Αποφόρτιση των δικαστηρίων με θεσμοθέτηση διαζευτικών τρόπων απονομής της δικαιοσύνης

Το πρόβλημα είναι γνωστότατο και χρονολογείται εδώ και δεκαετίες. Οι προσπάθειες που κατά καιρούς έγιναν για επίλυση του απέτυχαν. Οι διάφορες επιτροπές από εμπειρογνώμονες που κατά καιρούς διορίστηκαν δεν έφεραν ουσιαστικά αποτέλεσμα. Τώρα βρισκόμαστε στα πρόθυρα της κατάρρευσης του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης. 

Εκείνο που χρειαζόμαστε είναι κατάλληλοι σχεδιασμοί που να στηρίζονται σε νέες ιδέες θεσμοθέτησης μηχανισμών που θα στοχεύσουν στην αποσυμφόρηση των Δικαστηρίων, στην ταχεία επίλυση της διαφοράς και στην οικονομικότερη διεκπεραίωση της διαδικασίας.

Στην Κύπρο υπάρχουν ήδη θεσμοθετημένοι μηχανισμοί που όμως έχουν περιορισμένες δυνατότητες για οριστική επίλυση της διαφοράς που είναι και το απόλυτο ζητούμενο. 

Οι μηχανισμοί που υπάρχουν είναι : 

• Η Διαιτησία που δυστυχώς δεν χρησιμοποιείται όσο θα έπρεπε.  
• Ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος. Ο μηχανισμός ΔΕΝ προσφέρεται γιατί οι αποφάσεις του ΔΕΝ είναι δεσμευτικές και η δικαιοδοσία του είναι περιορισμένη μέχρι το ποσό των €170. 000. 
• Η διαμεσολάβηση, που επίσης δεν προσφέρεται γιατί η απόφαση του Διαμεσολαβητή δεν είναι δεσμευτική. Ο Διαμεσολαβητής μπορεί να αρνηθεί τον διορισμό ή να παραιτηθεί χωρίς αιτιολογία και τα μέρη μπορούν να αποχωρήσουν οποτεδήποτε. Ακόμη η διαμεσολάβηση δεν γίνεται αν τα μέρη δεν συμφωνούν στο πρόσωπο του διαμεσολαβητή. 

Οι προσπάθειες μας για να αναλάβει πρωτοβουλία το Υπουργείο Δικαιοσύνης, απέβησαν άκαρπες γιατί δυστυχώς επέδειξε απροθυμία να αναλάβει την προώθηση του θέματος, παρόλο που  ξεκάθαρα είναι αρμοδιότητα δική του. Οι αιτιάσεις της άρνησης του Υπουργείου Δικαιοσύνης δεν είναι πειστικές. Επομένως η μόνη οδός που απομένει είναι η πρωτοβουλία να προέλθει από την Βουλή και αυτό θα επιδιώξουμε τάχιστα. 

EIΣΗΓΗΣΕΙΣ 

Οι εισηγήσεις μας θα αφορούν τόσο τις αστικές όσο και τις ποινικές υποθέσεις, αλλά και  ορισμένες υποθέσεις Διοικητικού Δικαίου. 

Α) Είναι επιτακτική ανάγκη να εισαχθεί θεσμικά και στην Κύπρο Επίτροπος / Επιτροπή Εναλλακτικής Επίλυσης Διαφορών (ΑDR),  όπως ο θεσμός αυτός λειτουργεί σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου ( πχ. Αγκόλα, Αυστραλία, Κίνα, Ιαπωνία, Νιγηρία, Ρωσία , Ταϋλάνδη, Ουκρανία, Αμερική, Ζιμπάμπουε) και φυσικά σε χώρες της Ευρώπης ( πχ. Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία , Πολωνία Πορτογαλία, Ισπανία, Αγγλία). 

Σε πολλές χώρες η διαδικασία αυτή είναι δια νόμου υποχρεωτικό προστάδιο , για να μπορεί κάποιος να αποταθεί στο Δικαστήριο.  Σε άλλες χώρες δεν είναι υποχρεωτική αλλά συστήνεται ένθερμα (πχ. Βέλγιο Ρωσία).

Στην  Ελλάδα που είναι πιο « κοντά μας » έχει ιδρυθεί από το 1999 «Τραπεζικός Μεσολαβητής» και μετά από ορισμένες μεταλλάξεις τον Οκτώβριο του 2018 ιδρύθηκε ο Ελληνικός Χρηματοοικονομικός Μεσολαβητής  που είναι Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Εναλλακτικής Επίλυσης Διαφορών. 

