωγές στο τέλος της σεζόν κυμάνθηκαν στους 48 εκατομμύρια τόνους.

H συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας «άνοιξε» εκ νέου τρία από τα ουκρανικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα ενώ τα ουκρανικά φορτηγά πλοία έπρεπε να περνούν από σημείο ελέγχου στην Κωνσταντινούπολη. Οι μηνιαίες αποστολές σιτηρών άγγιξαν υψηλό των 4,2 εκατομμυρίων τόνων τον Οκτώβριο, αλλά παρέμειναν υπό των 3 εκατομμυρίων τόνων μηνιαίως από τον Απρίλιο και ύστερα λόγω καθυστερήσεων των ρωσικών ελέγχων. Πριν τον πόλεμο, σύμφωνα με το Bloomberg, η Ουκρανία εξήγαγε περίπου 5 εκατομμύρια τόνους σιτηρών μηνιαίως μέσω όλων των οδών.

Τα προβλήματα με τη Συμφωνία ώθησαν όλο και περισσότερα φορτία μέσω των μικρότερων λιμανιών του Δούναβη, όσο και των σιδηροδρομικών και οδικών αρτηριών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρ’ όλα αυτά, οι επιλογές αυτές είναι πιο κοστοβόρες, αφού τα λιμάνια του Δούναβη μπορούν να φιλοξενήσουν μικρότερα πλοία, ενώ η μεταφορά μέσω σιδηροδρομικών αρτηριών καθυστερεί λόγω διαφορετικών μεγεθών των σιδηροδρόμων μεταξύ χωρών.

Τα φορτία αυτά έχουν, επίσης, προκαλέσει και διπλωματικές τριβές με τις γειτονικές χώρες της Ουκρανίας, πολλές εκ των οποίων υποστηρίζουν πως η υπερπροσφορά ουκρανικών σιτηρών πλήττει τους εγχώριους παραγωγούς τους. Η Ε.Ε. έχει επιτρέψει σε πέντε κράτη-μέλη της να εφαρμόσουν περιορισμούς στις αγορές ουκρανικών σιτηρών. Αν και οι περιορισμοί αυτοί λήγουν τον Σεπτέμβριο, οι πέντε χώρες έχουν ζητήσει επέκταση της συμφωνίας.

Ο λόγος για τον οποίο η Ρωσία ακύρωσε τη συμφωνία, σύμφωνα με το Κρεμλίνο, είναι πως τα εμπόδια στην εξαγωγή ρωσικών λιπασμάτων και τροφίμων δεν άρθηκαν από τη Δύση. Όλα αυτά παρά το γεγονός πως η Ρωσία εξάγει ρεκόρ υψηλό σίτου, ενώ οι εξαγωγές λιπασμάτων της επιστρέφουν στα προ-πανδημικά τους επίπεδα.

Αν και τα ρωσικά τρόφιμα δεν έχουν στοχοποιηθεί από τις διεθνείς κυρώσεις για προφανείς λόγους, η απομάκρυνση ορισμένων εταιρειών όπως η John Deere από την ρωσική αγορά και οι κυρώσεις στις ρωσικές τράπεζες έχουν περιορίσει την πρόσβαση των Ρώσων αγροτών σε χρηματοδότηση και ανταλλακτικά για τα γεωργικά τους μηχανήματα. Το ρωσικό ΥΠΕΞ είχε απαιτήσει την επιστροφή της αγροτικής τράπεζας Rosselkhozbank στο διεθνές σύστημα SWIFT, απειλώντας με διακοπή της συμφωνίας σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, κάτι το οποίο και έγινε.

Οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς ουκρανικών τροφίμων μέσω της Μαύρης Θάλασσας ήταν χώρες όπως η Κίνα, η Ισπανία και η Τουρκία. Παρ’ όλα αυτά, φτωχότερες χώρες όπως η Αίγυπτος και το Μπαγκλαντές έχουν κι αυτές εισάγει μεγάλες ποσότητες σιτηρών στις οποίες βασίζονται.

Η Ουκρανία, από την πλευρά της, προσπαθεί να συνεχίσει την εξαγωγή σιτηρών μέσω της θαλάσσιας οδού παρά τις απειλές της Ρωσίας. Οι ΗΠΑ έχουν ξεκαθαρίσει πως η στρατιωτική συνοδεία των φορτηγών πλοίων δεν είναι δυνατή, ενώ η ασφαλιστική Marsh έχει αναστείλει το πρόγραμμα ασφάλισης των ουκρανικών εξαγωγών. Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, η Ουκρανία θα μπορέσει να εξάγει τα σιτηρά της μέσω των επίγειων οδών, κάτι το οποίο θα αυξήσει τις τιμές και θα μειώσει την προσφορά περαιτέρω.

ΠΗΓΗ: newmoney.gr