Π. Σιβιτανίδης: Οι πολιτογραφήσεις στηρίζουν την οικοδομική βιομηχανία

Την καθοριστική συμβολή του Προγράμματος Πολιτογράφησης Επενδυτών στην συνεχιζόμενη ανάκαμψη της οικοδομικής βιομηχανίας στην Κύπρο ανέλυσε ο Αναπληρωτής Καθηγητής και Διευθυντής Τμήματος Real Estate του Πανεπιστημίου Νεάπολις, Πέτρος Σιβιτανίδης, ο οποίος αναμένει συνέχιση της ανοδικής πορείας της ζήτησης για ακίνητα τόσο το 2019 όσο και το 2020.

Σε συνέντευξή του στο InBusinessNews εξέφρασε την ανησυχία του για ενδεχόμενη διακοπή του προγράμματος, σημειώνοντας ότι μία τέτοια εξέλιξη πιθανόν να έχει αρνητική επίδραση στον κατασκευαστικό τομέα και κατ’ επέκταση και στη γενικότερη οικονομία του τόπου.

Διαβάστε ακόμα: Έπιασε δουλειά η Moneyval στην Κύπρο

Ερωτηθείς αν το πρόγραμμα δημιουργεί στρεβλώσεις στην αγορά ακινήτων, ο κ. Σιβιτανίδης εξέφρασε την άποψη ότι η άμεση επίδραση του προγράμματος στη γενικότερη αγορά των οικιστικών ακινήτων είναι πολύ μικρή, σημειώνοντας ότι οι περισσότερες συναλλαγές στην Κυπριακή αγορά ακινήτων γίνονται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα τιμών.

Συνεχίζεται και το 2020 η ζήτηση για ακίνητα

Οι ενδείξεις από τα πρώτα στοιχεία για το 2019 είναι ότι μάλλον θα συνεχιστεί η ανοδική πορεία της αγοράς ακινήτων. Ποια η εκτίμησή σας για τις προοπτικές και τη μελλοντική πορεία του τομέα;
Πιστεύω ότι η αγορά ακινήτων θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία εφόσον η Κυπριακή οικονομία συνεχίσει να αναπτύσσεται. Η Κυπριακή οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό 3.8% το τέταρτο τρίμηνο του 2018 με τον Τουρισμό, το Εμπόριο, τις Κατασκευές, την Μεταποίηση και τις Επαγγελματικές, Επιστημονικές και Τεχνικές δραστηριότητες να αποτελούν τους κύριους πυλώνες της συνεχιζόμενης ανάπτυξης. Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Κυπριακή οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται το 2019 και το 2020 με ρυθμούς 3% και 2.7%, αντιστοίχως, με κύριες πηγές ανάπτυξης τις επενδύσεις και την ιδιωτική κατανάλωση. Με τέτοιους ρυθμούς ανάπτυξης πιστεύω ότι ζήτηση για ακίνητα θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία και το 2019 και το 2020. Ήδη οι πρώτοι τέσσερεις μήνες του 2019 επιβεβαιώνουν την συνεχιζόμενη ανοδική πορεία της ζήτησης καθόσον τα πωλητήρια συμβόλαια που κατατέθηκαν ήταν κατά 23% περισσότερα από αυτά που κατατέθηκαν τους πρώτους τέσσερεις μήνες του 2018.

