Γεμάτη ασάφειες η έκθεση ευρωβουλής για «χρυσές βίζες»

Ασαφή με πολλές παρερμηνείες οι οποίες οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα, προκαλώντας παράλληλα λανθασμένες αντιδράσεις, χαρακτηρίζουν την έκθεση της Ευρωβουλής για τα προγράμματα παραχώρησης αδειών παραμονής (residency by investment) και προγράμματα πολιτογραφήσεων (citizenship by investment) που υιοθετούν διάφορα κράτη-μέλη, σε κοινή τους απάντηση η Arton Capital και το  Future Citizen Institute.

Την ίδια ώρα, ζητούν όπως διεξαχθεί διάλογος μεταξύ της ΕΕ, των κρατών μελών και του εμπλεκόμενους του ιδιωτικού τομέα που δραστηριοποιούνται στον τομέα ώστε να αποσαφηνιστούν οι όποιες παρερμηνείες, να εκλείψει η αβεβαιότητα με μοναδικό στόχο το κοινό όφελος.

Συγκεκριμένα, στην απάντηση τους επισημαίνουν πως η έκθεση της Ευρωβουλής θέτει υπό αμφισβήτηση τον αντίκτυπο των επενδύσεων που προσελκύονται μέσω των προγραμμάτων CBI και RBI, υπογραμμίζοντας πως δεν υπάρχουν επί του παρόντος επαρκή διαθέσιμα στοιχεία για να αναλυθεί διεξοδικά ο οικονομικός αντίκτυπός τους και είναι δύσκολο να καθοριστεί εάν οι εν λόγω επενδύσεις θα προσελκύονταν χωρίς τα προγράμματα. Κατά συνέπεια, αναφέρουν, υπάρχει ανάγκη για βελτίωση της συλλογής δεδομένων, ώστε να καταστεί δυνατή μια πιο ουσιαστική αξιολόγηση των επιπτώσεων των προγραμμάτων. Επίσης, προκειμένου να μετριαστούν οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι, οι οικονομικές επιπτώσεις τους πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά σε τακτική βάση και, εφόσον είναι απαραίτητο, τα προγράμματα να προσαρμόζονται ώστε να διασφαλίζεται η διατήρηση των οικονομικών οφελών.

Παράλληλα, στην απάντηση υπογραμμίζουν ότι η έκθεση της Ευρωβουλής δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην έννοια του «πραγματικού δεσμού» επικρίνοντας τη σχέση μεταξύ επενδυτών και κρατών που προσφέρουν τα εν λόγω προγράμματα. «Ωστόσο, το δόγμα της «πραγματικής σύνδεσης» αμφισβητήθηκε από τότε που ορίστηκε από το Διεθνές Δικαστήριο στην υπόθεση Nottebohm και δεν θεωρείται μέρος του εθιμικού διεθνούς δικαίου. Επιπλέον, το διεθνές δίκαιο είναι σιωπηλό όσον αφορά τις προϋποθέσεις για την πολιτογράφηση των κρατών».

Επισημαίνουν επίσης ότι το δίκαιο της ΕΕ δεν επιτρέπεται (ακόμη) να παρεμβαίνει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών να καθορίζουν ποιοι είναι ή δεν είναι υπήκοοι τους. Υπενθυμίζουν επίσης ότι τα κράτη μέλη έχουν καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για να εξασφαλίσουν ότι η ιθαγένεια παραμένει εθνική αρμοδιότητα και ότι η ιθαγένεια της ΕΕ είναι απλώς παράγωγο καθεστώς. Αυτό αντικατοπτρίζεται στο άρθρο 20 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου δηλώνεται ότι «η ιθαγένεια της Ένωσης συμπληρώνει και δεν αντικαθιστά την εθνική ιθαγένεια».

Σε ό,τι αφορά την αναφορά της έκθεσης ότι πολλά επενδυτικά σχέδια στα κράτη μέλη της ΕΕ δεν απαιτούν την ύπαρξη πολύ χαμηλής φυσικής παρουσίας στην επικράτεια, οι Arton Capital και Future Citizen Institute παραδέχονται ότι υπάρχει δόση αλήθειας σε αυτόν τον ισχυρισμό. «Παρ 'όλα αυτά, στην απάντησή μας αποδεικνύεται ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές κατηγορίες απαιτήσεων παρουσίας και ότι αυτές οι κατηγορίες θα πρέπει να διακρίνονται δεόντως.

