Δρ. Ν. Κυριακίδης: Σε νέα βάση η παραγωγή πολιτικής στην Κύπρο

Την πεποίθηση ότι η νομοθετική ρύθμιση του lobbying, όπως αυτή επήλθε μέσω σχετικής νομοθεσίας που ψήφισε τον περασμένο Φεβρουάριο η Βουλή, θα θέσει σε νέα βάση τη διαδικασία παραγωγής πολιτικής στην Κύπρο, εκφράζει το μέλος του Δ.Σ. του Cyprus Lobbyists and Public Affairs Professionals (LPAP), Δρ. Νικόλας Κυριακίδης.

Όπως τονίζει σε συνέντευξή του στο InBusinessNews o Δρ. Κυριακίδης, με την νομοθετική ρύθμιση, καταρχάς, γίνεται νόμιμη και παύει να είναι ταμπού και προνόμιο των λίγων η διάδραση μεταξύ πολιτικών και μη πολιτικών.

Διαβάστε ακόμα: 

Φούλαραν τα ξενοδοχεία στα ορεινά, σχεδόν γεμάτα και στα παράλια

Λ. Αμβροσίδου: Ο στόχος της Property Gallery την προσεχή πενταετία

Η νέα chic άφιξη στο ξενοδοχείο Napa Suites

Ο Δρ. Νικόλας Κυριακίδης υποδεικνύει περαιτέρω πως νομοθεσίες όπως αυτή της ρύθμισης του lobbying δύναται να συμβάλουν στην ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας, ενώ ταυτόχρονα, η ρύθμιση του lobbying αναμένεται να συμβάλει στην πάταξη φαινομένων διαφθοράς και στην καλλιέργεια κουλτούρας λογοδοσίας, διαφάνειας και αξιοκρατίας. 

Δεδομένου ότι η έννοια του lobbying στην αντίληψη μιας σημαντικής μερίδας της κοινωνίας δεν είναι ξεκάθαρη και μάλλον αρνητικά εκλαμβάνεται, ξεκαθαρίστε μας αρχικά περί τίνος ακριβώς πρόκειται ως δράση, πώς λειτουργεί και πού στοχεύει;

Η συμμετοχή σε δραστηριότητες άσκησης επιρροής (lobbying), για πολλούς και διάφορους λόγους, έχει ένα αρνητικό πρόσημο στη συνείδηση σημαντικής μερίδας της κοινωνίας. Το lobbying, είναι έμμεσα συνδεδεμένο με την διαφθορά και την προώθηση μεγάλων υπερεθνικών συμφερόντων. Παρ’ όλα αυτά, η νομοθετική του ρύθμιση στοχεύει ακριβώς προς την αντίθετη κατεύθυνση και για αυτό είμαστε ευτυχείς που τον προηγούμενο Φλεβάρη το lobbying ρυθμίστηκε επίσημα από την κυπριακή Βουλή. Η ρύθμιση του lobbying αναμένεται να συμβάλει στην πάταξη φαινομένων διαφθοράς και στην καλλιέργεια κουλτούρας λογοδοσίας, διαφάνειας και αξιοκρατίας. 

Ως lobbying θα μπορούσαμε να ορίσουμε τις δραστηριότητες άσκησης επιρροής, οι οποίες έχουν ως στόχο τον επηρεασμό της διαδικασίας λήψης αποφάσεων προς όφελος συγκεκριμένης ομάδας συμφερόντων. Για παράδειγμα, αν είστε μέλος μίας ομάδας ατόμων που μάχονται υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος και στην προσπάθεια σας αυτή, πραγματοποιείτε συναντήσεις με αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς με σκοπό των επηρεασμό της όποιας κρατικής πολιτικής, τότε μετέχετε σε δραστηριότητες άσκησης επιρροής, με απλά λόγια κάνετε lobbying.