Διαβάστε ακόμα: Πετρολίνα: Στις νέες εγκαταστάσεις της στο Βασιλικό

Τα οφέλη του Προγράμματος Πολιτογράφησης Επενδυτών

Πόσο σημαντική θεωρείτε τη συμβολή του Προγράμματος Πολιτογράφησης Επενδυτών στη δυναμική ανάκαμψη της οικοδομικής βιομηχανίας; Ποια είναι τα συγκεκριμένα οφέλη από το Πρόγραμμα; Περιορίζονται στον κατασκευαστικό τομέα;Θεωρώ ότι το Πρόγραμμα Πολιτογράφησης Επενδυτών έπαιξε και συνεχίζει να παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην συνεχιζόμενη ανάκαμψη της οικοδομικής βιομηχανίας στην Κύπρο. Αυτό είναι πασιφανές από το γεγονός ότι τα περισσότερα μεγάλα έργα που σχεδιάζονται ή είναι υπό κατασκευή αφορούν πολυτελείς κατοικίες που στοχεύουν αυτή την ομάδα πελατών. Τα οφέλη δεν περιορίζονται στον κατασκευαστικό τομέα καθώς η ανάπτυξη ακινήτων απαιτεί την χρήση πολλαπλών ενδιάμεσων συντελεστών παραγωγής - από συμβουλευτικές υπηρεσίες μέχρι και πολυάριθμα υλικά κατασκευής - αλλά και πολυάριθμα τελικά προϊόντα, όπως έπιπλα, φωτιστικά, οικιακές συσκευές και πολλά άλλα. Επομένως η ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα συνεισφέρει στη ανάπτυξη πολλών βιομηχανιών και επαγγελματικών υπηρεσιών οι οποίες σχετίζονται άμεσα και έμμεσα με την ανάπτυξη και λειτουργία οικιστικών, τουριστικών και εμπορικών συγκροτημάτων. Σύμφωνα με μελέτη που έγινε από το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών στην Ελλάδα το 2014 για την Ελληνική οικονομία, ο κατασκευαστικός τομέας έχει ψηλούς πολλαπλασιαστές από άποψη αξίας συναλλαγών και απασχόλησης. Σύμφωνα με την μελέτη αυτή, ο πολλαπλασιαστής της κατασκευαστικής δραστηριότητας σε αξία συναλλαγών, λαμβάνοντας υπόψη και τις έμμεσες επιδράσεις αυτής της δραστηριότητας σε όλους τους τομείς της οικονομίας, είναι 3.53 ενώ από άποψη δημιουργίας θέσεων εργασίας είναι 11.6 για κάθε εκατομμύριο ευρώ που δαπανάται στον κατασκευαστικό τομέα. 

Η Κύπρος δέχεται κριτική για το συγκεκριμένο Πρόγραμμα. Πιστεύετε ότι έχουν βάση οι συγκεκριμένες επικρίσεις; Θεωρείτε ορθές τις πρόσφατες αποφάσεις της κυβέρνησης για θωράκιση του Προγράμματος;
Για να είμαι ειλικρινής δεν έχω διαβάσει ενδελεχώς αυτές τις κριτικές για να έχω γνώμη κατά πόσο έχουν βάση ή όχι. Ανεξάρτητα από το πόσο βάσιμες είναι αυτές οι κριτικές, θεωρώ ότι οι αποφάσεις της κυβέρνησης για θωράκιση του προγράμματος από οποιεσδήποτε επικρίσεις είναι ορθές καθόσον θωρακίζουν και την εικόνα της Κύπρου στη διεθνή κοινότητα σαν προορισμό για απόκτηση υπηκοότητας. Με αυτό τον τρόπο πιστεύω διασφαλίζεται και η ομαλή συνέχιση του Προγράμματος.     

Στα πολυτελή/υπερπολυτελή ακίνητα επιδρά το πρόγραμμα
Δύο άλλες ανησυχίες που εκφράζονται αφορούν, αφενός τις τιμές των ακινήτων, κατά πόσο δηλαδή το Πρόγραμμα συμβάλλει στην αύξησή τους και αφετέρου τον κίνδυνο δημιουργίας φούσκας στην αγορά ακινήτων. Δημιουργεί στρεβλώσεις στην αγορά η ύπαρξη του Προγράμματος;

Όσον αφορά την επίδραση του Προγράμματος στις τιμές των ακινήτων πρέπει κατ’αρχή να τονισθεί ότι αφορά ένα πολύ συγκεκριμένο και μικρό ουσιαστικά τμήμα της αγοράς ακινήτων, τουλάχιστον από άποψη αριθμού συναλλαγών. Μιλούμε για το πολυτελές/υπερπολυτελές τμήμα της αγοράς οικιστικών ακινήτων που περιλαμβάνει συναλλαγές άνω του €1.5 εκατομμυρίου. Το Πρόγραμμα ίσως να επηρεάζει άμεσα την τιμολόγηση των πολυτελών κατοικιών/διαμερισμάτων και συγκεκριμένα το όριο των €2 εκατομμυρίων το οποίο απαιτείται για την εξασφάλιση της Κυπριακής υπηκοότητας, πιθανόν να δημιουργεί κάποια στρέβλωση των τιμών σε αυτό το τμήμα της αγοράς. Η άμεση επίδραση όμως του Προγράμματος στη γενικότερη αγορά των οικιστικών ακινήτων, κατά την γνώμη μου είναι πολύ μικρή διότι οι περισσότερες συναλλαγές στην Κυπριακή αγορά ακινήτων γίνονται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα τιμών. Συγκεκριμένα πάνω από 80% των συναλλαγών αφορούν ακίνητα αξίας μέχρι €250.000. Επομένως είναι μάλλον απίθανο ότι οποιεσδήποτε αλλαγές στις τιμές στο πολυτελές τμήμα της αγοράς θα έχουν κάποια άμεση επίδραση στο κύριο τμήμα της αγοράς ακινήτων που αφορά ακίνητα πολύ χαμηλότερης αξίας.

