Ουτοπία ένας 3ος γύρος αδειοδοτήσεων

Η ανακάλυψη του κοιτάσματος Zohr έχει αναπτύξει τις συζητήσεις για την έναρξη ενός 3ου γύρου αδειοδότησης στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Ωστόσο αρκετοί είναι που προκρίνουν την προπώληση φυσικού αερίου από το κοίτασμα Αφροδίτη. Ποιά είναι η καλύτερη λύση όμως για την Κύπρο;

Η προπώληση επανεμφανίζεται μερικά χρόνια μετά τις πρώτες συζητήσεις και αναφορές κατά τις προεδρικές εκλογές του 2013. Τότε θα συμφωνούσαμε με Κινέζο επενδυτή και η παράδοση θα γινόταν σε υγροποιημένη μορφή (LNG). Η προπώληση τελικά δεν προχώρησε ενώ τα αποτελέσματα των άλλων δυο ερευνητικών γεωτρήσεων δεν ήταν ενθαρρυντικά και το τερματικό υγροποίησης έμεινε απλά στα σχέδια. Η μόνη διαφορά με το 2013 είναι ότι τώρα το κοίτασμα είναι επιβεβαιωμένο, αν και η Noble έχει ήδη ενημερώσει την Κυπριακή Δημοκρατία πως θα πραγματοποιήσει ακόμα μία επιβεβαιωτική γεώτρηση (2016-2017) και ακόμη μια ερευνητική για πετρέλαιο αυτή τη φορά στο οικόπεδο 12 (2017-2018).

Γεννάται αβίαστα το ερώτημα πως αν αποφασίσουμε να προχωρήσουμε σε προπώληση, ποιές ποσότητες θα προπωλήσουμε; Μπορεί ναι μεν να υπάρχει περισσότερη γνώση όσο αφορά τα αποθέματα, ωστόσο, δεν έχουμε τα τελικά αποτελέσματα όσο αφορά το κοίτασμα. Το γεγονός ότι το Ισραήλ διεκδικέι ακόμη ένα ποσοστό από το κοίτασμα Αφροδίτη είναι ένας ακόμη αποτρεπτικός παράγοντας για προπώληση. Χάριν όμως της συζήτηση αν αποδεχτούμε πως όλοι αυτοί οι παράγοντες ξεπεραστούν το μέγα ερώτημα είναι τι θα γίνουν τα όποια άμεσα έσοδα. Χρειάζεται χάραξη πολιτικής και σχεδίου που θα ακολουθηθεί από όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Ξεκινήσαμε με την επιλογή του τερματικού, πληρώνοντας ακριβά όλα αυτά τα σχέδια και συνεχίσαμε ακόμη και στη σκέψη FLNG και αγωγών ή ακόμη και σε κάποιο συνδυασμό. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε πως το Κατάρ με αποθέματα (896 tcf) δεν διαθέτει FLNG.  

Όσοι μιλούσαν για προπώληση το 2013 αναφέρονταν στη διοχέτευση των χρημάτων στην αγορά άμεσα, όπως έγινε και με τα χρήματα που εισπράχτηκαν ως μπόνους υπογραφής για τα συμβόλαια με ENI/KOGAS αλλά και TOTAL. Μια τέτοια κίνηση θα δημιουργήσει τεράστιο πλήγμα στην αγορά και μια φούσκα που θα σκάσει σε λιγότερο από μια δεκαετία. Ενώ η συνήθης πρακτική είναι τα χρήματα από φυσικούς πόρους να παραμένουν σε ταμείο για τις επόμενες γενιές ή η επανεπένδυση μέρος αυτών στην βιομηχανία πετρελαίου, στην Κύπρο αυτή η πρακτική φαίνεται να αγνοείται. Θα ήταν λοιπόν πιο σωστό να αποφασιστεί από μια αρμόδια επιτροπή που θα διοχετευτούν τα χρήματα από την προπώληση και πιο είναι το πλάνο (επανεπένδυση ή σε ειδικό ταμείο) και μετά να γίνει η όποια συζήτηση για προπώληση.

Τι γίνεται όμως με τον τρίτο γύρο αδειοδότησης και πόσο ρίσκο εμπεριέχει μια τέτοια κίνηση; Κοιτάζοντας τις τιμές του αργού πετρελαίου αλλά και τις κινήσεις των εταιρειών στη γύρω περιοχή (Ισραήλ) η απάντηση είναι απλή, μεγάλο. Η Κύπρος, σε αντίθεση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο είναι η μόνη χώρα που έχει στην ΑΟΖ της τεμάχια και στην λεκάνη του δέλτα του Νείλου (Αίγυπτος), όπου πρόσφατα ανακαλύφθηκε το κοίτασμα Zohr αλλά και στην λεκάνη της Λεβαντίνης (Ισραήλ) όπου αναλήφθηκε το Αφροδίτη. Το Υπουργείο Ενέργειας θα έπρεπε σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες να αναζητήσει πότε αναμένεται η ανάκαμψη των τιμών παγκοσμίως. Είναι ουτοπικό να πιστεύει κάποιος πως με την παρούσα κρίση που υπάρχει στη βιομηχανία ενέργειας, με απολύσεις, πωλήσεις κοιτασμάτων να αναμένουμε το ίδιο ζωηρό ενδιαφέρον όπως και στον 2ο γύρο αδειοδότησης για παράδειγμα.

