H πονεμένη ιστορία της ηλεκτρικής διασύνδεσης που μπήκε σε ασφαλείς ράγες υλοποίησης

Ένα έργο ύψιστης σημασίας, το οποίο με την εξαγγελία του έφερε μεγάλες προσδοκίες όσον αφορά τη δημιουργία νέων δεδομένων στο ενεργειακό τοπίο της χώρας, θέτοντας ως ζωτικής σημασίας στόχευση τον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης του νησιού μας με ό,τι αυτό συνεπάγεται, δείχνει μετά από μια μακρά περίοδο κατά την οποία πέρασε από συμπληγάδες και πισωγυρίσματα να επανέρχεται σε ασφαλείς ράγες υλοποίησης.

Ο λόγος για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ, ένα μεγαλεπήβολο εγχείρημα που ξεκινώντας με φορέα υλοποίησης την EuroAsia Interconnector, βρέθηκε στην εξέλιξη των πραγμάτων αντιμέτωπο με την αύξηση του κόστους υλοποίησης ως αποτέλεσμα των γεωπολιτικοοικονομικών-και όχι μόνο-συνθηκών που επικράτησαν τα τελευταία χρόνια (π.χ. πόλεμος στην Ουκρανία, πανδημία κτλ), θέτοντας την πραγματοποίησή του εν αμφιβόλω...

Ωστόσο, και περνώντας όπως έχει προαναφερθεί μέσα από συμπληγάδες, την εκκίνηση των εργασιών για το εμβληματικό αυτό έργο, πριν μάλιστα από την εκπνοή του 2023 και σε μικρό χρονικό διάστημα μετά την ανάληψη του ρόλου του project promoter από τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας(ΑΔΜΗΕ)-μέσω της εταιρείας ειδικού σκοπού Great Sea Interconnector-, σηματοδοτεί πλέον η έναρξη της κατασκευής του καλωδιακού τμήματος του πρώτου σκέλους της διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, δηλαδή της διασύνδεσης Κρήτης-Κύπρου.

Και αυτό, αφού όπως ανακοίνωσε την Παρασκευή ο ΑΔΜΗΕ, η εταιρεία Nexans έλαβε από τον νέο φορέα υλοποίησης την εντολή να «δεσμεύσει» το απαραίτητο slot για την παραγωγή των καλωδίων και να ξεκινήσει τις σχετικές διαδικασίες.

Πρόκειται για το πρώτο ορόσημο στη σύμβαση που υπεγράφη τον περασμένο Ιούλιο με την εταιρεία(σ.σ. από τον προηγούμενο φορέα υλοποίησης-EuroAsia Interconnector), και αποτελεί εξέλιξη που έρχεται σε συνέχεια σειράς άλλων που τους τελευταίους μήνες υπήρξαν στο πλαίσιο των ενεργειών και της εκφρασθείσας βούλησης του ΑΔΜΗΕ να επιταχύνει την υλοποίηση του έργου.

• Διαβάστε εδώ: Σάρκα και οστά στην ηλεκτρική διασύνδεση-Ξεκίνησε η κατασκευή του καλωδιακού τμήματος για Κρήτη-Κύπρο

Το χρονικό των γεγονότων

Η είσοδος του εγχειρήματος της ηλεκτρικής διασύνδεσης σε ασφαλείς, όπως όλα δείχνουν και έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, ράγες υλοποίησης, δεν υπήρξε μια εύκολη υπόθεση, αντιθέτως εξελίχθηκε σε μια σύνθετη και εξαιρετικά δύσκολη εξίσωση, ικανή να ανατινάξει την φιλόδοξη αυτή προσπάθεια στον αέρα.

Συγκεκριμένα, με τον αρχικό εκτιμώμενο προϋπολογισμό του το 2017 να ανέρχεται περίπου στο 1,5 δις, το συνολικό κόστος του έργου έφθασε στην πορεία των πραγμάτων να αγγίζει σχεδόν τα δύο δις. Πόσο το οποίο ωστόσο, με εξασφαλισμένη χορηγία-επιδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση ύψους 757.9 εκ. ευρώ(σ.σ. 657.9 εκ. μέσω του χρηματοδοτικού μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής-CINEA- και 100 εκ. από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας), περιορίζεται ουσιαστικά στα 1,2 δις.

