Όταν ο Κίκης Κωνσταντίνου αντίκρυσε την παραλία με το Νησί του Καλαφάτη

Θεωρείται, δικαίως, ο θεμελιωτής του τουρισμού στην ελεύθερη Αμμόχωστο, καθώς οραματίστηκε την Αγία Νάπα ως τουριστικό θέρετρο, πριν από το 1974, όταν ήταν ακόμα ένα μικρό ψαροχώρι. Και συνέδεσε το όνομά του με το Nissi Beach, ένα από τα πιο γνωστά διεθνώς και συνάμα ιστορικά ξενοδοχεία, αλλά και με τον ΠΑΣΥΞΕ, του οποίου είναι πια επίτιμος πρόεδρος.

Ο Κίκης Κωνσταντίνου περιγράφει στο τεύχος Ιουνίου του περιοδικού IN Business, που είναι αφιερωμένο εξ' ολοκλήρου στη ξενοδοχειακή βιομηχανία και δη στα μέλη του Παγκύπριου Συνδέσμου Ξενοδόχων(ΠΑΣΥΞΕ), ιστορικές μέρες της κυπριακής φιλοξενίας και τους αγώνες που τις σημάδεψαν.

Σήμερα, αν και διατηρεί τους επαγγελματικούς του προσανατολισμούς, ο Κίκης Κωνσταντίνου επιλέγει να ασχολείται περισσότερο με τα πολιτιστικά, δράση για την οποία τιμήθηκε το 2019 με την ανακήρυξή του σε επίτιμο δημότη Αγίας Νάπας. «Έχω ακόμα εμπλοκή στο Nissi Beach, 50 χρόνια μετά, αλλά τελευταίως έχω αφιερώσει πλήρως τον εαυτό μου σε εθελοντική προσφορά και δράση στον πολιτιστικό τομέα του δήμου».

Διαβάστε ακόμη: 

Άνοιξε τις πόρτες της η νέα all-day άφιξη της Πάφου

WaysExpress: Κάτι περισσότερο από ένα διαδικτυακό κατάστημα

Αυτοί είναι οι εκλεγέντες στο νέο Δ.Σ. της ΕΤΥΚ

Πεδίον δόξης λαμπρόν για εμπορική συνεργασία Κύπρου-Σαουδικής Αραβίας

Altamira Real Estate: Βρες το ακίνητο που θες… με ένα μόνο τηλεφώνημα!

Μ’ ένα εφηβικό όνειρο

Παρόλο που προερχόταν από οικογένεια που ποτέ πριν δεν είχε σχέση με τον ξενοδοχειακό τομέα, σε μια επίσκεψή του στην Αγία Νάπα του 1950, τότε που ήταν ένα μικρό χωριό με ψαράδες και ελάχιστους γεωργούς κι εκείνος έφηβος, έζησε μια στιγμή τόσο καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία του ιδίου αλλά και του κυπριακού τουρισμού γενικότερα. Αντίκρυσε την παραλία με το Νησί του Καλαφάτη, σημερινή παραλία Nissi Beach, κι εκεί αρχίσαν όλα…

Από το όραμα στην πράξη

Στο μεταξύ, από τη σύλληψη της ιδέας της πρώτης τουριστικής ανάπτυξης στην Αγία Νάπα, μέχρι την υλοποίησή της, πέρασαν χρόνια δύσκολα στην Κύπρο, ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας και η ανεξαρτησία του νησιού. «Κι εγώ, παρόλο που ακολούθησα το επάγγελμα του αξιωματικού στον στρατό, δεν ξέχασα το όνειρό μου», θυμάται ο κ. Κωνσταντίνου, ο οποίος κάπου στο 1965 απέκτησε το πρώτο τεμάχιο γης με σκοπό την ανάπτυξη στην Αγία Νάπα. «Αυτή η ανάπτυξη ποτέ δεν στόχευε σε κερδοσκόπο επένδυση για μένα, ως είθισται με τέτοιου είδους έργα. Ο τουρισμός και η επιχειρηματικότητα ήταν το μέσον της υλοποίησης του εφηβικού ονείρου», εξηγεί.