Το κατά πόσον ένα πρόσωπο θεωρείται κάτοικος συγκεκριμένου κράτους για φορολογικούς σκοπούς εξαρτάται από τη φορολογική του κατοικία. Το γεγονός και μόνον ότι ένα πρόσωπο κατέχει την ιθαγένεια ή μια άδεια διαμονής ενός συγκεκριμένου κράτους δεν οδηγεί αναγκαστικά σε φορολογική κατοικία στο εν λόγω κράτος. Η διαδικασία χορήγησης φορολογικού καθεστώτος διαφέρει μεταξύ των κρατών, αλλά γενικά καθορίζεται βάσει πραγματικών περιστάσεων. Το σημείο εκκίνησης είναι συχνά φυσική παρουσία».

Στην έκθεση της η Ευρωβουλή υποστηρίζει ότι τα προγράμματα CBI και RBI προσφέρουν δυνατότητες να καταστρατηγήσουν την υποβολή οικονομικών εκθέσεων βάσει του common reporting standard, γεγονός που συνεπάγεται ότι ένα πρόσωπο που έχει φορολογική κατοικία σε ένα συγκεκριμένο κράτος θα μπορούσε ψευδώς να ισχυρίζεται ότι είναι φορολογικός κάτοικος σε ένα τρίτο κράτος. «Ωστόσο, το ζήτημα που περιγράφεται δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τα προγράμματα CBI και RBI, καθώς τα καθεστώτα διαμονής ή ιθαγένειας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό, ανεξάρτητα από τον λόγο απόκτησης τους. Σε έναν κόσμο όπου η κατοχή πολλαπλών υπηκοοτήτων είναι όλο και συχνότερο φαινόμενο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη».

Επικαλούμενοι τα στατιστικά στοιχεία που παρέχονται στην έκθεση για πέντε ευρωπαϊκά προγράμματα RBI σύμφωνα με τα οποία χορηγήθηκαν κατά μέσο όρο κάθε χρόνο λιγότερες από 6.000 άδειες παραμονής για πρώτη φορά, επισημαίνουν ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ χορήγησαν περίπου 3,1 εκατομμύρια άδειες παραμονής για πρώτη φορά το 2017. Σε σύγκριση με τον τεράστιο αριθμό προσφύγων και οικονομικών μεταναστών, οι επενδυτικοί μετανάστες αντιπροσωπεύουν ως εκ τούτου αποτελούν μια πολύ μικρή ομάδα.
«Μια από τις πιο σοβαρές απειλές για τα προγράμματα CBI και RBI είναι η ασφάλεια. Είναι σαφές ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα οποιαδήποτε αδυναμία στη διαδικασία δέουσας επιμέλειας. Ωστόσο, είναι πιο πιθανό ένα κακόβουλο άτομο να αποκτήσει πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα, είτε μέσω ενός διεφθαρμένου κυβερνητικού αξιωματούχου είτε μέσω πλαστογραφίας, παρά να περάσει από τη χρονοβόρα και επαχθή διαδικασία ενός προγράμματος CBI / RBI, υπό την προϋπόθεση ότι το πρόγραμμα διοχετεύεται σωστά. Τα τελευταία χρόνια, τα προγράμματα CBI / RBI της Καραϊβικής έχουν σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο όσον αφορά τη βελτίωση της ασφάλειας και της συμμόρφωσης. Αν και το επίπεδο ανάπτυξης είναι πολύ διαφορετικό, πρέπει να δημιουργηθεί μια ανάλογη κατάσταση μεταξύ των χωρών Σένγκεν προς τα προγράμματα CBI / RBI στην περιοχή τους».

Τέλος, οι Arton Capital και Future Citizen Institute επισημαίνουν ότι η έκθεση της Ευρωβουλής αναφέρεται επανειλημμένα στο ευρύτερο πρόβλημα των προσφύγων και, σχετικά, στην έλλειψη δικαιοσύνης των προγραμμάτων CBI / RBI που είναι προσβάσιμα μόνο σε πλούσιους ανθρώπους. «Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τις οδούς μετανάστευσης ανθρωπιστικής βοήθειας από τις οδούς οικονομικής μετανάστευσης, καθώς οι δύο κατηγορίες λειτουργούν υπό μια εντελώς διαφορετική λογική. Οι οικογενειακές άδειες διαμονής χορηγούνται καταρχήν με βάση το οικονομικό συμφέρον και επομένως είναι αποκλειστικού χαρακτήρα. Η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, η δημιουργία επενδύσεων και η δημιουργία θέσεων εργασίας είναι ο σκοπός των προγραμμάτων CBI / RBI. Το πρόβλημα των προσφύγων μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με τη βελτίωση των οδών ανθρωπιστικής μετανάστευσης και όχι με τη μείωση των οδών οικονομικής μετανάστευσης. Ως εκ τούου, οι κυριότεροι παίκτες στον τομέα της μετανάστευσης επενδυτών έχουν στηρίξει για αρκετά χρόνια έναν «παγκόσμιο φόρο» στα προγράμματα CBI / RBI, που θα χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στα αυξανόμενα ζητήματα των προσφύγων και της μετανάστευσης».