Ο κύριος σκοπός της Εταιρείας είναι η εξωδικαστική επίλυση ιδιωτικών διαφορών εμπορικής και χρηματοοικονομικής ιδίως φύσης. Τονίζουμε ότι η εταιρεία είναι μέλος του Δικτύου FIN-NET, το οποίο συστήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2001 με σκοπό  την παροχή στους ιδιώτες επενδυτές εύκολης πρόσβασης σε εναλλακτικές μεθόδους επίλυσης διαφορών που σχετίζονται με επενδυτικές υπηρεσίες. Στο δίκτυο αυτό υπάρχουν συνολικά 60 μέλη σε πολλές χώρες.

Ο Ελληνικός Χρηματοοικονομικός Μεσολαβητής εξετάζει αμερόληπτα δωρεάν, διαφορές σχετικά με την παροχή τραπεζικών και επενδυτικών προϊόντων και υπηρεσιών από τράπεζες και επενδυτικές εταιρείες εγκατεστημένες στην Ελλάδα, προς ιδιώτες και επιχειρήσεις ( με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 1 εκατ. Ευρώ), και μεσολαβεί με σκοπό την εξωδικαστική επίλυση τους.  

Β) Σχετικά με τις ποινικές υποθέσεις είναι καιρός να εισαχθεί και στην Κύπρο ο θεσμός του λεγόμενου “ PLEA BARGAINING”  όπως εισήχθη στην Ελλάδα με το νέο άρθρο  303 της Ποινικής Δικονομίας. Πρέπει να τονίσουμε ότι ίσως είμαστε η μόνη χώρα του ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ που δεν υιοθετούμε αυτή την διαπραγματευτική διαδικασία και εύλογα διερωτάται κάποιος ΓΙΑΤΙ; Να σημειώσουμε ότι ο θεσμός αυτός χρησιμοποιείται ευρύτατα στις αγγλοσαξονικές χώρες ( στην Αγγλία και Ουαλία  όπου διεκπεραιώθηκαν 70% των ποινικών υποθέσεων) και σχεδόν αποκλειστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες ( όπου το 2019 διεκπεραιώθηκαν 97.6% των ποινικών υποθέσεων ). 

Ο θεσμός αυτός γενικά αποτελεί διεθνώς ένα ιδιαίτερα δημοφιλή διαδικαστικό τρόπο περάτωσης της ποινικής δίκης ακόμη και στις παλαιότερα διστακτικές χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης. 

Πολύ συνοπτικά το  Plea Bargaining αποτελεί διαπραγμάτευση με τον εισαγγελέα της απάντησης του κατηγορούμενου στον κατηγορητήριο. Αντικείμενο της είναι η ποινή που θα επιβληθεί στον κατηγορούμενο που οπωσδήποτε επικυρώνεται από το Δικαστήριο. Η όλη ποινική διαδικασία τελειώνει οριστικά και αμετάκλητα και εννοείται ότι δεν τίθεται θέμα έφεσης. 

Τελικά η απονομή ποινικής δικαιοσύνης μ΄αυτό τον τρόπο αφήνει ευχαριστημένους όλους και ακόμη επιτυγχάνεται το απόλυτο ζητούμενο που είναι η επαναφορά της τάξης και κοινωνικής ηρεμίας που διαταράχθηκε.

Η διαπραγματευτική αυτή διαδικασία με όλα τα ευεργετικά της αποτελέσματα, μπορεί να εφαρμοστεί με ορισμένες ίσως διαφοροποιήσεις και σε αρκετές υποθέσεις Διοικητικού Δικαίου όπως πχ. ύψος αποζημιώσεων σε απαλλοτριώσεις. 

Αντιλαμβάνεται κάποιος το μέγεθος της αποσυμφόρησης των ποινικών Δικαστηρίων και Εφετείων που τόσο χρειάζεται η Κυπριακή Δικαιοσύνη. 

Τελειώνοντας θα ήθελα να πω ότι η νομική επιτροπή του Συνδέσμου μας μελετά Νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης για τροποποίηση του Περί Δικαστηρίων Νόμου, με σκοπό την δημιουργία νέας ειδικής δικαιοδοσίας εκδίκασης διαφορών που προκύπτουν από πιστωτικές διαφορές ή αξιόγραφα.

Οι θέσεις μας θα υποβληθούν γραπτώς στην επιτροπή νομικών το συντομότερο. 

*Πρόεδρος του Συνδέσμου Προστασίας Δανειοληπτών Τραπεζών (ΣΥΠΡΟΔΑΤ)