Μιχαλάκης Ζαμπέλας: Ο γίγαντας του επιχειρείν

Σε ένα νοερό ταξίδι στο κυπριακό επιχειρείν, του οποίου υπήρξε καθοριστικός συντελεστής του, τόσο όσον αφορά στο λογιστικό επάγγελμα, όσο και στην εισαγωγή των off shore εταιρειών στο νησί, ο Μιχαλάκης Ζαμπέλας είχε αναλύσει τις εμπειρίες μίας ζωής, μιλώντας στο περιοδικό IN Business τον Μάρτιο του 2008.

Το cover story του τεύχους, στο οποίο συμμετείχε ο Μιχαλάκης Ζαμπέλας ήταν ένα ειδικό αφιέρωμα στους «Γίγαντες του Επιχειρείν», με εννέα business leaders. Ανάμεσά στους συμμετέχοντες ήταν οι Κόδρος Πηλακούτας, Μιχάλης Κολοκασίδης, Λουκής Πετρίδης, Αντώνης Χατζηπαύλου, Μιχαλάκης Ζαμπέλας, Φάνος Επιφανίου, Φώτος Φωτιάδης, Κίκης Λευκαρίτης και Ανδρέας Λόρδος.

Διαβάστε αυτούσια τη συνέντευξη που είχε δημοσιευθεί στο τεύχος Μαρτίου 2008 του IN Business.

«Ξανασκεφτείτε το. Kαφέ σαν το δικό μας δεν έχετε ξαναπιεί», μας είπε, όταν ευγενικά αρνηθήκαμε την πρότασή του. Και μετά, άρχισε να μας ταξιδεύει νοερά στο χθες του κυπριακού επιχειρείν. Αποδείχθηκε άριστος ξεναγός, αφού υπήρξε καθοριστικός συντελεστής του, τόσο όσον αφορά στο λογιστικό επάγγελμα, όσο και στην εισαγωγή των off shore εταιρειών στο νησί.

Όσα μας διηγήθηκε ο Μιχαλάκης Ζαμπέλας, δεν χωράνε σε μια - δυο ούτε σε περισσότερες σελίδες. Οι μεγάλες προσωπικότητες το έχουν αυτό. Να «βασανίζουν» τους δημοσιογράφους, όταν έρχεται η στιγμή να τις περιγράψουν... Αρχή κάνουμε από το 1966. Ο Μιχαλάκης Ζαμπέλας τελειώνει τις σπουδές του, επιστρέφει στην Κύπρο και εργοδοτείται στην PriceWaterhouse. «Δυο χρόνια μετά, είπα στον Εγγλέζο τότε διευθυντή, πως θα έφευγα. ‘Ο λόγος είναι απλός. Αρχίσατε το γραφείο με έξι ανθρώπους και τόσα χρόνια μετά, ακόμη τόσους έχετε’, του είπα!». Συμπτωματικά, γνώρισε τότε τον Βάσο Ιωάννου στο αεροπλάνο σε κάποιο του ταξίδι και αποφάσισαν να ιδρύσουν το γραφείο Ιωάννου, Ζαμπέλας και Σία.

ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΔΡΟΜΟΥΣ
Το 1970, μαζί με στενούς του συνεργάτες ιδρύει ελεγκτικά γραφεία στην Κύπρο και την Αθήνα, τα οποία συνδέονται με το διεθνή λογιστικό οργανισμό Coopers & Lybrand, ανοίγοντας έτσι νέους δρόμους για
την άνοδο του λογιστικού επαγγέλματος στην Κύπρο και την Ελλάδα. «Αυτό έγινε κατορθωτό, αφού μας είχαν δώσει μια πολύ μεγάλη δουλειά στη Θεσσαλονίκη. Τελειώνοντας με εξαιρετική επιτυχία το έργο μας εκεί, αποδείξαμε πως μπορούμε να ‘κρατήσουμε’ το βαρύ όνομα της Coopers & Lybrand».