Στις διαδικασίες αυτές μπορούν να συμμετέχουν πρόσωπα που ανήκουν σε μία ομάδα συμφερόντων (εταιρείες, σύνδεσμοι, σωματεία, ιδρύματα κλπ) ή/και εντεταλμένοι εκπρόσωποι αυτών των ομάδων, οι ευρύτερα γνωστοί ως λομπίστες. Για παράδειγμα, η πιο πάνω ομάδα συμφέροντος, έχει το δικαίωμα να εξουσιοδοτήσει ένα συγκεκριμένο άτομο το οποίο να πραγματοποιεί συναντήσεις με κυβερνητικά στελέχη επιφορτισμένα με την παραγωγή πολιτικής, με σκοπό την προώθηση των συμφερόντων της.

Ζούμε πάντως σε μια χώρα στην οποία κατά γενική ομολογία η διαφθορά είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο και οι πολίτες πολύ καχύποπτοι έναντι των κέντρων εξουσίας και λήψεως αποφάσεων, αλλά και έναντι όσων πιστεύουν ότι ασκούν επιρροή επάνω τους. Θεωρείτε έστω και σε κάποιο βαθμό δικαιολογημένη αυτή την καχυποψία των πολιτών;

Όταν οι πολίτες γίνονται καθημερινά δέκτες φαινομένων διαπλοκής και διαφθοράς, τότε είναι αναμενόμενο να είναι καχύποπτοι έναντι των κέντρων εξουσίας, αλλά και έναντι όσων πιστεύουν ότι ασκούν επιρροή επάνω τους.  Εντούτοις, νομοθεσίες όπως αυτή της ρύθμισης του lobbying, αναμένεται να λειτουργήσουν ως μοχλοί θετικής πίεσης προς άμβλυνση αυτού του φαινομένου. Για παράδειγμα, η εν λόγω νομοθεσία η οποία υπερψηφίστηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2022, υποχρεώνει τους εγγεγραμμένους λομπίστες να υποβάλλουν στην Αρχή κατά της Διαφθοράς εξαμηνιαία αναφορά σε σχέση με κάθε εμπλοκή τους σε διαδικασία λήψης δημόσιων αποφάσεων.

Επιπρόσθετα, κάθε αξιωματούχος, μέλος της κρατικής υπηρεσίας ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, οφείλει να συμπληρώνει έντυπο για κάθε προγραμματισμένη επικοινωνία που είχε με εγγεγραμμένο λομπίστα ή κατά νόμο υπεύθυνο ομάδας συμφέροντος, με αντικείμενο την εμπλοκή σε διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων και να το υποβάλλει στην Αρχή κατά της Διαφθοράς.

Αξίζει να σημειωθεί πως η μη συμμόρφωση με τις προαναφερθείσες υποχρεώσεις δύναται να επιφέρει ποινή φυλάκισης μέχρι και δύο έτη ή χρηματική ποινή έως είκοσι χιλιάδες ευρώ (€20.000) ή/και τις δύο αυτές ποινές για τους λομπίστες και ποινή φυλάκισης μέχρι έξι μήνες ή χρηματική ποινή έως πέντε χιλιάδες ευρώ (5,000€) ή/και τις δύο αυτές ποινές για τους κρατικούς αξιωματούχους.

Η συμμετοχική δημοκρατία

Γίνεται μεγάλη κουβέντα κατά καιρούς για την ανάγκη περί της περιβόητης συμμετοχικής δημοκρατίας. Υπάρχει πρακτικά κάτι τέτοιο στην Κύπρο κατά την άποψή σας;

Η συμμετοχική δημοκρατία αποτελεί βασικό στοιχείο μίας ευνομούμενης και ευημερούσας πολιτείας. Με την ενεργή συμμετοχή των τεχνοκρατών, ακαδημαϊκών και ενεργών πολιτών στην παραγωγή πολιτικής ενισχύεται ο έλεγχος της κρατικής εξουσίας, ενώ παράλληλα δημιουργείται ένα αίσθημα συμμετοχικότητας, που συμβάλει στην παραγωγή πιο δίκαιων και ποιοτικών νομοθεσιών. 

Στην Κύπρο, ενώ υπάρχουν ορισμένα μέσα που επιτρέπουν την συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, τις πλείστες φορές, η όποια συνεισφορά περιορίζεται σε απλή κατάθεση εισηγητικών προτάσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αποθάρρυνση του κοινού, τη μη συμμετοχή του στις δραστηριότητες παραγωγής πολιτικής και κατ’ επέκταση στην παγιοποίηση της υφιστάμενης κατάστασης όπου όλοι αναμένουν την παραγωγή πολιτικής από τους πολιτικούς και μετά συνήθως διαμαρτύρονται.