Η Κύπρος χαρακτηρίζεται από βαθιά νερά και αυτό είναι κάτι που αυξάνει το κόστος παραγωγής. Δείγμα της αναπροσαρμογής των εταιρειών είναι η πώληση στοιχείων από την γαλλική TOTAL στη Βόρεια Θάλασσα. Σημαντικό στοιχείο είναι και η ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων για το τρίτο τρίμηνο από εταιρείες κολοσσούς στον τομέα αυτό. Για το 2015 σχεδόν όλες οι εταιρείες έχουν καταγράψει για ένα τουλάχιστον τρίμηνο πτώση στα κέρδη τους.

Κέρδη εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου ανά τετράμηνο

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αναπροσαρμογή της στρατηγικής τους και τη στροφή σε γνώριμες για αυτές περιοχές με νέα κοιτάσματα. Πιθανότατα η αναμονή και μελέτη για την ανάκαμψη ή όχι των τιμών να βοηθούσε τη κυβέρνηση να κάνει τον 3ο γύρο αδειοδότησης την καταλληλότερη στιγμή.  Όλα τα πιο πάνω στοιχεία κάνουν ένα 3ο γύρο αδειοδότηση να εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο.

Είναι δεδομένο πως ο 2ος γύρος από μόνος του δεν πρόσφερε κάτι ουσιαστικό στην Κυπριακή Δημοκρατία. Από τη μια, η μη πραγματοποίηση γεωτρήσεων από την TOTAL και από την άλλη οι δυο αποτυχημένες γεωτρήσεις της ΕΝΙ δεν είναι θετικά στοιχεία για ένα τρίτο γύρο αδειοδότησης. Πιθανότατα οι αποτυχίες στα αποτελέσματα του 2ου γύρου να οφείλονται κατά μεγάλο ποσοστό στο γεωολογικό μοντέλο της ΕΝΙ, αφού είναι άγνωστη για την εταιρεία η λεκάνη της Λεβαντίνης. Όσο για την TOTAL φαίνεται να επηρεάστηκε από την τιμή του αργού και να έκανε πίσω σε επενδύσεις για άγνωστη για αυτή περιοχές.

Ο 3ος γύρος αδειοδότησης εμφανίζει κοινά στοιχεία με τον 1ο γύρο. Τότε η Noble μετά από μια σειρά γεωτρήσεων στην ΑΟΖ του Ισραήλ είχε ανακοινώσει την ανακάλυψη δυο κοιτασμάτων. Το τεμάχιο 12 της κυπριακής ΑΟΖ που ανήκει στη λεκάνη της Λεβαντίνης και έχει τα ίδια γεωλογικά στοιχεία με το Λεβιάθαν δόθηκε στην Noble. Η Noble στην πρώτη κιόλας γεώτρηση ανακοίνωσε την ανακάλυψη υδρογονανθράκων. Αυτό δεν έγινε ούτε από τύχη, ούτε γιατί η Νoble είναι η καλύτερη εταιρεία στον κόσμο. Το γεωλογικό της μοντέλο είχε δοκιμαστεί σε παρόμοια γεωλογική δομή στην ΑΟΖ του Ισραήλ με απόλυτη επιτυχια.

Αν ένας 3ος γύρος αδειοδότησης πρέπει να πετύχει τότε μια εμπλοκή της ΕΝΙ στα οικόπεδα 10 ή και 11 (λεκάνη δέλτα του Νείλου) της κυπριακής ΑΟΖ θα αύξανε κατακόρυφα τις πιθανότητες μας. Το γεωλογικό μοντέλο της ΕΝΙ για την λεκάνη του δέλτα του Νείλου φαίνεται να είναι απόλυτα ακριβές αφού την έχει οδηγήσει σε  μεγάλες ανακαλύψεις τα τελευταία χρόνια (πέρα από το Zohr).  Σημαντική είναι και η εκμετάλλευση των οικοπέδων 2,3 και 9 που εμπίπτουν στη λεκάνη της Λεβαντίνης και κατέχει σήμερα η ΕΝΙ. Αν με οποιοδήποτε τρόπο εμπλακεί η Noble που φαίνεται να γνωρίζει τη συγκεκριμένη λεκάνη τότε και εδώ οι πιθανότητες επιτυχίας αυξάνονται κατακόρυφα.

Ένας 3ος γύρος αδειοδότησης εμπεριέχει ρίσκο στην παρούσα φάση με την τιμή του αργού πετρελαίου να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Μπορεί όμως με τις κατάλληλες κινήσεις να αναθερμανθεί το ενδιαφέρον για οικόπεδα της ΑΟΖ. Αυτό προνοεί ξεκάθαρο εθνικό πλάνο πέρα από κομματικές απόψεις και συμφωνίες με εταιρείες που γνωρίζουν αρκετά καλά την λεκάνη του δέλτα του Νείλου και Λεβαντίνης έτσι ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες αποτυχίας.

Η προπώληση φαίνεται να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα παρά να επιλύνει αυτά που υπάρχουν στην περίπτωση της Κύπρου. Κυριότερος λόγος είναι η απουσία σχεδίου για το τι θα γίνουν τα χρήματα όταν εισπραχτούν, με τις περισσότερες πιθανότητες να συγκεντρώνει η άποψη πως θα διοχετευτούν στην αγορά μέσω της συμπερίληψης των εσόδων αυτών στον κρατικό προυπολογισμό.