Οι εκποιήσεις, το γαϊτανάκι αναστολών της Βουλής και οι επιπτώσεις

Τις διαφωνίες και συνάμα έντονες ανησυχίες τους για την τρίμηνη παράταση αναστολής των εκποιήσεων-μέχρι την 31η Οκτωβρίου- εξακολουθούν να διατηρούν οι χρηματοοικονομικοί φορείς του τόπου, παρά τα τροποποιημένα και πιο στοχευμένα κριτήρια που τίθενται στη σχετική νομοθεσία την οποία με πλειοψηφία ψήφισε το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης η Ολομέλεια της Βουλής.

Διαβάστε ακόμη:

Οικονομικοί τομείς κόντρα στην κρίση

Στάση για καφέ στον δρόμο… Τα κοντέiνερ κι ένα παλιό ποδήλατο

Βάσει του νόμου που εγκρίθηκε, η εκτιμημένη αξία των ακινήτων που καλύπτονται από την νέα αναστολή αναθεωρείται, περιλαμβάνοντας από την 1η Αυγούστου κύρια κατοικία μέχρι του ποσού των €350.000 αντί μέχρι €500.000 που ισχύει μέχρι το τέλος Ιουλίου, επαγγελματική στέγη με ετήσιο κύκλο εργασιών μέχρι €750.000 αντί μέχρι €2 εκατομμύρια και αγροτεμάχιο μέχρι €100.000 αντί μέχρι €250.000.

Άξιο αναφοράς το γεγονός ότι η Ολομέλεια της Βουλής απέρριψε πρόταση του αναπληρωτή προέδρου και βουλευτή του ΔΗΣΥ Χάρη Γεωργιάδη, για αναβολή του θέματος μέχρι την επανέναρξη των εργασιών της Βουλής, ώστε να εξασφαλιστεί εκ των προτέρων η γνώμη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας(ΕΚΤ). Στο πλαίσιο αυτό, ερωτηματικό αποτελεί ακριβώς ποια θα είναι η αντίδραση που ενδεχομένως υπάρξει από την ΕΚΤ, αλλά και κατά πόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα επιλέξει να αναπέμψει τον νόμο.

Διαβάστε ακόμη: 

Αγνόησαν τους κινδύνους, παρέτειναν την αναστολή εκποιήσεων

Οι επιπτώσεις

Όσον αφορά τις επιπτώσεις που πολύ πιθανόν να προκύψουν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, δεδομένης πλέον της ψηφισθείσας περαιτέρω παράτασης της αναστολής των εκποιήσεων, αυτές αποτυπώνονται ευκρινώς στο σχετικό σημείωμα που κατέθεσε στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής ο Σύνδεσμος Τραπεζών Κύπρου, υπογραμμίζοντας ότι: 

Πρώτο: Η αβεβαιότητα σε σχέση με τη σταθερότητα του κυπριακού νομικού πλαισίου και η συνεχής τροποποίηση/επιμήκυνση/αναστολή των διαδικασιών και χρονοδιαγραμμάτων ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων οδηγεί σε αύξηση κεφαλαίων και σε επιπλέον προβλέψεις. Οι συνεχείς τροποποιήσεις της νομοθεσίας, και ειδικά των χρονοδιαγραμμάτων που αφορούν τις διαδικασίες ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων, αυξάνουν τον πιστωτικό κίνδυνο με σημαντικότατες συνέπειες στα πιστωτικά ιδρύματα(ΠΙ).

Δεύτερο: Η διαιώνιση και περαιτέρω παράταση της αναστολής εκποιήσεων είναι αχρείαστη και στέλνει λανθασμένα μηνύματα, καθώς δεν ωφελεί τους δανειολήπτες που πιθανόν να έχουν επηρεαστεί από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, αλλά αντιθέτως τους στρατηγικούς κακοπληρωτές οι οποίοι συνειδητά επιλέγουν να μην εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους εδώ και αρκετά χρόνια.

Τρίτο: Η συνεχής τροποποίηση της νομοθεσίας και η αναστολή των εκποιήσεων δεν επιλύει κανέναν πρόβλημα, αλλά απλώς το μεταθέτει και αναβάλλει την όποια επίλυση του σε μεταγενέστερο στάδιο, επιφέροντας σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία και τον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Αναλυτικά, στο σημείωμά του, ο Σύνδεσμος Τραπεζών τονίζει τα εξής:

1. Οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών και ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός) έχουν διαμηνύσει σε πολύ αυστηρό τόνο ότι οι συνεχείς τροποποιήσεις της νομοθεσίας, και ειδικά των χρονοδιαγραμμάτων που αφορούν τις διαδικασίες ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων, αυξάνει τον πιστωτικό κίνδυνο με σημαντικότατες συνέπειες στα πιστωτικά ιδρύματα(ΠΙ). Οι προειδοποιήσεις αυτές δεν γίνονται δια μέσου δημοσίων ανακοινώσεων, αλλά στα πλαίσια της διαδικασίας ελέγχου και αποτίμησης των κινδύνων.