Παρ’ όλα αυτά, νομοθεσίες όπως αυτή της ρύθμισης του lobbying δύναται να συμβάλουν στην ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας. Συγκεκριμένα, η νομοθεσία που έχει ψηφιστεί, δίνει το δικαίωμα σε πρόσωπα τα οποία εμπλέκονται σε δραστηριότητες άσκησης επιρροής να λαμβάνουν πληροφορίες που αφορούν σε ζητήματα που άπτονται της εκτελεστικής ή/και της νομοθετικής εξουσίας, να συμμετέχουν σε διαβουλεύσεις και να ζητούν συναντήσεις με κρατικούς αξιωματούχους για θέματα που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντά τους και για τα οποία επιθυμούν να επηρεάσουν τις διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων.

Άλλα εργαλεία τα οποία θα συμβάλουν στη συμμετοχικότητα και τα οποία προωθούμε, είναι η αναμόρφωση της διαδικασίας των δημοσίων διαβουλεύσεων, η ζωντανή μετάδοση των συνεδριάσεων των κοινοβουλευτικών επιτροπών και τα e-petitions.

Ο ρόλος, αλλά και η ευθύνη των λομπιστών, πόση και ποια είναι προς αυτή την κατεύθυνση; Της ενίσχυσης δηλαδή της συμμετοχικής δημοκρατίας;

Όπως προαναφέρθηκε, νομοθεσίες όπως αυτή της ρύθμισης του lobbying δύναται να συμβάλουν στην ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας. Συγκεκριμένα, η νομοθεσία που έχει ψηφιστεί, δίνει το δικαίωμα σε πρόσωπα τα οποία εμπλέκονται σε δραστηριότητες άσκησης επιρροής να λαμβάνουν πληροφορίες που αφορούν σε ζητήματα που άπτονται της εκτελεστικής ή/και της νομοθετικής εξουσίας, να συμμετέχουν σε διαβουλεύσεις και να ζητούν συναντήσεις με κρατικούς αξιωματούχους για θέματα που άπτονται των ενδιαφερόντων τους και για τα οποία επιθυμούν να επηρεάσουν τις διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων.

Χρησιμοποιώντας αυτά τα δικαιώματα, οι λομπίστες έχουν την ευκαιρία να συμβάλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση λήψης δημόσιων αποφάσεων, ασκώντας πιέσεις σε κρατικούς λειτουργούς, να αναλάβουν δράση προς υλοποίηση συγκεκριμένων πολιτικών, προφέροντας παράλληλα την τεχνοκρατική τους εξειδίκευση επί του θέματος ενδιαφέροντος των ιδίων ή/και των πελατών τους. Ως εκ τούτου, ο ρόλος και η ευθύνη των επαγγελματιών λομπιστών είναι εξέχουσας σημασίας προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της συμμετοχικής δημοκρατίας.

Η παραγωγή πολιτικής

Ευρύτερα, πώς θα χαρακτηρίζατε ή πώς αποτιμάτε, αν προτιμάτε, μέσα από την δική σας οπτική  γωνία την διαδικασία παραγωγής πολιτικής στη χώρα μας;

Στην Κύπρο υπάρχουν αξιόλογοι κρατικοί λειτουργοί στα διάφορα υπουργεία, οι οποίοι εργάζονται σκληρά. Επίσης, αρκετοί βουλευτές εργάζονται σκληρά και είναι παραγωγικοί. Παρ’ όλα αυτά, εκτός από το ότι οι άνθρωποι αυτοί αποτελούν μειοψηφία, η δράση τους δεν είναι συντονισμένη, ενώ επικρατεί και ένα συγκρουσιακό κλίμα αρκετές φορές το οποίο απομακρύνει την προσοχή από την ουσία.

