Με εξαίρεση τις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το Λονδίνο, το Άμστερνταμ και το Παρίσι, τα έξοδα διαμονής και διατροφής για έναν φοιτητή σε πολλές δυτικοευρωπαϊκές χώρες δεν διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους και συγκεκριμένα, απαιτούνται €12.000-€20.000 ετησίως, ενώ το αντίστοιχο ποσό σε πολλές χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ ανέρχεται σε €9.000–€15.000, σύμφωνα με όσα αναφέρει, σε συνέντευξή του στο InBusinessNews, ο Πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Εκπαιδευτικών Συμβούλων (ΚΣΕΣ), Δρ. Άδωνης Αμερικάνος.
Ο ίδιος επισημαίνει το αυξημένο ενδιαφέρον για σπουδές στην Ιατρική και το μειωμένο ενδιαφέρον για σπουδές στη Νοσηλευτική και τη Μαιευτική, ενώ σημειώνει ότι «το ενδιαφέρον για σπουδές στη Βρετανία έχει ατονήσει πολύ».
Ιδιαίτερη μνεία κάνει και στο μεγάλο ενδιαφέρον των Κύπριων μαθητών για σπουδές στα αγγλόφωνα προγράμματα Ιατρικής σε δημόσια πανεπιστήμια της Ελλάδας.
Πώς διαμορφώνεται το ενδιαφέρον των Κύπριων φοιτητών για σπουδές στο εξωτερικό τη φετινή χρονιά σε σύγκριση με προηγούμενες;
Το ενδιαφέρον για σπουδές στο εξωτερικό παραμένει, θα έλεγα, το ίδιο σε σχέση με πέρσι. Από εκεί και πέρα, η κάθε οικογένεια θα πρέπει να εξετάσει το κατά πόσο ο στόχος των σπουδών σε τριτοβάθμια ιδρύματα του εξωτερικού είναι εφικτός σε σχέση με πολλούς παράγοντες.
Για παράδειγμα, το κόστος ζωής, το ύψος των διδάκτρων και τα κριτήρια εισδοχής είναι οι κυριότεροι παράγοντες που θα έλεγα ότι επηρεάζουν τον αριθμό των μαθητών μας που μεταβαίνουν για σπουδές στο εξωτερικό κάθε χρόνο. Γενικά, είναι σύνηθες να ξεκινά η κάθε ακαδημαϊκή χρονιά με ένα ψηλότερο ποσοστό μαθητών που ενδιαφέρονται για σπουδές στο εξωτερικό και να καταλήγει προς το τέλος της χρονιάς σ’ ένα χαμηλότερο και πιο ρεαλιστικό ποσοστό.
Από αυτούς που ενδιαφέρονται για σπουδές στο εξωτερικό, η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών αλλά και φοιτητών μας δείχνει προτίμηση σε αγγλόφωνα προγράμματα σπουδών και σε δημόσια πανεπιστήμια χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πέραν βεβαίως από αυτούς που θα σπουδάσουν στην Ελλάδα.
Το ενδιαφέρον για σπουδές στη Βρετανία, όπως είναι αναμενόμενο λόγω της αύξησης των διδάκτρων, έχει μειωθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια, αν και υπάρχει μια μικρή μερίδα μαθητών που εξακολουθεί να επιλέγει τη χώρα αυτή για σπουδές.
Βεβαίως, η Κύπρος εξακολουθεί να βρίσκεται στην κορυφή των προτιμήσεων για σπουδές, πρωτίστως στα δημόσια της πανεπιστήμια και δευτερευόντως στα ιδιωτικά.
Οι τομείς σπουδών με αυξημένο ενδιαφέρον
Υπάρχουν νέες τάσεις στα προγράμματα σπουδών που επιλέγουν οι Κύπριοι;
Δεν παρατηρούμε νέες τάσεις σε σχέση με τα προγράμματα σπουδών που επιλέγουν οι μαθητές μας. Υπάρχει σίγουρα αυξημένο ενδιαφέρον για σπουδές στην Ιατρική, τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου. Σταθερό θα έλεγα είναι και το ενδιαφέρον για σπουδές σε Φαρμακευτική, Ψυχολογία, Βιοϊατρική, αλλά και σε άλλα παραϊατρικά προγράμματα, όπως Φυσικοθεραπεία και Λογοθεραπεία. Το μειωμένο ενδιαφέρον για σπουδές σε Νοσηλευτική και Μαιευτική εξακολουθεί να υπάρχει, με αποτέλεσμα να συνεχίζονται και οι σαφείς ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό στα νοσηλευτήριά μας.
