Τα είκοσι χρόνια του ευρώ και το μέλλον του κοινού νομίσματος

Ένα «άνευ προηγουμένου συλλογικό εγχείρημα» το οποίο «μαρτυρεί την ενότητα που στηρίζει την Ένωσή μας» χαρακτηρίζουν το ευρώ, σε άρθρο για τα 20 χρόνια του κοινού νομίσματος, ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης και οι ομόλογοι του στην ευρωζώνη, μαζί με τον πρόεδρο του Eurogroup Πασκάλ Ντόναχιου, τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις και τους Επίτροπους Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι και Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας Μαρέιντ Μαγκίνες.

Τα μέλη του Eurogroup και οι αρμόδιοι Επίτροποι ανατρέχουν στα γεγονότα των τελευταίων 20 χρόνων, αναφέρονται στα διδάγματα της οικονομικής κρίσης στην ευρωζώνη, πώς αυτά βοήθησαν στην αντιμετώπιση της κρίσης της πανδημίας και αναφέρονται στη σημασία της συλλογικής απάντησης που δόθηκε από την ευρωζώνη και την ΕΕ.

Στη συνέχεια, καταγράφουν τις προτεραιότητες για το μέλλον του κοινού νομίσματος, την ανάγκη προσαρμογής του κοινού νομίσματος στη ψηφιακή εποχή, την ανάγκη αποφασιστικής δράσης σε σχέση με τη λειτουργία των κεφαλαιαγορών αλλά και την διαχείριση της κλιματικής αλλαγής.

«Καθώς ο κόσμος ανακάμπτει από την πανδημία, ήρθε η στιγμή να συνδυάσουμε τις προσπάθειες και τους πόρους μας για να αποκομίσουμε τα οφέλη ενός ταχέως ψηφιοποιούμενου κόσμου και να διαχειριστούμε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα του κλίματος» τονίζεται.

«Κανένα από αυτά τα θέματα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από χώρες που ενεργούν μεμονωμένα. Το ευρώ αποτελεί απόδειξη των όσων μπορούμε να επιτύχουμε με τη συνεργασία· με το βλέμμα στραμμένο στα επόμενα 20 χρόνια, ας το καταστήσουμε σύμβολο της δέσμευσής μας να εξασφαλίσουμε ένα βιώσιμο μέλλον, με ευημερία και χωρίς αποκλεισμούς, για τις επόμενες γενιές» προστίθεται.

Η αρχή, αναφέρεται στο άρθρο, έγινε την Πρωτοχρονιά του 2002, όταν «περίπου 300 εκατομμύρια Ευρωπαίοι κράτησαν στα χέρια τους ένα ολοκαίνουργιο νόμισμα, το ευρώ», από τη Λισαβόνα μέχρι το Ελσίνκι και την Αθήνα, δίνοντας την ευκαιρία στους πολίτες να κάνουν αναλήψεις, να ψωνίσουν και να ταξιδέψουν χωρίς να αλλάζουν συνάλλαγμα.

Όπως σημειώνεται, η μετάβαση από 12 εθνικά νομίσματα στο ευρώ ήταν ιστορικά «ένα μοναδικό εγχείρημα στο είδος του», καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε εκδώσει πάνω από 15 δισεκατομμύρια χαρτονομίσματα ευρώ και κόψει περίπου 52 δισεκατομμύρια κέρματα πριν από την Πρωτοχρονιά του 2002.

«Αξιοποιώντας την εξάπλωση της ενιαίας αγοράς, το ευρώ έγινε ένα από τα πιο απτά επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, μαζί με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus ή την άρση των τελών περιαγωγής εντός της ΕΕ» αναφέρεται.

Συμβολικά, προστίθεται, «το ευρώ αντικατοπτρίζει μια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα, που συμβολίζει την ολοκλήρωση ως εγγυητή της σταθερότητας και της ευημερίας στην Ευρώπη».

- Τα πρώτα 20 χρόνια

Αποτιμώντας τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τα μέλη του Eurogroup και οι αρμόδιοι Επίτροποι επισημαίνουν πως το ευρώ «έχει αναδειχθεί στο δεύτερο πλέον χρησιμοποιούμενο νόμισμα στον κόσμο» και παραμένει ιδιαίτερα δημοφιλές καθώς «περίπου το 80% των πολιτών πιστεύει ότι το ευρώ ωφελεί την ΕΕ».

Η ευρωζώνη έχει επεκταθεί από τα 11 αρχικά μέλη σε 19 χώρες σήμερα, με την προοπτική ένταξης ακόμα περισσότερων τα επόμενα χρόνια, παρά τις σοβαρές προκλήσεις και την επιφυλακτικότητα την οποία αντιμετώπισε από ορισμένους το εγχείρημα «ενώ ήταν ακόμη στα σπάργανα».

Όπως επισημαίνεται, δέκα χρόνια μετά την εισαγωγή του ευρώ, έγινε αντιληπτό σε κράτη μέλη και εθνικά όργανα πως η αρχιτεκτονική του ευρώ «δεν είχε εξαρχής σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει το βαρύτατο σοκ που προκάλεσαν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η κρίση δημοσίου χρέους που ακολούθησε».

