Οι πράσινες πόλεις, απάντηση στην ενεργειακή κρίση

Τα φαινόμενα που αντιμετωπίζουμε τα τελευταία χρόνια είναι πρωτόγνωρα και αναπόφευκτα επιδρούν σε όλες τις πτυχές της ζωής μας. Η τελευταία μάλιστα δυσάρεστη εξέλιξη, αυτή του πολέμου, έχει δημιουργήσει  μία νέα πρόκληση για το σύνολο του πλανήτη. Η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας, τάση που δεν φαίνεται να υποχωρεί όσο συνεχίζεται η ρωσική εισβολή, λειτουργεί ως το μεγαλύτερο βαρίδι για τις κοινωνίες της Δύσης.

Μπροστά σε αυτό το νέο σκηνικό, οι Κύπριοι δικαίως ανησυχούμε, όχι μόνο λόγω της εξάρτησής της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα, αλλά και διότι πολλές παράμετροι της καθημερινής ζωής, μας καθιστούν ευάλωτους στα νέα δεδομένα. Δυστυχώς ο τρόπος που έχει αναπτυχθεί η χώρα, μας έχει καταστήσει δέσμιους των ιδιωτικών μας οχημάτων.

Το πρόβλημα του urban sprawl

Οι πόλεις μας χαρακτηρίζονται από το φαινόμενο του urban sprawl, της οριζόντιας δηλαδή αντί της καθ’ ύψος ανάπτυξής τους, μακριά από το αστικό κέντρο. Αυτή η τάση έχει διάφορα αίτια, με βασικότερο την επιθυμία απόκτησης μονοκατοικιών από μεγάλο αριθμό νοικοκυριών, τις προηγούμενες δεκαετίες.

Έτσι, περιαστικές αγροτικές περιοχές έχουν αστικοποιηθεί, με επιπτώσεις που συνεπάγονται την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, αλλά και τη μεγάλη επιβάρυνση του οδικού δικτύου. Η καθημερινή διακίνηση χιλιάδων ανθρώπων από τα προάστια προς το κέντρο των πόλεων, μεταφράζεται σε εκπομπές ρύπων από τα οχήματα, χαμένο πολύτιμο χρόνο λόγω κυκλοφοριακού και πλέον ειδικά, σημαντική μηνιαία δαπάνη.

Αναγκαίες οι «πράσινες πόλεις», με επίκεντρο τις πεζοδρομήσεις

Η λύση στο παραπάνω πρόβλημα, δεν είναι μονοδιάστατη. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις, ούτε μαγικές συνταγές. Κράτος, φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κάτοικοι και επαγγελματίες της αγοράς ακινήτων θα πρέπει να συμβάλλουμε στη διόρθωση φαινομένων που υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής μας, αλλά και μας κοστίζουν ακριβά. Το κράτος και οι Δήμοι, είναι εκείνοι που σε πρώτο χρόνο θα πρέπει να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν άμεσα πολιτικές που να  αποδεσμεύουν τους κατοίκους από τη χρήση των ιδιωτικών τους οχημάτων.

Ο επανασχεδιασμός του οδικού δικτύου, η αλλαγή χρήσης μέρους του και η παροχή κινήτρων για χρήση εναλλακτικών μέσων διακίνησης αποτελούν βασικά στοιχεία της λύσης του προβλήματος. Έχοντας κατά νου την πόλη μου, τη Λεμεσό, υπάρχουν συγκεκριμένα έργα που θα μπορούσαν να αμβλύνουν προβλήματα όπως το κυκλοφοριακό και το υψηλό επίπεδο θορύβου.

Η χάραξη πράσινων διαδρομών, με μονοδρόμηση οδών και απόδοση της μισής τους έκτασης για χρήση μόνο σε πεζούς και ποδηλάτες, με την παράλληλη δενδοφύτευσή τους, θα δημιουργήσει νέες επιλογές διακίνησης, πέραν των ιδιωτικών οχημάτων. Η δημιουργία ενός μεγάλο δικτύου πεζοδρόμων, μπορεί να μας απαλλάξει από τη σημερινή κατάσταση των πόλεων, που σε μεγάλο βαθμό θυμίζουν υπαίθριους χώρους στάθμευσης. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ένα τέτοιο δίκτυο θα συμβάλλει στη μείωση της εξάρτησης από το αυτοκίνητο, στο οποίο όλοι μας καταφεύγουμε, μη έχοντας αξιόπιστη εναλλακτική.

Η Κύπρος θα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα πολλών ευρωπαϊκών πόλεων, που αποτρέπουν την είσοδο των οχημάτων στο κέντρο των πόλεων, δημιουργώντας περιαστικούς σταθμούς στάθμευσης και μετεπιβίβασης προς Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Το τελευταίο αυτό στοιχείο, είναι κομβικό στην επιτυχία του εγχειρήματος. Η ύπαρξη δηλαδή ενός σύγχρονου, αξιόπιστου και λειτουργικού συστήματος δημόσιας συγκοινωνίας. Άλλωστε υπάρχουν πολλά παραδείγματα ευρωπαϊκών πόλεων με σημαντικά μικρότερο πληθυσμό από εκείνον της Λεμεσού, ή της Λευκωσίας, που διαθέτουν μέσα σταθερής τροχιάς (Τράμ), διασφαλίζοντας τα παραπάνω οφέλη για το σύνολο των κατοίκων τους.

Σημειώνοντας τέλος και τα θετικά βήματα που έχουν ήδη συντελεστεί, θα πρέπει να επισημανθεί η στροφή των εταιρειών αναπτύξεων σε «πράσινες» λύσεις. Τόσο σε επίπεδο υλικών που χρησιμοποιούνται σε αυτές, όσο και σε επίπεδο αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, οι νέες κατασκευές στην Κύπρο, τείνουν να έχουν πολύ καλύτερη ενεργειακή απόδοση. Αυτή μεταφράζεται σε λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για την ψύξη και θέρμανση τους, αλλά και σε σημαντική εξοικονόμηση χρημάτων για τους χρήστες των κτηρίων.

Είμαι πεπεισμένος ότι η κυπριακή κοινωνία είναι έτοιμη να υποστηρίξει ενεργά την πράσινη μετάβαση. Δεν είναι τυχαία η μαζική ανταπόκριση των πολιτών, στο θετικό κρατικό πρόγραμμα ενισχύσεων για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η απήχηση της δράσης αυτής επιβεβαιώνει ότι ολοένα και περισσότεροι αντιλαμβάνονται την πράσινη μετάβαση ως απάντηση στην υφιστάμενη ενεργειακή κρίση.

 * Αρχιτέκτονας, μέλος της Πρωτοβουλίας «Για τη Λεμεσό»