Από εκεί και πέρα, υπάρχει ελαφρώς μειωμένη ζήτηση για σπουδές Νομικής, καθώς και σαφής μείωση στη ζήτηση για σπουδές στη Λογιστική. Αναφορικά με τη Λογιστική, είναι αναμενόμενο να καταγράφεται μείωση στο ενδιαφέρον για σπουδές, λόγω του Brexit. Η Βρετανία παραδοσιακά προσέλκυε μεγάλο ποσοστό των αποφοίτων μας, λόγω του ότι υποστήριζε καλύτερα τις σπουδές σ’ αυτούς τους κλάδους, χάρη στις απαλλαγές όσον αφορά τους επαγγελματικούς τίτλους ACCA και ACA και το αγγλικό δίκαιο των πτυχίων Νομικής.
Συνεπώς, οι επιλογές προγραμμάτων σπουδών έχουν μειωθεί, αν λάβουμε υπόψη μας ότι πολλοί μαθητές δεν μπορούν να σπουδάσουν στη Βρετανία εξαιτίας των υψηλών διδάκτρων και των, ομολογουμένως, περιορισμένων αγγλόφωνων επιλογών στην Ε.Ε. στους κλάδους αυτούς.
Μεγάλο εξακολουθεί να είναι το ενδιαφέρον για σπουδές σε κλάδους STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics), δηλαδή για Επιστήμες, Τεχνολογία, Επιστήμη της Μηχανικής και Μαθηματικά. Σταθερό είναι και το ενδιαφέρον, μεταξύ άλλων, και για τους κλάδους των Οικονομικών και της Διοίκησης Επιχειρήσεων.
Ποιο είναι το προφίλ των Κύπριων φοιτητών που επιλέγουν να σπουδάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο; Υπάρχει ενδιαφέρον για τα κορυφαία βρετανικά πανεπιστήμια στην κατηγορία του Russell Group;
Όπως έχω ήδη αναφέρει, το ενδιαφέρον για σπουδές στη Βρετανία έχει ατονήσει πολύ. Παρ’ όλα αυτά, η Βρετανία, με τα εγνωσμένου κύρους πανεπιστήμιά της και τις παραδοσιακά καλές σχέσεις της με τις χώρες μέλη της Κοινοπολιτείας, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, εξακολουθεί να προσελκύει ένα μικρό αλλά σημαντικό αριθμό φοιτητών.
Πρόκειται κυρίως για μαθητές που προέρχονται από ιδιωτικά σχολεία και οι οποίοι ανέκαθεν είχαν σαν αποκλειστικό στόχο να σπουδάσουν σε ένα βρετανικό πανεπιστήμιο. Η πλειοψηφία αυτών δε, επιλέγουν ανάμεσα στα καλύτερα πανεπιστήμια της χώρας, έχοντας την κατάταξη του πανεπιστημίου σε προτεραιότητα και το ύψος των διδάκτρων σε δεύτερη μοίρα.
Παραδοσιακά, υπάρχει ένας αριθμός μαθητών, ο οποίος επιλέγει να σπουδάσει στα καλύτερα πανεπιστήμια της κατηγορίας Russell Group, π.χ. University of Cambridge, University of Oxford, Imperial College London, UCL και LSE, όπως επίσης και στα καλύτερα πανεπιστήμια της Σκωτίας (University of Glasgow, University of Edinburgh).
Πρόκειται για πανεπιστήμια με πολύ ψηλά δίδακτρα, τα οποία απευθύνονται σε σπουδαστές που δεν αντιμετωπίζουν οικονομική στενότητα και οι οποίοι επενδύουν σε άριστες γνώσεις, όπως επίσης και στο παγκοσμίου εμβέλειας όνομα των ιδρυμάτων αυτών, με διεθνή αναγνώριση και φήμη εκατοντάδων χρόνων.