Οι δυσκολίες τεράστιες

Οι αντικειμενικές δυσκολίες ήταν όμως τόσο μεγάλες όσο μεγαλεπήβολο ήταν και το έργο της δημιουργίας του ξενοδοχείου Nissi Beach, ο θεμέλιος λίθος του οποίου έμελλε να είναι κοινός με εκείνον του τουρισμού στην ελεύθερη Αμμόχωστο. «Ήταν πολύ παράδοξο και παράτολμο το όλο εγχείρημα. Η ανάπτυξη προοριζόταν για μια μη ανεπτυγμένη και άγνωστη περιοχή και ενείχε κινδύνους», περιγράφει ο ίδιος, απαριθμώντας μια σειρά από προβλήματα. Μεταξύ 1960 και 1970, περίπου, δεν υπήρχε ανεξάρτητος οργανισμός τουρισμού στην Κυπριακή Δημοκρατία. «Υπήρχε μόνο το γραφείο τουρισμού στο Υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας, το οποίο ήταν επανδρωμένο με τους Κώστα Μόντη, τον μεγάλο μας ποιητή και λογοτέχνη και τον Αντρέα Πατσαλίδη».

Επιπρόσθετα, η Κυβέρνηση τότε είχε δεχθεί τη βοήθεια γαλλικής επιτροπής εμπειρογνωμόνων για τη σύνταξη μελέτης για ανάπτυξη του τουρισμού στο νησί, στην οποία δεν γινόταν καμία απολύτως αναφορά στην περιοχή. «Γι’ αυτό όταν κάναμε κρούση για ανάπτυξη στην Αγία Νάπα η απάντηση ήταν άμεση και οριστική: Απορρίπτεται γιατί δεν συμπεριλαμβάνεται στην έκθεση των Γάλλων εμπειρογνωμόνων».

Πράσινο φως από Ελλάδα

Η αντιμετώπιση της ιδέας άρχισε να διαφοροποιείται στην Κυβέρνηση, όταν έφθασαν στην Κύπρο εμπειρογνώμονες για τον τουρισμό, αυτή τη φορά από την Ελλάδα. Εξάλλου, ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (ΕΟΤ) ήδη υπήρχε και είχε οργανώσει όλο το φάσμα του τουρισμού και τα πρώτα ξενοδοχεία. «Αυτοί οι δύο πεφωτισμένοι άνθρωποι ήταν ο Νίκος Φωκάς και ο Αλέξανδρος Κορομηλάς, μετέπειτα πρώτος διευθυντής του ΚΟΤ. Όταν ήρθαν τους πλησιάσαμε, τους είπαμε ότι έχουμε ένα μοναδικό χώρο και ότι είμαστε πεπεισμένοι για την επιτυχία του εγχειρήματος. Το μόνο που τους ζητήσαμε ήταν να τον δουν, γιατί το κράτος δεν μας έδινε σημασία». Τελικά, αυτοί οι άνθρωποι ενθουσιάστηκαν με την περιοχή, πείστηκαν για την ανάπτυξη, υποστήριξαν την εισήγηση και την αίτηση στο υπουργείο και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Για πρώτη φορά στην Κύπρο

Θα δημιουργείτο για πρώτη φορά στο νησί ένα ολοκληρωμένο έργο, που θα περιλάμβανε ξενοδοχείο ως πυρήνα, συγκρότημα ξενοδοχειακών οικίσκων (bungalows) και περιοχή δημόσιας χρήσης. Το αμέσως επόμενο μεγάλο ζήτημα ήταν ότι μέρος της γης ήταν κρατικό και έπρεπε να παραχωρηθεί στους επενδυτές για ανάπτυξη. Όμως, δεν υπήρχε νομοθεσία για την εκχώρηση της γης για μακροχρόνια μίσθωση. 

«Έτσι θεσπίστηκε η νομοθεσία που ισχύει ακόμα, η μοναδική στήριξη που είχαμε δεχθεί από το κράτος. Γι’ αυτό, η σύμβαση που συνομολογήθηκε τότε μεταξύ του κράτους και της εταιρείας ανάπτυξης γης του Nissi Beach φέρει τον αριθμό ένα», εξηγεί ο κ. Κωνσταντίνου, συμπληρώνοντας πως μετά τον πόλεμο εφαρμόστηκε ως θεσμός η εκμίσθωση κρατικής γης για στήριξη όλων των παραδοσιακών ξενοδόχων που προσφυγοποιήθηκαν.