Με τα πιο πάνω δεδομένα, η EuroAsia Interconnector κατέβαλε τα τελευταία χρόνια τιτάνιες προσπάθειες προς εξασφάλιση δανείων για την πλήρη χρηματοδότηση του έργου, προχωρώντας παράλληλα στην αύξηση του μετοχικού του κεφαλαίου και αναμένοντας την απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά πόσο θα συμμετείχε μετοχικά.

Εν τέλει, όπως εκ του αποτελέσματος αποδείχθηκε, το αποτέλεσμα των εν λόγω προσπαθειών δεν ήταν τέτοιο που να διασφαλίζει την απρόσκοπτη πορεία του…

• Διαβάστε εδώ: Τα οικονομικά δεδομένα και ποια τα επόμενα βήματα για τον EuroAsia Interconnector

Υπό το πρίσμα των προαναφερθέντων, τον περασμένο Οκτώβριο EuroAsia Interconnector Limited και Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Ελλάδας (ΑΔΜΗΕ), κατέληξαν σε συμφωνία για τον ορισμό του δεύτερου ως φορέα υλοποίησης και project promoter του έργου.

Ήταν μια εξέλιξη που κρινόμενη ως διασφαλίζουσα την τεχνική και χρηματοδοτική επάρκεια του έργου, θέτοντας παράλληλα τις βάσεις για την έγκαιρη ολοκλήρωσή του, ήρθε επί της ουσίας να γυρίσει τον διακόπτη και να ξεκλειδώσει την υλοποίησή του, που μέχρι την στιγμή εκείνη φαινόταν να μπλοκάρει.

• Διαβάστε εδώ: Περνά στον ΑΔΜΗΕ η υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης-Συμφωνία με EuroAsia Interconnector

Η ανάληψη από τον ΑΔΗΕ της υλοποίησης του έργου, έφερε και την μετονομασία του από EuroAsia Interconnector σε Great Sea Interconnector.

Η Great Sea Interconnector αποτελεί τη νέα εταιρεία ειδικού σκοπού που θα αναλάβει την υλοποίηση, και στην οποία ο ΑΔΜΗΕ και η Κυπριακή Δημοκρατία, στην περίπτωση που τελικά αποφασίσει οριστικά να συμμετέχει, θα έχουν την μετοχική πλειοψηφία.

Έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον

Την ίδια ώρα, άκρως ενθαρρυντικές είναι οι ενδείξεις σε σχέση με την συμμετοχή ξένων μεγάλων επενδυτών εντός και εκτός Ευρώπης, καθότι επενδυτικά κεφάλαια από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες έχουν προσεγγίσει τον ΑΔΜΗΕ το τελευταίο διάστημα και έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για συμμετοχή στο έργο.

Ήδη, έχει υπογραφεί συμφωνία με το ισραηλινό fund Aluma, αλλά και Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) με τον ενεργειακό όμιλο TAQA με έδρα το Ντουμπάι όσον αφορά την προοπτική μετοχικής συμμετοχής στην GreatSea Interconnector.

Εκ μέρους του Υπουργείου Ενέργειας της Κ.Δ. το εν λόγω Μνημόνιο υπέγραψε ο αρμόδιος υπουργός Γιώργος Παπαναστασίου, ο οποίος χαρακτήρισε την υπογραφή του ως ένα ακόμη κομβικό ορόσημο για την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης.

Παράλληλα, σε ό,τι αφορά το δανειοδοτικό σκέλος, σε εξέλιξη βρίσκονται συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και εμπορικές τράπεζες.

• Διαβάστε εδώ:Συστήνεται νέα εταιρεία ειδικού σκοπού για την ηλεκτρική διασύνδεση-Πώς μπαίνουν στην εξίσωση τα ΗΑΕ
• Διαβάστε εδώ: «Ενδιαφέρον μεγάλων επενδυτών για Great Sea Interconnector, προσανατολίζεται σε συμμετοχή η Κ.Δ.»

Η συμμετοχή της Κ.Δ.