Τα πανεπιστήμια με χαμηλά δίδακτρα
Τι ισχύει για τα πανεπιστήμια που συνεχίζουν να προσφέρουν χαμηλά δίδακτρα, τύπου «home fees»;
Συνεχίζεται η προσφορά χαμηλών διδάκτρων σε Ευρωπαίους φοιτητές από περίπου 10 πανεπιστήμια της Βρετανίας που εξακολουθούν να προσφέρουν ακόμη και σήμερα τα λεγόμενα «home fees» που απολαμβάνουν οι Βρετανοί, τα οποία ανέρχονται στις £9,535 (€11,000 περίπου) ανά έτος. Να επισημάνουμε εδώ ότι τα πλείστα πτυχία στη Βρετανία έχουν διάρκεια τριών ετών και τα μεταπτυχιακά ενός έτους. Παρ’ όλα αυτά, το ενδιαφέρον γι’ αυτές τις επιλογές είναι χαμηλό, με εξαίρεση ίσως ένα με δύο πανεπιστήμια.
Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στη χαμηλή κατάταξη των πανεπιστημίων αυτών. Οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων, όπως προανέφερα, ψάχνουν συνήθως επιλογές πανεπιστημίων που βρίσκονται πιο ψηλά στην κατάταξη, ενώ οι μαθητές των δημοσίων είτε δεν έχουν τη Βρετανία στις επιλογές τους είτε και αυτοί επιθυμούν ν’ αποφοιτήσουν από κάποιο γνωστό πανεπιστήμιο με καλό «όνομα» στην Κύπρο. Συνεπώς, πολλοί μαθητές μας γυρίζουν την πλάτη στα περισσότερα απ’ αυτά τα πανεπιστήμια.
Πώς συγκρίνονται τα κόστη διαβίωσης μεταξύ διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών;
Θα έλεγα πως τα κόστη διαβίωσης σε πολλές δυτικοευρωπαϊκές χώρες δεν διαφέρουν κατά πολύ μεταξύ τους. Εξαίρεση αποτελούν μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως π.χ. Λονδίνο, Άμστερνταμ και Παρίσι. Πιο συγκεκριμένα, θα έλεγα ότι ένας φοιτητής χρειάζεται €12.000–€20.000 ανά έτος για τα έξοδα διαμονής και διατροφής. Το αντίστοιχο ποσό σε πολλές χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ ανέρχεται σε €9.000–€15.000 αντίστοιχα.
Παρ’ όλα αυτά, θα ήθελα να τονίσω ότι η εξεύρεση διαμονής σε πάρα πολλές χώρες (και όχι μόνο στην Ολλανδία) αποτελεί σήμερα ένα μεγάλο αγκάθι. Κατά συνέπεια, πρέπει οι ενδιαφερόμενοι να ξεκινήσουν έγκαιρα το ψάξιμο για κατάλληλη διαμονή στη χώρα και πόλη που τους ενδιαφέρει και να είναι έτοιμοι να «βάλουν νερό στο κρασί τους» τουλάχιστον για τον πρώτο χρόνο.
Οι χώρες με δωρεάν φοίτηση
Ποιες άλλες χώρες προτιμούν οι Κύπριοι φοιτητές για σπουδές και ποιες έχουν δωρεάν δίδακτρα;
Είναι αλήθεια ότι η οικονομική δυνατότητα του κάθε μαθητή είναι από τους κυριότερους παράγοντες που καθορίζουν την επιλογή της χώρας σπουδών. Υπάρχουν χώρες με δωρεάν δίδακτρα στα αγγλόφωνα προγράμματά τους, π.χ. σε σκανδιναβικές χώρες όπως η Δανία και η Σουηδία. Υπάρχουν βεβαίως και πολλά δωρεάν ξενόγλωσσα προγράμματα σε αρκετές χώρες της Ε.Ε.