Η παραγωγή πολιτικής στον 21ο αιώνα απαιτεί ένα νέο, πιο περιεκτικό μοντέλο. Οι σύγχρονες κυβερνήσεις, όταν σχεδιάζουν τις όποιες πολιτειακές μεταρρυθμίσεις, οφείλουν να συμβουλεύονται και να αφομοιώνουν προτάσεις που προέρχονται από τις τέσσερις βασικές κατηγορίες παικτών του δημοσίου διαλόγου, δηλαδή τους φορείς λήψης αποφάσεων, τις επιχειρήσεις, την ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία των πολιτών.

Η διεύρυνση του φάσματος των όσων συμβάλλουν στην παραγωγή πολιτικής, βλέποντας και άλλες πιο ώριμες δημοκρατίες, οδηγεί στη λήψη ταχύτερων και αρτιότερων πολιτικών. Πολύ σημαντική επίσης είναι η επίδειξη εποικοδομητικής στάσης από τους πολιτικούς, μακριά από κομματικά και προσωπικά συμφέροντα.

Υπό το πρίσμα και των όσων έχετε αναφέρει πιο πάνω, η νομοθετική ρύθμιση του lobbying, όπως προ μερικών μηνών επιτεύχθηκε μέσω της υπερψήφισης του σχετικού νομοσχεδίου από τη Βουλή, θα λέγατε ότι θέτει σε νέα βάση τη διαδικασία παραγωγή πολιτικής στην Κύπρο;

Όπως προαναφέρθηκε, η παραγωγή πολιτικής στον 21ο αιώνα, απαιτεί ένα νέο, πιο περιεκτικό μοντέλο. Η νομοθετική ρύθμιση του lobbying, θα θέσει πράγματι σε νέα βάση τη διαδικασία παραγωγής πολιτικής στην Κύπρο. Καταρχάς, γίνεται νόμιμη και παύει να είναι ταμπού και προνόμιο των λίγων η διάδραση μεταξύ πολιτικών και μη πολιτικών.

Επίσης, οι επαγγελματίες λομπίστες, πριν από την προώθηση των όποιων συμφερόντων, αναμένεται να πραγματοποιούν μελέτες επί των ζητημάτων που προωθούν προκειμένου οι εισηγήσεις τους να είναι βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα.

Οι βασικές πρόνοιες

Ποιες είναι οι βασικές πρόνοιες του νόμου που ψηφίστηκε και τι αναμένεται να αλλάξει;

Οι βασικές πρόνοιες του νόμου που ψηφίστηκε είναι οι εξής: Εκπρόσωπος ομάδας ειδικού ενδιαφέροντος (λομπίστας) ο οποίος προτίθεται να έχει εμπλοκή σε διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων, έχει υποχρέωση εγγραφής σε προβλεπόμενο Μητρώο Εγγραφής. Κάθε εγγεγραμμένος λομπίστας οφείλει να υποβάλλει εξαμηνιαία αναφορά σε σχέση με κάθε εμπλοκή του σε διαδικασία λήψης δημόσιων αποφάσεων.

Κάθε αξιωματούχος, μέλος της κρατικής υπηρεσίας ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, οφείλει να συμπληρώνει έντυπο για κάθε προγραμματισμένη επικοινωνία που είχε με εγγεγραμμένο λομπίστα ή κατά νόμο υπεύθυνο ομάδας συμφέροντος, με αντικείμενο την εμπλοκή σε διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων και να το υποβάλλει στην Αρχή κατά της Διαφθοράς. 

Τα πιο πάνω αναμένεται να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο παραγωγής πολιτικής στη χώρα μας, θα συμβάλουν στην ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσουν μία κουλτούρα λογοδοσίας, διαφάνειας και αξιοκρατίας στις διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων.

Ως LPAP (Cyprus Lobbyists and Public Affairs Professionals) έχουμε στείλει επιστολή αυτές τις μέρες στον Πρόεδρο της Αρχής κατά της Διαφθοράς καθώς και στην Υπουργό Δικαιοσύνης με την οποία ρωτούμε σε ποιο στάδιο βρίσκεται η υλοποίηση της νομοθεσίας. Επίσης, μέσα στο φθινόπωρο θα πραγματοποιήσουμε σεμινάρια με επαγγελματικούς συνδέσμους, όπως ο ΣΕΛΚ, ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος, η ΟΕΒ και το ΚΕΒΕ.