Οικονομικός διευθυντής και Χρηματοοικονομικό μοντέλο: Γιατί δεν νοείται ο ένας χωρίς το άλλο.

Ένας από τους κυριότερους λόγους εξ αιτίας των οποίων πολλές από τις επιχειρήσεις μας αντιμετωπίζουν θέματα ελλείψεως χρηματοροών για την εξυπηρέτηση του δανεισμού τους, είναι η λάθος αντίληψη των πλείστων επιχειρηματιών, ως προς τον ρόλο τον οποίο θα έπρεπε να έχει ο οικονομικός διευθυντής εντός του οργανισμού. Αρκεί κανείς να ρίξει μία ματιά στις αγγελίες εργασίας προς πλήρωση θέσεων οικονομικού διευθυντή για να το κατανοήσει: Γνώση λογιστικών συστημάτων, οικονομικών προτύπων, φορολογικών προτύπων κοκ. Οτιδήποτε θα έπρεπε δηλαδή να γνωρίζει κάποιος καλός ιστορικός. Κάποιος από τον οποίο ζητείται εμμέσως, πλην σαφώς, να καταγράφει τις οικονομικές επιδόσεις και μόνο, της εταιρίας. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί κανείς να δει να αναφέρονται και «ηγετικές ικανότητες» στην αγγελία, αν και δεν καταλαβαίνω τον λόγο για να είμαι ειλικρινής - εξ όσων γνωρίζω άλλωστε, ο Ηρόδοτος, ο πατέρας όλων των ιστορικών, όχι μόνο δεν πολέμησε, αλλά δεν ήταν καν ενήλικας την περίοδο των Μηδικών πολέμων. Απλά μας διηγήθηκε το τι συνέβη, βασιζόμενος στις αναφορές άλλων.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες λοιπόν, η γνώμη του οικονομικού διευθυντή όχι απλά ζητείται σπανίως όταν ο εκάστοτε ιδιοκτήτης μελετά μελλοντικά σενάρια για την επιχείρησή του, είτε αυτά αφορούν επέκταση, είτε αντιμετώπιση εκτάκτων συνθηκών, αλλά και όταν αυτή ζητείται, συνήθως γίνεται με τον λάθος τρόπο. Με τρόπο με τον οποίο μεταφέρεται στον οικονομικό διευθυντή το μήνυμα ότι θα πρέπει απλά να συμφωνήσει με οτιδήποτε του ειπωθεί διότι η απόφαση είναι εν πολλοίς, ήδη ειλημμένη και ο επιχειρηματίας απλά ψάχνει μία πηγή αυτοεπιβεβαίωσης. Έχετε δει ποτέ τις κούκλες που βάζουν κάποιοι πάνω στους πίνακες οργάνων των αυτοκινήτων τους; Που κουνάνε το κεφάλι τους πάνω-κάτω ως αποτέλεσμα των κραδασμών που δημιουργεί το αυτοκίνητο από την κίνησή του; Ε λοιπόν, αυτός είναι o μέσος, σύγχρονος οικονομικός σας διευθυντής σε μία μέσου μεγέθους επιχείρηση.

Θυμάμαι που όταν είχα παραστεί στο εφετινό CFO Management Forum, το οποίο και διοργανώνεται κάθε χρόνο στην Λευκωσία, είχε γίνει πολύς λόγος για την δυνατότητα χρήσης νέων τεχνολογιών από τους οικονομικούς διευθυντές προκειμένου να μπορούν να έχουν πιο ουσιαστική συμβολή στο να δίνουν κατεύθυνση στην εταιρία, παρά απλά να καταγράφουν την πορεία της. Πέραν βεβαίως του ότι για να συμβεί αυτό θα πρέπει οι ίδιοι οι επιχειρηματίες να δεχθούν να αναθέσουν διαφορετικό ρόλο απ’ ότι τώρα στους οικονομικούς τους διευθυντές, τίθεται αμείλικτο και το θέμα του μεγέθους: Όπως πολύ ορθά είχε παρατηρήσει κάποιος από τους παρευρισκομένους, η μέση Κυπριακή εταιρία δεν έχει το μέγεθος για να προχωρήσει στις απαραίτητες επενδύσεις προκειμένου να μπορέσει να εκμεταλλευτεί την πληθώρα των δεδομένων που είναι διαθέσιμα στις ημέρες μας.

