Στέγαση: Μήπως κλαίγονται άδικα οι Κύπριοι;

Είναι αναντίλεκτο ότι το τελευταίο διάστημα η απόκτηση στέγης, ειδικά για ιδιοκατοίκηση έχει γίνει πιο δύσκολη σε σχέση με ένα-δύο χρόνια προηγουμένως. Άνοδος δανειστικών επιτοκίων, άνοδος τιμών και ούτω καθ' εξής.

Όμως πόσο δύσκολη έχει γίνει πραγματικά; Μήπως, ως συνήθως υπάρχει και μία δόση υπερβολής στο πως παρουσιάζεται η κατάσταση σήμερα;

Ας δούμε μερικά δεδομένα κι ας συγκρίνουμε με φαινομενικά καλύτερες εποχές, οι οποίες εν τέλει αποδείχθηκε πως ήταν εποχές φούσκας.

1.Στο τέλος του 2008 το επιτόκιο ΣΕΠΕ για στεγαστικό δάνειο ήταν 6.84% (κανείς δεν γκρίνιαζε ούτε για το ύψος του ούτε για τυχόν κέρδη των τραπεζών).

Τον Αύγουστο του 2023, το επιτόκιο ΣΕΠΕ ήταν 4.54%. Προφανώς αυξήθηκε σημαντικά σε σχέση με ένα χρόνο προηγουμένως λόγω των αποφάσεων της ΕΚΤ αλλά εξακολουθεί να παραμένει πολύ χαμηλότερο από τα επίπεδα του 2008.

2.Πάμε στον Δείκτη τιμών κατοικιών της Κεντρικής Τράπεζας. Το δεύτερο τρίμηνο του 2008 ήταν στο 110 (και πάλι πολύ λίγη γκρίνια υπήρχε για τις τιμές των ακινήτων. Μάλιστα, τότε πολλοί επιδίωκαν να φουσκώσουν την τιμή για να μπορούν να πάρουν μεγαλύτερο δάνεια.

Να μπορούν να πάρουν κι ένα καινούργιο αυτοκινητάκι). Το δεύτερο τρίμηνο του 2023 ο δείκτης τιμών κατοικιών ήταν στο 89.4. Αλλά η γκρίνια για τις τιμές είναι καθημερινή και πολλαπλάσια.

Η Κεντρική πάντως, σημειώνει πως η «αυξημένη εγχώρια ζήτηση φαίνεται να οφείλεται κυρίως σε επενδύσεις με σκοπό την ενοικίαση (buy-to-let)». Άρα αρκετοί Κύπριοι, όχι απλώς μπορούν να αποκτήσουν στέγη αλλά και επιπρόσθετα ακίνητα για επενδυτικούς σκοπούς.

3.Τελικά πόσα πληρώνουν οι Κύπριοι για στεγαστικά έξοδα σε σχέση με τα συνολικά διαθέσιμα εισοδήματά τους; Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, το 2022 διέθεταν το 11.2% των συνολικών τους εισοδημάτων.

Το αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ ήταν 19.6% Not too bad, not too bad, που θα έλεγαν και οι Βρετανοί. Ίσως τελικά και εξ’ ανάγκης να νοικοκυρευόμαστε επιτέλους μπας και μειωθεί κι εκείνο το υπέρογκο ιδιωτικό χρέος (βλέπε παλιά ΜΕΔ) που ακόμα αποτελεί τον μεγαλύτερο βραχνά της οικονομίας.

Το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Κύπρο ανήλθε στο 85.2% και παρόλο που σημείωσε μικρή μείωση σε σχέση με 86.4% που ήταν το 2015 εξακολουθεί να παραμένει ένα από τα υψηλότερα στην ΕΕ. Στην ΕΕ βέβαια, και ειδικά στις πλέον ανεπτυγμένες χώρες δεν θεωρείται μίασμα να μένεις σε ενοίκιο. Το αντίθετο. Στην Κύπρο λίγο πολύ είναι σαν ρετσινιά.

Όπως βέβαια και η εκποίηση ακινήτου, έστω κι αν κάποιος δεν πλήρωσε ποτέ ούτε σεντ στο δάνειο του αλλά κοτσάνιασε από μόνος του το ακίνητο στο οποίο διαμένει. Αναρωτιόμαστε σε πιο επίπεδο θα ήταν σήμερα οι τιμές των οικιστικών ακινήτων αν γίνονται εκποιήσεις και έμπαιναν στην αγορά ακόμα μερικές χιλιάδες ακίνητα, και μάλιστα σε τιμή σημαντικά πιο κάτω από το market value.

Αντί αυτού οι decision makers μας προτιμούν να τα αφήνουν στα χέρια πολλών στρατηγικά κακοπληρωτών τους οποίους ποτέ δεν κατάφεραν να διαχωρίσουν-αν και θα μπορούσαν-από τους πραγματικά ευάλωτους.

Ναι, υπάρχουν προβλήματα και προκλήσεις στην οικονομία αλλά αυτή η υστερία και το συνεχές και γενικευμένο κλαψούρισμα μόνο ζημιά κάνει. Είναι δουλειά και της κυβέρνησης να λέει τα πράγματα με το όνομα τους αλλά και των ΜΜΕ να σταματήσουν να χαϊδεύουν διαρκώς τα αυτιά του κόσμου επειδή έτσι γίνονται και αρεστά και τηλεθέαση κερδίζουν.

Δεν είναι απλώς πρόβλημα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού που έχουν στην Κύπρο αλλά και ορθολογικής χρηματοοικονομικής αντίληψης. Και χωρίς ορθή αντίληψη, όσες γνώσεις και να αποκτήσεις το συμπέρασμα θα είναι λάθος.