Καρέ-καρέ η διαδικασία για τον έλεγχο των ΑΞΕ...Οι πληροφορίες που θα ελέγχονται και οι κίνδυνοι που θα αξιολογούνται

Ενώπιον της Βουλής για συζήτηση και ψήφιση μετά τις θερινές διακοπές κατατέθηκε το νομοσχέδιο για την εφαρμογή Εθνικού Μηχανισμού Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ), σύμφωνα με τον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για την προστασία της εθνικής ασφάλειας και της δημόσιας τάξης.

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, σκοπός του νομοσχεδίου είναι η εφαρμογή του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2019/452 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαρτίου 2019, για τη θέσπιση πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ένωση.

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο αντικαθιστά το νομοσχέδιο που υποβλήθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων τον Μάρτιο του 2024, το οποίο τροποποιήθηκε κατόπιν διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη, σύμφωνα με το αίτημα της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών.

• Διαβάστε εδώ: Μάριος Ταννούσης: Πολύ σημαντικό και θετικό βήμα ο Εθνικός Μηχανισμός Ελέγχου ΑΞΕ-Το όφελος για την Κύπρο

Με βάση, δε, την αιτιολογική έκθεση που υπογράφει ο Γενικός Εισαγγελέας, Γιώργος Σαββίδης, το νομοσχέδιο προβλέπει για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργείται υποχρέωση κοινοποίησης της σκοπούμενης άμεσης ξένης επένδυσης (ΑΞΕ) και εξασφάλισης έγκρισης, τα κριτήρια και παράγοντες που μπορούν να ληφθούν υπόψη κατά τον έλεγχο άμεσης ξένης επένδυσης, τη διαδικασία ελέγχου άμεσης ξένης επένδυσης, το είδος των πληροφοριών που απαιτούνται κατά τον έλεγχο άμεσης ξένης επένδυσης και τις εκτελεστικές αρμοδιότητες της αρμόδιας αρχής.

Υποχρέωση κοινοποίησης ΑΞΕ

Βάσει των διατάξεων του νομοσχεδίου, αρμόδια αρχή για έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων είναι το υπουργείο Οικονομικών και ξένος επενδυτής που προτίθεται να προβεί σε άμεση ξένη επένδυση, υποχρεούται να κοινοποιήσει εκ των προτέρων την πρόθεσή του στην αρμόδια αρχή, τουλάχιστον δέκα μέρες πριν από την πραγματοποίηση της επένδυσης.

Η εν λόγω κοινοποίηση γίνεται μέσω γραπτού αιτήματος, στο οποίο περιγράφεται η σκοπούμενη άμεση ξένη επένδυση στη Δημοκρατία και παρέχονται πληροφορίες που καθορίζονται στο άρθρο 4 του νομοσχεδίου, καθώς και οποιεσδήποτε πρόσθετες πληροφορίες ζητηθούν από την αρμόδια αρχή.

Τονίζεται ότι η κοινοποίηση αποσκοπεί στον έλεγχο της ΑΞΕ και την εξασφάλιση της έγκρισης από την αρμόδια αρχή, αφού για την πραγματοποίηση της άμεσης ξένης επένδυσης θα απαιτείται η εκ των προτέρων έγκριση της αρχής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η υποχρέωση κοινοποίησης ισχύει εφόσον πληρούνται σωρευτικά τα εξής κριτήρια:

1. Η ΑΞΕ έχει ως αποτέλεσμα την απόκτηση ειδικής συμμετοχής, όπως ορίζεται στο εδάφιο (3), σύμφωνα με το οποίο ειδική συμμετοχή θεωρείται η απόκτηση, άμεσα ή έμμεσα, μεμονωμένα ή σε συνεννόηση με άλλα πρόσωπα, ποσοστού που να αναλογεί σε τουλάχιστον 25% του μετοχικού κεφαλαίου ή/και των δικαιωμάτων ψήφου ή αντίστοιχης δυνατότητας άσκησης καθοριστικής επιρροής επί των δραστηριοτήτων της επιχείρησης.
2. Η αξία της ΑΞΕ, είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό με άλλες συναλλαγές μεταξύ των ιδίων μερών εντός χρονικού διαστήματος 12 μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία η άμεση ξένη επένδυση προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί ισούται ή υπερβαίνει το ποσό των 2 εκατομμυρίων ευρώ.
3. Η ΑΞΕ αφορά επιχείρηση στρατηγικής σημασίας, η οποία ασκεί δραστηριότητες που εμπίπτουν σε ιδιαίτερα ευαίσθητους τομείς που αφορούν υποδομές ζωτικής σημασίας, είτε φυσικές είτε εικονικές, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της ύδρευσης, της υγείας, της παιδείας, του τουρισμού, των επικοινωνιών, των μέσων ενημέρωσης, της επεξεργασίας ή αποθήκευσης δεδομένων, της άμυνας, των εκλογικών ή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών περιλαμβανομένων των συστημικών πιστωτικών ιδρυμάτων, εγκαταστάσεις ευαίσθητου χαρακτήρα, καθώς και σε γη και ακίνητα, καίριας σημασίας για τη χρήση αυτών των υποδομών.