Παρ’ όλα αυτά, θα πρέπει να αναφέρουμε και τις επιλογές σε χώρες με πολύ χαμηλά δίδακτρα (€500–€5.000), όπως για παράδειγμα την Ολλανδία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Ισπανία και την Ιρλανδία, που επιλέγουν σήμερα οι μαθητές μας.
Υπάρχουν και πολλές άλλες επιλογές χαμηλών διδάκτρων σε ανατολικοευρωπαϊκές χώρες που αξίζει κάποιος να μελετήσει, μιας και μιλάμε για υψηλού επιπέδου επιλογές με μεγάλη παράδοση στον χώρο. Παραδείγματα αυτών των χωρών που προσελκύουν μαθητές από την Κύπρο είναι η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία.
Η στροφή σε ελληνικά πανεπιστήμια
Πώς εξελίσσεται το ενδιαφέρον για τα ελληνικά πανεπιστήμια από τους Κύπριους φοιτητές;
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένο ενδιαφέρον για σπουδές στην Ελλάδα. Οι κυριότερες σπουδές που επιλέγουν οι Κύπριοι μαθητές είναι η Ιατρική, η Ψυχολογία, η Φαρμακευτική, η Νομική, η Μηχανική, καθώς και όλες οι παραϊατρικές σπουδές.
Παρά το μεγάλο ενδιαφέρον, υπάρχουν δυστυχώς πάρα πολλές θέσεις οι οποίες μένουν ανεκμετάλλευτες. Κάτι που συντείνει στο να χάνονται περισσότερες θέσεις στην Ελλάδα είναι και το γεγονός ότι πολλοί μαθητές μας υποβάλλουν αίτηση στην Ελλάδα, καταλαμβάνουν μία θέση, αλλά τελικά επιλέγουν να σπουδάσουν σε Κύπρο ή εξωτερικό εκτός Ελλάδας.
Συμβάλλει επίσης και το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν μας προσφέρει τη δυνατότητα για δεύτερη κατανομή, με αποτέλεσμα να χάνονται οι θέσεις των φοιτητών που δεν επέλεξαν να φοιτήσουν στην Ελλάδα, ενώ η θέση τους θα δίνονταν σε άλλο άτομο που θα επιθυμούσε να φοιτούσε στο αντίστοιχο πρόγραμμα σπουδών.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και για το μεγάλο ενδιαφέρον των Κύπριων μαθητών για σπουδές στα αγγλόφωνα προγράμματα Ιατρικής σε δημόσια πανεπιστήμια της Ελλάδας. Τα δίδακτρα αυτών των πανεπιστημίων κυμαίνονται στις €12.000 έως €15.000 και η εισδοχή σ’ αυτά είναι πολύ ανταγωνιστική. Βλέπουμε επίσης την προσφορά και προσθήκη άλλων αγγλόφωνων προγραμμάτων σπουδών στην Ελλάδα, τόσο σε επίπεδο πτυχίου όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο.
Βλέπετε οι Κύπριοι να αρχίζουν να επιλέγουν και άλλες πόλεις στην Ελλάδα πέραν της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης;
Παραδοσιακά, ο Κύπριος φοιτητής επιλέγει να σπουδάσει στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αλλά και σε άλλες μεγάλες πόλεις, όπως την Πάτρα, τα Ιωάννινα και το Ηράκλειο της Κρήτης. Βλέπουμε όμως τα τελευταία χρόνια, με χαρά, τον Κύπριο φοιτητή να επιλέγει και άλλες πιο μικρές πόλεις, αν αντιλαμβάνεται ότι λόγω ζήτησης δεν θα μπορέσει να γίνει δεκτός από τα πιο περιζήτητα πανεπιστήμια και προγράμματα σπουδών στις πόλεις που έχω αναφέρει πιο πάνω, όπως Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πανεπιστήμιο Πατρών.
Είναι ευχάριστο το γεγονός που αρχίσαμε, έστω και δειλά, να αξιοποιούμε και άλλες αξιόλογες θέσεις σε πανεπιστήμια πιο μικρών πόλεων της Ελλάδας, με καλό βιοτικό επίπεδο και καλή φοιτητική ζωή, πέραν από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