Ο Σύνδεσμος Τραπεζών υποδεικνύει ότι ο καθορισμός των κεφαλαιακών αναγκών και των αναγκαίων προβλέψεων για τα ΜΕΔ, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις παραδοχές που αφορούν την αξία των εξασφαλίσεων. Συνεπώς, επισημαίνει, η αβεβαιότητα σε σχέση με τη σταθερότητα του κυπριακού νομικού πλαισίου και η συνεχής τροποποίηση/επιμήκυνση/αναστολή των διαδικασιών και χρονοδιαγραμμάτων ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων οδηγεί σε αύξηση κεφαλαίων και σε επιπλέον προβλέψεις.

2. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ιούνιος 2021) στο τέλος Δεκεμβρίου 2020 ο δείκτης ΜΕΔ ανήλθε στο 17.7% (€5.2δις) και κατά το ίδιο έτος επιτεύχθηκε μείωση ΜΕΔ κατά €3.9δις. Η εν λόγω μείωση των ΜΕΔ προήλθε από την πώληση δανειακών χαρτοφυλακίων, από διαγραφές και από αναδιαρθρώσεις δανείων. Ένα σημαντικό δε στοιχείο που αναφέρει η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως σημειώνει ο Σύνδεσμος Τραπεζών, είναι ότι το απόθεμα των ΜΕΔ αποτελείται από τερματισμένους λογαριασμούς, δηλαδή δεν βρίσκεται σε εξέλιξη καμιά διαδικασία αναδιάρθρωσης ή διαπραγμάτευσης και ότι το 45% από αυτούς είναι σε καθυστέρηση πέραν των πέντε ετών.

«Το πιο πάνω γεγονός», υπογραμμίζει ο Σύνδεσμος Τραπεζών, «καταδεικνύει ξεκάθαρα ότι η όποια διαιώνιση και περαιτέρω παράταση της αναστολής εκποιήσεων δεν ωφελεί τους δανειολήπτες που πιθανόν να έχουν επηρεαστεί από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, αλλά αντιθέτως τους στρατηγικούς κακοπληρωτές οι οποίοι συνειδητά επιλέγουν να μην εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους εδώ και αρκετά χρόνια».

Στο σημείωμά του, ο Σύνδεσμος τονίζει ότι τους τελευταίους 15 μήνες (Μάρτιο 2020 μέχρι Ιούλιο 2021) υπήρξε καθολική (Μάρτιος-Αύγουστος 2020) και ακολούθως μερική αναστολή εκποιήσεων για συγκεκριμένες κατηγορίες δανειοληπτών και ακινήτων. Όπως ξεκαθαρίζει, οι υφιστάμενοι πλειστηριασμοί, αλλά και εκείνοι που προγραμματίζονται, αφορούν ενυπόθηκα χρέη τα οποία κατέστησαν υπερήμερα αρκετά χρόνια πριν από την έναρξη της πανδημίας και για τα οποία υφίστανται ακόμα και δικαστικές αποφάσεις. Η συντριπτική δε πλειοψηφία των πλειστηριασμών αυτών αφορά χωράφια, οικόπεδα, εμπορικά ακίνητα, εξοχικά ακίνητα και ακίνητα που λόγω φθοράς και κακής κατάστασης είναι ακατάλληλα για ιδιοκατοίκηση και χρήζουν κατεδάφισης. «Συνεπώς», υπογραμμίζει, «η οποιαδήποτε περαιτέρω επέκταση της περιόδου αναστολής εκποιήσεων είναι αχρείαστη και στέλνει λανθασμένα μηνύματα».

3. Η εφαρμογή του Σχεδίου Εστία προσφέρει προστασία της πρώτης κατοικίας σε εκείνους τους δανειολήπτες (φυσικά ή νομικά πρόσωπα), οι οποίοι επέλεξαν έγκαιρα να υποβάλουν συμπληρωμένη αίτηση και έχουν κριθεί ως επιλέξιμοι και βιώσιμοι.