Το Πρόγραμμα όμως πιθανόν να επηρεάζει έμμεσα τις τιμές οικιστικών ακινήτων που απευθύνονται στην πλειοψηφία των Κυπριακών νοικοκυριών, δηλαδή οικίες και διαμερίσματα για νοικοκυριά μέσου εισοδήματος. Όλοι οι δείκτες οικιστικών ακινήτων, οι οποίοι αναφέρονται ουσιαστικά σε αυτό το τμήμα της αγοράς, δείχνουν συνεχιζόμενες αυξήσεις στις τιμές. Αυτές οι αυξήσεις επιβεβαιώνουν την ανάγκη για νέες αναπτύξεις διαμερισμάτων/κατοικιών για νοικοκυριά μέσου εισοδήματος, οι οποίες ίσως να μην δρομολογούνται στο βαθμό που χρειάζεται λόγω της στροφής της κατασκευαστικής βιομηχανίας προς τα πολυτελή διαμερίσματα και κατοικίες.

Επιπτώσεις στις κατασκευές και την οικονομία από διακοπή

Τυχόν διακοπή του προγράμματος, ποιες επιπτώσεις θα είχε στον κατασκευαστικό τομέα αλλά και ευρύτερα στην οικονομία;
Νομίζω ότι υπάρχει μικρή αμφιβολία ότι η διακοπή του προγράμματος θα έχει αρνητική επίδραση στον κατασκευαστικό τομέα και κατ’ επέκταση και στη γενικότερη οικονομία του τόπου, λόγω των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων που έχει ο τομέας σε άλλους συναφείς οικονομικούς τομείς. Σίγουρα θα έχει άμεση αρνητική επίδραση στην κατασκευαστική βιομηχανία, καθώς υπάρχουν πολλά μεγάλα έργα τα οποία βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια σχεδιασμού και υλοποίησης. Και αυτές οι αρνητικές επιδράσεις θα επεκταθούν και σε όλους τους εμπλεκόμενους τομείς συμβουλευτικών υπηρεσιών και βιομηχανιών κατασκευαστικών υλικών και τελικών προϊόντων λόγω της μη ολοκλήρωσης και λειτουργίας αυτών των έργων. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι θα δοθεί καιρός στα έργα που έχουν ήδη πάρει οικοδομική άδεια ή έχουν αρχίσει να ολοκληρωθούν πριν διακοπεί το πρόγραμμα, σε μακροχρόνια βάση θα έχει κατά πάσα πιθανότητα σαν αποτέλεσμα την σημαντική μείωση των επενδύσεων σε Κυπριακά ακίνητα από ξένους επενδυτές. 

Τα στοιχεία για τις πωλήσεις ακινήτων δείχνουν ότι ένας αρκετά σημαντικός αριθμός αλλοδαπών αγοραστών επιλέγει την Κύπρο για αγορά ακινήτου, ανεξαρτήτως του Προγράμματος Πολιτογραφήσεων. Πολλοί εξ αυτών είναι πολίτες της Ε.Ε. Ποια στοιχεία πιστεύετε καθιστούν την Κύπρο ελκυστικό προορισμό;
Πιστεύω ότι οι κύριοι παράγοντες που καθιστούν την Κύπρο ελκυστικό προορισμό για κάποιο ξένο που θα ήθελε να έχει μια εξοχική κατοικία είναι το ωραίο κλίμα, οι ωραίες παραλίες και φυσικό περιβάλλον, καθώς και το υψηλό επίπεδο υπηρεσιών, τουριστικών εγκαταστάσεων και ποιότητας ζωής. Επιπρόσθετα, για ξένους που διαλέγουν την Κύπρο σαν τόπο μόνιμης κατοικίας, πιστεύω ότι πολύ σημαντικό ρόλο παίζει το γεγονός ότι η Κύπρος είναι πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς τόσο για εταιρίες όσο και για συνταξιούχους, και το σχετικά χαμηλό κόστος ζωής.

Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το κυπριακό real estate

Υπάρχουν ενέργειες που πρέπει να γίνουν εκ μέρους του Κράτους, οι οποίες μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω την ανταγωνιστικότητα του κυπριακού real estate και να προσελκύσουν ακόμη περισσότερους αγοραστές; 
Υπάρχουν αρκετές ενέργειες που μπορεί να γίνουν όπως απλούστευση και επιτάχυνση των διαδικασιών έκδοσης όλων των απαιτουμένων αδειών και εγκρίσεων για την ανάπτυξη ενός έργου κα τη διεκπεραίωση και υλοποίηση επενδύσεων, χωρίς φυσικά να επηρεάζεται η αποτελεσματικότητα και σωστή εφαρμογή αυτών των διαδικασιών. Οποιεσδήποτε μη αναγκαίες καθυστερήσεις στην υλοποίηση επενδύσεων αυξάνουν το κόστος και την αβεβαιότητα για τους επενδυτές και μειώνουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας μας. Επίσης θα πρέπει να ληφθούν μέτρα ούτως ώστε να μην επαναληφθεί το φαινόμενο των εγκλωβισμένων ιδιοκτητών. Αυτό το φαινόμενο δημιουργεί μεγάλο ρίσκο για ένα επενδυτή και σίγουρα μειώνει την ανταγωνιστικότητα της Κυπριακής αγοράς ακινήτων στα μάτια των ξένων επενδυτών. Τέλος η δημοσιονομική σταθερότητα αλλά και η διατήρηση της οικονομίας σε ανοδική πορεία αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την διατήρηση της ελκυστικότητας της Κυπριακής αγοράς ακινήτων σε ξένους επενδυτές. 

Προς ποιες αγορές πιστεύετε ότι πρέπει να στραφούν οι επιχειρήσεις του τομέα για να προσελκύσουν νέους αγοραστές; Πόσο σημαντική θεωρείτε τη βρετανική αγορά και πως μπορεί να επηρεάσει την κυπριακή αγορά ακινήτων το Brexit;
Η Βρετανική αγορά είναι ιστορικά από τις πιο σημαντικές πηγές εξωτερικής ζήτησης για ακίνητα στην Κύπρο, και ένας βασικός λόγος είναι και η ιστορική σύνδεση της Κύπρου με την Βρετανία. Αν και είναι δύσκολο να προβλεφθούν οι επιπτώσεις του Brexit πάνω στην Κυπριακή αγορά ακινήτων, αυτή η ιστορική σύνδεση που αποτελεί και την κύρια αιτία της σημαντικής ζήτησης για εξοχικές και μόνιμες κατοικίες στην Κύπρο από Βρετανούς πιστεύω ότι έχει καθιερωθεί με τρόπο που δεν θα επηρεαστεί σημαντικά σε βάθος χρόνου από το Brexit, αν γίνει τελικά. Βραχυπρόθεσμες επιδράσεις θα υπάρχουν σίγουρα από τις διακυμάνσεις της νομισματικής ισοτιμίας του ευρώ με την στερλίνα όπως πάντα, αλλά πιστεύω ότι μακροχρόνια θα παραμείνει μια από τις σημαντικές πηγές εξωτερικής ζήτησης για οικιστικά ακίνητα στην Κύπρο. Όσον αφορά άλλες αγορές που θα μπορούσαν να στραφούν οι επιχειρήσεις του τομέα, πιστεύω ότι υπάρχουν μεγάλες προοπτικές προσέλκυσης Ευρωπαίων συνταξιούχων στην Κύπρο ιδίως από τις ψυχρές χώρες του Ευρωπαϊκού βορρά. Η Κύπρος, λόγω των πλεονεκτημάτων που έχω απαριθμήσει, αποτελεί ιδανικό προορισμό για συνταξιούχους που ζουν σε ψυχρά κλίματα. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat υπάρχουν πάνω από 90 εκατομμύρια συνταξιούχων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Κύπρος σαν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης, σε συνδυασμό με το ωραίο κλίμα και παραλίες και το υψηλό επίπεδο ζωής, έχει αρκετές δυνατότητες με κατάλληλα στοχευμένες αναπτύξεις για συνταξιούχους να προσελκύσει έστω και ένα μικρό τμήμα από αυτή την τεράστια αγορά.