Με αγώνα και υπομονή

Άλλος ένας σκόπελος που ακολούθησε την απόκτηση της γης-μακριά από κάθε αστικό κέντρο-ήταν η απουσία υποδομών για να ξεκινήσει η ανάπτυξη του έργου και το ρίσκο που έλαβε τότε ο Κίκης Κωνσταντίνου ήταν μεγάλο. «Δεν υπήρχε δρόμος, ηλεκτρισμός, τηλέφωνο και υδροδότηση. Ούτε τραπεζικές διευκολύνσεις και δάνεια με τη μετέπειτα μορφή τους. Ήταν ο θεσμός των δανειστικών επιτρόπων (loan commissioners). Όμως, κι αυτά τα προβλήματα ξεπεράστηκαν με αγώνα και υπομονή. Χρειάστηκε ακόμα να πείσουμε τους κατοίκους για το συμφέρον που θα είχαν από μια τέτοια ανάπτυξη, γιατί αντιτίθεντο».

Τα πρώτα βήματα του τουρισμού

Η ξενοδοχειακή βιομηχανία μέχρι το 1960 ήταν ακόμα στα σπάργανα και ο κυπριακός λαός δεν γνώριζε τι θα πει τουρισμός. «Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα υπήρχαν τα χάνια και ακολούθησαν τα παραδοσιακά ξενοδοχεία στα ορεινά της Κύπρου, που τότε ήκμαζαν, με παραθεριστές Άγγλους στρατιωτικούς και τουρίστες από τη Μέση Ανατολή», περιγράφει ο εμπνευστής του ιστορικού ξενοδοχείου και συμπληρώνει πως ενώ όλα αυτά ήταν τα πρώτα νηπιακά βήματα του τουρισμού στην Κύπρο, για την Αγία Νάπα το Nissi Beach ήταν το πρώτο βήμα: «Μέχρι τότε είχαν γίνει κάποια καινούργια ξενοδοχεία, αλλά ήταν στην Κερύνεια στο Βαρώσι και στη Λεμεσό».

Έτσι άρχισε η Αγία Νάπα

Ακολούθησαν τα περιφερειακά καταστήματα. «Βήμα-βήμα αναπτύχθηκε η περιοχή στη σημερινή της μορφή. Φτιάχτηκε πρώτα η ταβέρνα Νάπα και μετά η πρώτη δισκοθήκη. Πέραν των ντόπιων έρχονταν κι από αλλού για να επενδύσουν με μηχανάκια ενοικίασης, με βάρκες, με σουβενίρ και άλλα», θυμάται και καλεί τους ξενοδόχους να μην θεωρούν τίποτε δεδομένο, ειδικά μετά την πανδημία και να συμβάλουν-χωρίς να κάνουν εκπτώσεις στη ποιότητα των υπηρεσιών τους-στη συνεχή εξέλιξη και αναβάθμιση του ξενοδοχειακού προϊόντος της Κύπρου, για να μην επέλθει το τέλμα. «Κρισιμότερες χρονιές θα είναι το 2021 και το 2022, αλλά θα βγούμε πιο γρήγορα από τις επιπτώσεις της πανδημίας, αν κάνουμε όλοι τις θυσίες και τις υποχωρήσεις που μας αναλογούν».