Γίνονται έτσι οι πρωτεργάτες του λογιστικού επαγγέλματος στον ελλαδικό χώρο. «Έξι μήνες εδώ, έξι μήνες εκεί, κρατούσαμε δύο γραφεία σε δύο χώρες». Κάποια στιγμή, έπρεπε να σταματήσει αυτό, έτσι αποφασίζουν με τον Βάσο Ιωάννου, πως θα είναι ίσοι συνέταιροι, ο ένας στο γραφείο της Κύπρου και ο άλλος της Ελλάδας. Ο Μιχαλάκης Ζαμπέλας μένει στο νησί. «Το 1973, με 17 πια ανθρώπους, αρχίσαμε ήδη να μελετούμε τι γίνεται σε άλλες χώρες, όσον αφορά στην προσέλκυση επιχειρήσεων για εγκατάσταση και δραστηριοποίηση. Προσέγγισα την Κεντρική Τράπεζα, για να δώσει άδεια σε ξένη εταιρεία να έχει λογαριασμό δολαρίων. Η απάντησή τους ήταν ‘πάνω από το πτώμα μας’. Απάντηση λογική για τα τότε δεδομένα. Επανήλθαμε, όμως, μετά από αρκετό καιρό με κάποια διαφοροποίηση και τα καταφέραμε. Έτσι εισήχθη, τουλάχιστον, η ιδέα του off shore business στο νησί». 

GO AHEAD
Βρισκόμαστε λίγο μετά το 1974. Η Κύπρος προσπαθεί ακόμη να συνέλθει από τον όλεθρο της τουρκικής εισβολής και να
ανατρέψει τα αρνητικά οικονομικά δεδομένα. Η υποδομή είναι σχεδόν ανύπαρκτη. «Το 1974, μαζί με αυτούς τους 17 ανθρώ-
πους και με εισόδημα μόνο 3.000 λίρες, τις οποίες μοιραζόμασταν όπως και κάθε άλλο έσοδο, αποφασίσαμε να βοηθήσουμε στην αναγέννηση του τόπου μας». Το αεροδρόμιο Λάρνακας παρείχε τότε με ελικοφόρα τη μοναδική εναέρια σύνδεση με τον έξω κόσμο, μέσω Αθηνών. «Κάτω από δύσκολες συνθήκες προσκάλεσα στην Κύπρο έναν Ολλανδό επιχειρηματία. Προορισμός του το γραφείο μας στη Λευκωσία. Ο Ολλανδός θα με συναντούσε, για να συζητήσουμε τη δημιουργία, όπως λέγαμε τότε, ενός υπεράκτιου τομέα. Φανταστείτε την αγωνία μου εκείνη τη μέρα, για το θέαμα της καταστροφής που θα αντίκριζε!

Με ποια λογική θα εμπιστευόταν τις δραστηριότητές του σ’ ένα τόπο συντετριμμένο; Σε ποια οικονομικά δεδομένα θα στηριζόταν; Σκεφτόμουν πώς να αναστρέψω όλα αυτά τα αρνητικά. Μάζεψα, λοιπόν, στο γραφείο μου τον τότε διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, τον τότε έφορο του Φόρου Εισοδήματος, τραπεζικούς παράγοντες και δικηγόρους και τον τότε δήμαρχο Λευκωσίας. Όλοι μαζί του αποδείξαμε ότι μπορεί να μην είχαμε τίποτα στον υλικό τομέα, αλλά διαθέταμε γνώσεις και ήμασταν ενωμένοι. Τελικά, τον πείσαμε! Έπρεπε, όμως, να πάρει το ‘πράσινο φως’ από τους συνεργάτες τους στην Ολλανδία. Μετά από ‘χίλια τράντα βάσανα’ καταφέραμε μέσω ΑΤΗΚ να ενωθούμε με την Ολλανδία. Τους μιλούσε για δύο ολόκληρες ώρες. Κρύος ο ιδρώτας που με έλουζε, τόσο για την απάντηση όσο και για το κόστος του τηλεφωνήματος, το οποίο ήταν τελικά υπέρογκο για τα πενιχρά δεδομένα των καταστάσεων. Η απάντησή τους ήταν ‘go ahead’. Ανοίξαμε έτσι το δρόμο για την κάθοδο του off shore business». Οι ολλανδικές εταιρείες, τις δεκαετίες 1970 και 1980, τροφοδότησαν την τότε αναδυόμενη υπεράκτια βιομηχανία της Κύπρου. Μια βιομηχανία υπηρεσιών, που έβαλε τα θεμέλια της ανοικοδόμησης της κυπριακής οικονομίας. «Το 1973 έκανα... συνεδρίαση με τον εαυτό μου. Έπρεπε να πάρω αποφάσεις. Συνομίλησα με τον εαυτό μου και είπα: ‘Ρε Ζαμπέλα, ξέρεις τα ούλλα;’ ‘ Οχι δεν τα ξέρω’, ήταν η απάντηση. ‘Πρώτον: Είσαι διατεθειμένος να φέρεις δίπλα σου εξίσου καλούς ή και καλύτερους από σένα ανθρώπους, χωρίς να φοβάσαι πως θα πάρουν τη θέση σου;’‘Ναι είμαι’, απάντησα. ‘Δεύτερον: Δουλεύεις 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, δημιουργείς και κερδίζεις. Είσαι διατεθειμένος να μοιράζεσαι αυτά τα κέρδη με ανθρώπους που μπορεί να μη δουλεύουν σαν εσένα;’ ‘Ναι είμαι’, είπα. ‘Τρίτον: Τι θέλει τούτος ο τόπος, που λέγεται Κύπρος;’ ‘θέλει εξειδίκευση και ειδικούς’, επισήμανα. ‘Ωραία! Άρχισε, λοιπόν, Ζαμπέλα το specialization’...