Πέραν του ότι συμφωνώ με την συγκεκριμένη παρατήρηση, θα ήθελα επίσης να την προχωρήσω και ένα βήμα παρακάτω: Ναι, η μέση Κυπριακή εταιρία δεν έχει το μέγεθος για να προχωρήσει σε επενδύσεις τέτοιου μεγέθους, αλλά, από την άλλη, δεν χρειάζεται κιόλας. Τα πολλά δεδομένα δεν είναι πάντοτε εύκολα διαχειρίσιμα, όπως μας λέει άλλωστε και η γνωστή ρήση «παράλυση από την ανάλυση». Ναι, θα ήταν πάρα πολύ ωραία εάν είχαμε όλοι πρόσβαση στο Oracle Cloud (δεν διαφημίζω, ούτε συνδέομαι κατ’ ουδένα τρόπο με την συγκεκριμένη επιχείρηση, αλλά από μία σύντομη παρουσίαση που παρακολούθησα, φαίνεται να είναι ένα πάρα πολύ εντυπωσιακό εργαλείο) αλλά για κάποιες επιχειρήσεις, απλά δεν αξίζει. Αυτό που αξίζει όμως να έχουν όλοι οι οικονομικοί διευθυντές εάν πρόκειται να παίξουν ουσιαστικό ρόλο στην διοίκηση της επιχείρησης, είναι ένα χρηματοοικονομικό μοντέλο.

Όπως και με οτιδήποτε άλλο στην ζωή βέβαια, υπάρχουν πολλών ειδών μοντέλα: Μπορεί να βρει κανείς εργαλεία με 10, με 40 αλλά και με 80 χιλιάδες Ευρώ. Και υπάρχουν βεβαίως και οι φθηνές απομιμήσεις: Ένας πελάτης με τον οποίο είχα ανάλογη κουβέντα σχετικά πρόσφατα, κόμπαζε για το γεγονός πως το μοντέλο του, του το είχε αναπτύξει ένας εξωτερικός συνεργάτης με μόλις δύο χιλιάδες. Του εξήγησα πως η συγκεκριμένη τιμή είναι ύποπτα χαμηλή, αλλά ο ίδιος, μέσα στην ειλικρινή του άγνοια, συνέχιζε να κομπάζει για το ότι απλά είχε διαπραγματευτεί πολύ καλά με τον εν λόγω συνεργάτη.

Εν πάση περιπτώσει, δεν πέρασε πολύς καιρός για να επανέλθω με την αναφορά μου, η οποία σε γενικές γραμμές έλεγε πως το εν λόγω Excel ήταν μεν συγυρισμένο και ευπαρουσίαστο, αλλά έβριθε ελλείψεων: Δεν παρήγε ενοποιημένες προβλέψεις οικονομικών καταστάσεων, δεν χρησιμοποιούσε κάποιου είδους κωδικοποίηση για να κατανοεί ο χρήστης την χρησιμότητα του εκάστοτε κελιού, χρησιμοποιούσε κυκλικούς υπολογισμούς, και (κυρίως) παρήγε λάθος αποτέλεσμα, διότι κάποιες παραδοχές έπρεπε να εισαχθούν σε περισσότερα από ένα κελιά, πράγμα το οποίο ο οικονομικός διευθυντής δεν είχε υπόψιν του. Συνδυάστε το αυτό τώρα με την έλλειψη ελέγχων ορθής λειτουργίας του μοντέλου, και καταλαβαίνετε έναν από τους λόγους για τους οποίους η συγκεκριμένη εταιρία έβγαινε συνεχώς εκτός στις προβλέψεις της.

Το χρηματοοικονομικά μοντέλα χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια στο εξωτερικό από τους οικονομικούς διευθυντές ακόμα και μέσου μεγέθους εταιριών. Το κόστος τους είναι αμελητέο για το μέγεθος οποιασδήποτε εταιρίας και ειδικά με δεδομένο ότι θα συνεχίσει να είναι χρήσιμο για πολλά έτη στο μέλλον και όχι μόνο για την περίοδο κατά την οποία θα γίνει η επένδυση πάνω στο μοντέλο. Κάποιοι από τους μεγαλύτερους πελάτες με τους οποίους έχω συνεργαστεί, έχουν προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα και έχουν επενδύσει στην πρόσληψη ατόμου, η μοναδική εργασία του οποίου είναι να συντηρεί το χρηματοοικονομικό μοντέλο της εταιρίας. Αλλά για μία μέσου μεγέθους εταιρία στην οποία επικεντρώνεται το συγκεκριμένο άρθρο, είναι πιο παραγωγικό η όποια περιοδική συντήρηση του μοντέλου να πραγματοποιείται από επαγγελματίες, ενώ και κάποιες από τις ευθύνες ιστορικής καταγραφής του οικονομικού διευθυντή να μεταφερθούν σε άλλα άτομα χαμηλότερα στην ιεραρχία, ούτως ώστε αυτός να αφεθεί με περισσότερο χρόνο για αυτό που πραγματικά μετράει: Να κοιτάει στο μέλλον και να προστατεύει την εταιρία από τυχόν ατραπούς που μπορεί να εμφανιστούν στην πορεία.

* Μάριος-Νικόλαος Χαραλάμπους, Σύμβουλος Επιχειρήσεων.