Η κρίση αυτή, αναφέρουν έδωσε το έναυσμα για μεταρρύθμιση του πλαισίου διακυβέρνησης της ευρωζώνης μέσω της δημιουργίας «κοινού μηχανισμού στήριξης προς χώρες που αντιμετωπίζουν χρηματοοικονομικές δυσχέρειες» και της θέσπισης «συστήματος ενιαίας εποπτείας για τις ευρωπαϊκές τράπεζες», έχοντας αναγνωρίσει την ανάγκη να βρεθούν λύσεις μέσω ευρύτερου συντονισμού και βαθύτερης ολοκλήρωσης.

Οι πρώτες κρίσεις, τονίζεται, «επέτρεψαν στο ευρώ να ωριμάσει και να ενισχύσει τον διεθνή ρόλο του», αλλά και προσέφεραν «πολύτιμα διδάγματα που μας φάνηκαν χρήσιμα κατά την τρέχουσα πανδημία, η οποία δεν γνωρίζει σύνορα και ανέδειξε τόσο τον βαθμό της αλληλεξάρτησής μας όσο και την ισχύ της ενότητάς μας».

Όσον αφορά την κρίση που προκάλεσε η εξάπλωση του COVID-19, τα μέλη του Eurogroup σημειώνουν πως σε αντίθεση με προηγούμενες κρίσεις, η ευρωζώνη αντιμετώπισε την πανδημία «με πολύ ταχύτερη, πιο αποφασιστική και πιο συντονισμένη δράση πολιτικής».

Αν και τα υφιστάμενα συστήματα φορολογίας και πρόνοιας κατάφεραν να αμβλύνουν τις οικονομικές επιπτώσεις σύμφωνα με τα μέλη του Eurogroup, η Ευρωπαϊκή Ένωση «έλαβε άνευ προηγουμένου αποφάσεις» για προστασία της ζωής και των εισοδημάτων, συμπληρώνοντας τις υποστηρικτικές νομισματικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. 

Η συλλογική αντίδραση της Ευρώπης περιλαμβάνει το πρόγραμμα SURE, το οποίο συνέβαλε στην προστασία περίπου 31 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, καθώς και το σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη NextGenerationEU.

«Η συντονισμένη αντίδρασή μας σε επίπεδο πολιτικών, σε συνδυασμό με τη διάθεση εμβολίων κατά της COVID-19, βοήθησαν την ευρωζώνη να ανακάμψει γρήγορα από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας», υπογραμμίζεται στο άρθρο, με τα μέτρα να στοχεύουν να περιορίσουν τον κίνδυνο μακροπρόθεσμων ζημιών.

Η επόμενη εικοσαετία του ευρώ

Προσβλέποντας στην επόμενη 20ετία, οι συντάκτες του άρθρου θέτουν ως προτεραιότητες η ευρωζώνη να συμβαδίσει με την καινοτομία και να προωθήσει τον διεθνή ρόλο του ευρώ.

«Το ίδιο το ευρώ πρέπει να προσαρμοστεί στην ψηφιακή εποχή» αναφέρεται. Για αυτό, προστίθεται, «στηρίζουμε και συμβάλλουμε στις εν εξελίξει εργασίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σχετικά με την ψηφιακή μορφή του νομίσματός μας».

Σε σχέση με την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωζώνης, αναφέρεται πως αν και τα θεμέλια του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος είναι ισχυρά «πρέπει να καταβάλουμε περαιτέρω προσπάθειες για να ενισχύσουμε την τραπεζική μας ένωση και να προσφέρουμε νέες ευκαιρίες οικονομικής ανάκαμψης και ανάπτυξης».

Επίσης σημειώνεται πως χρειάζεται αποφασιστική δράση σε σχέση με τη λειτουργία των κεφαλαιαγορών «ώστε να βελτιωθεί ο τρόπος με τον οποίο οι ιδιωτικές επενδύσεις και αποταμιεύσεις διοχετεύονται σε ολόκληρη την ενιαία αγορά προκειμένου να δοθεί στις επιχειρήσεις μας, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων, η χρηματοδότηση που χρειάζονται και στη συνέχεια να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες απασχόλησης».

Οι συντάκτες του άρθρου αναγνωρίζουν ακόμα πως τα επίπεδα επενδύσεων έχουν παραμείνει σε πολύ χαμηλά επίπεδα για υπερβολικά μεγάλο διάστημα. «Πρέπει να επενδύσουμε στους ανθρώπους, στις υποδομές και στους θεσμούς μας, και οι επενδύσεις μας να είναι μαζικές και βιώσιμες» τονίζεται.

Σε αυτό το πλαίσιο, το πρόγραμμα NextGenerationEU, σε συνδυασμό με υπεύθυνες δημοσιονομικές πολιτικές και τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα, «θα διαδραματίσει καίριο ρόλο στην υλοποίηση πολλών απαραίτητων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων», ενώ αποτελεί το καλύτερο μέσο «για να δώσουμε ώθηση στο αναπτυξιακό δυναμικό μας, να βελτιώσουμε το βιοτικό μας επίπεδο και να αντεπεξέλθουμε στις κρίσιμες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα».

Στο άρθρο γίνεται επίσης αναφορά στην ανάγκη διασφάλισης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας δεδομένης της γήρανσης του πληθυσμού, και στην ανάγκη όπως, στο πλαίσιο της αναθεώρησης των κοινών δημοσιονομικών κανόνων, να διασφαλιστεί ότι οι δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές της ευρωζώνης θα είναι κατάλληλες για αυτό τον στόχο.