Αυτές είναι οι αρχές και οι σκέψεις μου, πάνω στις οποίες βασίστηκε όλη η ζωή και το έργο μου». Ως αποτέλεσμα συγχωνεύσεως το 1998, το γραφείο μετονομάζεται σε «PricewaterhouseCoopers» και αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο ελεγκτικό οίκο στο νησί, με περισσότερους από 850 συνεταίρους και προσωπικό. Προσφέρει υπηρεσίες σε πάνω από 15.000 πελάτες στην Κύπρο και το εξωτερικό. Ο Μιχαλάκης Ζαμπέλας διετέλεσε εκτελεστικός πρόεδρος και διευθύνων συνέταιρος της PricewaterhouseCoopers από το 1970 μέχρι το 2001 και μη εκτελεστικός πρόεδρος μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 2005. Τώρα, κάθεται ακόμη στο ίδιο γραφείο, απ’ όπου έγραφε ιστορία τα τελευταία 30 χρόνια, έχοντας ρόλο τυπικό αλλά πολύτιμο. «Τι γίνεται με το θέμα της διαδοχής;», ρωτάμε. «Έχω πλήρη εμπιστοσύνη στο διάδοχό μου, Φειδία Πειλίδη, έτσι μπορώ να αφοσιωθώ πλήρως στην οικογένειά μου και στα σχέδιά μας για δημιουργία ενός κέντρου τεχνών», απαντά. Χαρακτηριστικό των μεγάλων προσωπικοτήτων είναι η αντίφαση. Καθοδηγητής για κάποιους, τύραννος για άλλους. Μα, όπως λένε, ο σίγουρος δρόμος προς την αποτυχία είναι να προσπαθείς πάντα να τους έχεις όλους ευχαριστημένους. Κλείνουμε, λέγοντάς σας πως και αυτό τον τιμά ιδιαίτερα:

Καθ’ όλη τη διάρκεια της συνέντευξης, σε όλα τα σημεία, οι ονομαστικές και επαινετικές αναφορές του Μιχαλάκη Ζαμπέλα στους συνεργάτες, στην οικογένεια και σε άλλους ανθρώπους, ήταν αμέτρητες και γεμάτες σεβασμό. Από την Ανδρούλλα Αριστείδου και τον Φειδία Πειλίδη μέχρι και μια απλή υπάλληλο που... «Δεν επέστρεψα πίσω να μάθω τι απέγινε, όταν αναγκάστηκα να την απολύσω για παραδειγματισμό. Βλέπετε, δεν με πείραξε που έκανε λάθος. Με πείραξε που το έκρυψε, μα έπρεπε να ενδιαφερθώ, αν μετά βρήκε δουλειά κι αν είναι καλά», είπε και παράγγειλε ένα δεύτερο καφέ.