Η πιο δύσκολη στιγμή το 1974

Και τότε ήλθε η τουρκική εισβολή για να ανακόψει εκ νέου την ανάπτυξη του Nissi Beach, το οποίο είχε ήδη λειτουργήσει από το 1972 κάποια από τα bungalows και το εστιατόριο. «Το ξενοδοχείο φιλοξένησε, περίπου, 450 πρόσφυγες. Ήταν η δυσκολότερη στιγμή, όχι γιατί έγιναν οι εν λειτουργία εγκαταστάσεις του ξενοδοχείου προσφυγικός καταυλισμός, αλλά γιατί η Κυβέρνηση δεν τον αναγνώριζε ως τέτοιο και αποποιούνταν την ευθύνη για τη συντήρησή τους, εν αντιθέσει με καταυλισμούς όπως της Άχνας και της Ορμήδειας, που τους παρείχαν νερό, ηλεκτρισμό και άλλα. Όλα τα έξοδα τα επωμιζόταν το ξενοδοχείο, όπως, νερό, ρεύμα, σκύβαλα, τον εξοπλισμό του ξενοδοχείου. Εμείς, όμως, δεν είχαμε καθόλου λεφτά. Ακόμα κι εγώ, ως πρόσφυγας, φιλοξενούμουν στο Λιοπέτρι», θυμάται. «Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ήρθε ο ΚΟΤ και μας είπε: ''Εσείς κύριοι έχετε μια σύμβαση με την Κυβέρνηση, η οποία προνοεί ότι ο χώρος αυτός σας έχει παραχωρηθεί για την ανάπτυξη τουριστικού καταλύματος. Σας καλούμε να χρησιμοποιήσετε τις εγκαταστάσεις σας για τον λόγο αυτό''. Μας έριχναν την μπάλα να βγάλουμε εμείς έξω τους πρόσφυγες, να τους διώξουμε χωρίς να υπάρχει κάποια πρόνοια γι' αυτούς».

Το ιστορικό Nissi Beach

Το Nissi Beach, εν μέσω δυσκολιών και με την πλειοψηφία του προσωπικού του να προέρχεται από τους φιλοξενούμενους πρόσφυγες, λειτούργησε το 1976, ενώ η κατάσταση για τη βιομηχανία άρχισε να ομαλοποιείται από το 1977, όταν άρχισαν να εμφανίζονται νέες μονάδες. «Το 1978 λειτούργησε δεύτερο ξενοδοχείο μεταπολεμικά, το Grecian Bay. Η περιοχή του Πρωταρά ξεκίνησε το 1980 να αναπτύσσεται. Το Nissi Beach ήταν το πρώτο ξενοδοχείο που ολοκληρώθηκε και λειτούργησε μετά τον πόλεμο. Είναι ιστορικό», επισημαίνει, τονίζοντας ότι παραμένει, μετά από 50 χρόνια, πρότυπο ξενοδοχείου. «Αναδύει μια σύγχρονη αύρα που δεν συμβαδίζει με την ηλικία του κι αυτό είναι επίτευγμα», συμπληρώνει.

Ημέρες ΠΑΣΥΞΕ

Εκτός από ιδρυτής του ιστορικού ξενοδοχείου, ο κ. Κωνσταντίνου διετέλεσε μέλος και πρόεδρος της Επαρχιακής Επιτροπής Αμμοχώστου, πριν αναλάβει την προεδρία του ΠΑΣΥΞΕ, το 1989 με 1997. «Η συνεργασία του συνδέσμου με την Κυβέρνηση ήταν σπάνια. Υπήρχε μια αφ’ υψηλού θεώρηση του ΠΑΣΥΞΕ από την Κυβέρνηση, το Υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας ακόμα και από τον ΚΟΤ. Αυτή ήταν τότε η γενική νοοτροπία των αξιωματούχων του κράτους, κατάλοιπο της αποικιοκρατίας», τονίζει.

Επίτευγμα η συνεργασία

Θεωρεί ως μεγαλύτερο επίτευγμά του το γεγονός ότι οι πρώτες συνεργασίες και ανοίγματα έγιναν επί των ημερών της προεδρίας του στον σύνδεσμο. «Δεν γίνεται τον τουρισμό να τον ελέγχουν οι αερογραμμές και οι ξενοδόχοι να είναι στην απέξω. Επί των ημερών μου, αυτά άρχισαν να αλλάζουν σε συνεργασία με τους τότε προέδρους, Γιώργο Βασιλείου και ακολούθως Γλαύκο Κληρίδη, ο οποίος υιοθέτησε κάποιες εισηγήσεις μου. Τότε μάλιστα πετύχαμε, για πρώτη φορά, οι επικεφαλής των ταξιδιωτικών πρακτόρων να γίνουν κοινωνοί των προβλημάτων του τουρισμού, των Κυπριακών Αερογραμμών, του ΚΟΤ, των ξενοδόχων, της ΣΕΚ και της ΠΕΟ. Έτσι ξεκινήσαμε, μεταξύ άλλων, συνεργασίες για εκθέσεις, προβολή στο εξωτερικό και στοχεύσεις αγορών», καταλήγει.