Περαιτέρω, στις περιπτώσεις όπου οι αιτητές (δανειολήπτες) οι οποίοι υπέβαλαν συμπληρωμένη αίτηση και έχουν κριθεί ως επιλέξιμοι αλλά μη βιώσιμοι, το Υπουργείο Οικονομικών προγραμματίζει την υλοποίηση νέου σχεδίου διά μέσου του οποίου θα προσφερθεί η δυνατότητα διατήρησης της κύριας κατοικίας και ταυτόχρονα η αναστολή της διαδικασίας εκποίησης. Για τις περιπτώσεις αυτές, το ΥΕΠΚΑ δεν έχει αποστείλει επιστολή απόρριψης προς τους αιτητές μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι διεργασίες και τεθεί σε εφαρμογή το νέο σχέδιο. Συνεπώς, οι όποιες νομικές ή άλλες διαδικασίες έχουν ανασταλεί και οι συγκεκριμένοι αιτητές (επιλέξιμοι αλλά μη βιώσιμοι) δεν αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε κίνδυνο εκποίησης της κύριας κατοικίας τους. 

4. Η συνεχής τροποποίηση της νομοθεσίας και η αναστολή των εκποιήσεων δεν επιλύει κανέναν πρόβλημα, αλλά απλώς το μεταθέτει και αναβάλλει την όποια επίλυση του σε μεταγενέστερο στάδιο. Το γεγονός αυτό επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία και τον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Προτεραιότητα, όπως διαμηνύει ο Σύνδεσμος Τραπεζών Κύπρου, είναι η βιώσιμη αναδιάρθρωση των ΜΕΔ εφόσον υπάρχει πρόθεση συνεργασίας και κυρίως δυνατότητα αποπληρωμής. Το τελευταίο είναι ύψιστης σημασίας, αφού εάν δεν υπάρχει δυνατότητα αποπληρωμής, όποια αναδιάρθρωση και να επιτευχθεί θα αποδειχθεί μη βιώσιμη σε βάθος χρόνου.

Το μεγαλύτερο προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δανειολήπτες κατά τις διεργασίες αναδιάρθρωσης προβληματικών δανείων είναι το πολύ υψηλό ιδιωτικό χρέος νοικοκυριών και επιχειρήσεων, κάτι που ίσως μεγεθυνθεί το επόμενο χρονικό διάστημα λόγω και των οικονομικών επιπτώσεων που επιφέρει η πανδημία. Η τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου και οι συνεχείς αναστολές των εκποιήσεων δεν επιλύουν κανένα πρόβλημα, αλλά αντίθετα επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στην οικονομία.

Και συνταγματικά θέματα

Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου, πέραν των πιο πάνω επιπτώσεων που θα προκύψουν στα πιστωτικά ιδρύματα και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, προκύπτουν σοβαρά θέματα ασυμβατότητας με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Συναφώς, παραθέτει εκ πρώτης όψεως κάποια από τα συνταγματικά θέματα που εντοπίζει:

1.Το Άρθρο 23 του Συντάγματος κατοχυρώνει το δικαίωμα ιδιοκτησίας. Η Πρόταση Νόμου(σ.σ. νόμος, καθότι έχει πια ψηφιστεί) παρεμποδίζει τον ενυπόθηκο πιστωτή από το να ασκήσει το αγώγιμο του δικαίωμα να διεκδικήσει το οφειλόμενο προς αυτόν χρέος το οποίο συνιστά ιδιοκτησία.

2.Περαιτέρω παραβιάζεται το συμβατικό δικαίωμα του ενυπόθηκου δανειστή να διεκδικήσει τα οφειλόμενα περιορίζοντας, έτσι το δικαίωμα του να ασκεί επικερδή εργασία που του παρέχεται από το Άρθρο 25 του Συντάγματος.

3. Το δικαίωμα του συμβάλλεσθαι ελευθέρως του Άρθρου 26 του Συντάγματος πλήττεται, καθώς η προτεινόμενη αναστολή της διαδικασίας εκποίησης επεμβαίνει και τροποποιεί εκ των υστέρων συμβατικές υποχρεώσεις του οφειλέτη που προκύπτουν από τη σύμβαση δανείου και τη σύμβαση υποθήκης. Το δικαίωμα του συμβάλλεσθαι μπορεί σύμφωνα με το Σύνταγμα να περιοριστεί μόνο από το δίκαιο των συμβάσεων.

4. Το Άρθρο 30 του Συντάγματος κατοχυρώνει το δικαίωμα του ενυπόθηκου δανειστή να προσφεύγει ενώπιον της δικαιοσύνης εναντίον του ενυπόθηκου οφειλέτη δυνάμει της σύμβασης δανείου και/ή της σύμβασης υποθήκης για σκοπούς είσπραξης χρέους, οι  ενυπόθηκοι δανειστές στερούνται το εν λόγω δικαίωμα με βάση την εν λόγω Πρόταση Νόμου.