Αναφορικά με την συμμετοχή ή όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας, η τελική απόφαση αναμένεται να ληφθεί μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, οπόταν και υπολογίζεται να έχει παραδοθεί στην Κυβέρνηση η ολοκληρωμένη μελέτη που διενήργησε για λογαριασμό της ξένος οίκος με εξειδίκευση επί του θέματος, με στόχο να καταδείξει κατά πόσο θα ήταν προς την ορθή ή λανθασμένη για την Κ.Δ. κατεύθυνση η συμμετοχή της.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως ενώπιον της Κυβέρνησης βρίσκεται εδώ και καιρό το πρώτο draft (προσχέδιο) της μελέτης, με τα αποτελέσματά της να είναι θετικά.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας θα είναι εν τέλει η συμμετοχή της στην GreatSea Interconnector με μετοχικό κεφάλαιο αξίας 100 εκατομμυρίων.

Σημειώνεται ότι σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Κύπρο, και έπειτα από συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, ο πρόεδρος και διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ Μανούσος Μανουσάκης, εξέφρασε την επιθυμία του οργανισμού όπως η Κυπριακή Δημοκρατία συμμετέχει ως μέτοχος στο έργο, προκειμένου αυτό να υλοποιηθεί ταχύτερα και απρόσκοπτα στο άμεσο μέλλον.

• Διαβάστε εδώ: Great Sea Interconnector: Κερδίζει έδαφος η μετοχική συμμετοχή της Κ.Δ.-Στα 100 εκατ. το ποσό που θα καταβάλει

Η πορεία υλοποίησης από τον ΑΔΜΗΕ

Όσον αφορά την πορεία υλοποίησης, από της ανάληψης του ρόλου του project promoter από τον ΑΔΜΗΕ:

• Ολοκληρώθηκε η συμφωνία μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων (Asset Purchase Agreement) με τον προηγούμενο project promoter.
• Μεταβιβάστηκαν στον ΑΔΜΗΕ οι δύο συμβάσεις των αναδόχων (Nexans, Siemens).
• Μεταφέρθηκε η συμφωνία επιδότησης (grant agreement) ύψους 657 εκατ. ευρώ από τον CINEA.
• Λήφθηκε από τον CINEA προκαταβολή ύψους 55 εκατ. ευρώ από το κονδύλι των 657 εκατ. ευρώ.
• Δόθηκε προς τη Nexans, η εντολή έναρξης των κατασκευαστικών εργασιών για το καλώδιο και στη συνέχεια ολοκληρώθηκε η πληρωμή της πρώτης δόσης προς την εταιρεία.
• Επιταχύνεται η μελέτη FID από τη Siemens, ανάδοχου του Σταθμού Μετατροπής στην Κύπρο, που θα καθορίσει λεπτομέρειες του εξοπλισμού που θα εγκατασταθεί στο έργο.

Οι εργασίες κατασκευής του έργου για τη διασύνδεση Κύπρου-Κρήτης αναμένεται να ξεκινήσουν μέσα στο 2024 και θα απαιτηθούν τέσσερα με πέντε έτη για την ολοκλήρωση του.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ώριμο έργο αφορά επί του παρόντος στην ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης- Κύπρου, με τη διασύνδεση ανάμεσα στην Κύπρο και το Ισραήλ να βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της ωρίμανσης.

Για να ξεκινήσει το έργο Κύπρου-Ισραήλ θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία των ρυθμιστικών αρχών των δύο χωρών, αντίστοιχη με εκείνη που έγινε μεταξύ των αρχών Κύπρου και Ελλάδας, προκειμένου να θεωρηθεί οικονομικά βιώσιμο.

Οι διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ σε επίπεδο τεχνικής επιτροπής προχωρούσε κανονικά, ωστόσο σταμάτησαν με απαίτηση του Ισραήλ όταν ξεκίνησε ο πόλεμος με την Χαμάς. Πεποίθηση που εκφράζεται από τη Λευκωσία, είναι ότι με το τέλος των εχθροπραξιών οι διαβουλεύσεις θα συνεχιστούν από εκεί που σταμάτησαν.