Επισημαίνεται πως ειδική συμμετοχή θεωρείται η απόκτηση, άμεσα ή έμμεσα, μεμονωμένα ή σε συνεννόηση με άλλα πρόσωπα, ποσοστού που αναλογεί σε τουλάχιστον 25% του μετοχικού κεφαλαίου ή/και των δικαιωμάτων ψήφου ή αντίστοιχης δυνατότητας άσκησης καθοριστικής επιρροής επί των δραστηριοτήτων της επιχείρησης.

Περαιτέρω με βάση τις διατάξεις του νομοσχεδίου, περαιτέρω αύξησης ειδικής συμμετοχής, που θα είχε ως αποτέλεσμα η αναλογία του μετοχικού κεφαλαίου ή/και των δικαιωμάτων ψήφου που κατέχεται από τον ξένο επενδυτή να μεταβάλλεται:

• Από λιγότερο από 25% σε 25% ή περισσότερο ή
• Από λιγότερο από 50% σε 50% ή περισσότερο,

δημιουργεί υποχρέωση κοινοποίησης, ανεξαρτήτως της αξίας της άμεσης ξένης επένδυσης.

Πέραν των πιο πάνω, οποιαδήποτε επιχείρηση, οργάνωση, ίδρυμα ή άλλου είδους νομική οντότητα στην οποία τουλάχιστον 25% του μετοχικού κεφαλαίου ή/και των δικαιωμάτων ψήφου κατέχεται από ξένο επενδυτή ή/και όπου ο πραγματικός δικαιούχος είναι ξένος επενδυτής ή/και στην οποία ξένος επενδυτής κατέχει, άμεσα ή έμμεσα, τον έλεγχο της σχετικής επιχείρησης, οργάνωσης, ιδρύματος ή άλλου είδους νομικής οντότητας, και η οποία προτίθεται να προβεί σε ΑΞΕ σε επιχείρηση στρατηγικής σημασίας, θα υπόκειται και αυτή στην υποχρέωση κοινοποίησης.

Εξαιρούνται από την υποχρέωση κοινοποίησης οι άμεσες ξένες επενδύσεις που αφορούν πλοία υπό ναυπήγηση ή πλοία που αποτελούν αντικείμενο αγοραπωλησίας, εκτός από πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου (FRSU).

Διευκρινίζεται ότι η αρμόδια αρχή (Υπουργείο Οικονομικών) διατηρεί το δικαίωμα να εξετάζει οποιαδήποτε ΑΞΕ, ανεξαρτήτως εάν εμπίπτει ή όχι στο πλαίσιο της υποχρεωτικής κοινοποίησης, στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να θεωρηθεί ότι η ΑΞΕ ενδέχεται να επηρεάσει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σε περίπτωση που η άμεση ξένη επένδυση δεν υπόκειται σε υποχρεωτική κοινοποίηση, η αρμόδια αρχή δύναται να ασκήσει την εν λόγω εξουσία εντός 15 μηνών από την ημερομηνία πραγματοποίησης της επένδυσης.

Οι πληροφορίες που θα ελέγχονται

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι πληροφορίες που απαιτούνται για σκοπούς ελέγχου άμεσης ξένης επένδυσης, περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

• Τα στοιχεία των μερών της συναλλαγής, περιλαμβανομένων, όπου εφαρμόζεται, του ονόματος, της εμπορικής επωνυμίας, της καταχωρημένης διεύθυνσης, της έδρας, του κωδικού ταξινόμησης NACE, του αριθμού εγγραφής, καθώς και οποιαδήποτε άλλα στοιχεία κριθούν απαραίτητα από την αρμόδια αρχή
• Την ιδιοκτησιακή δομή του ξένου επενδυτή και της επιχείρησης στρατηγικής σημασίας στην οποία προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί η ΑΞΕ, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με τον τελικό επενδυτή ή/και τον πραγματικό δικαιούχο και τη συμμετοχή στο κεφάλαιο, καθώς και σε οποιεσδήποτε άλλες πληροφορίες κριθούν απαραίτητες από την αρμόδια αρχή.
• Την κατά προσέγγιση αξία της ΑΞΕ
• Τα προϊόντα, τις υπηρεσίες και επιχειρηματικές δραστηριότητες του ξένου επενδυτή και της επιχείρησης στρατηγικής σημασίας στην οποία προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί η άμεση ξένη επένδυση
• Τη φύση των οικονομικών δραστηριοτήτων που εκτελούνται στη Κυπριακή Δημοκρατία από τα μέρη της συναλλαγής
• Τη χρηματοδότηση της επένδυσης και την πηγή της
• Την ημερομηνία κατά την οποία η ΑΞΕ προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί
• Τις χώρες στις οποίες διεξάγουν επιχειρηματικές δραστηριότητες ο ξένος επενδυτής και η επιχείρηση στρατηγικής σημασίας στην οποία προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί η ΑΞΕ
• Τις πληροφορίες για το κατά πόσο επιβλήθηκαν κυρώσεις και περιοριστικά οικονομικά μέτρα που επιβλήθηκαν σε μέρη ή σε πρόσωπα που συνδέονται με επιχείρηση τρίτης χώρας που είναι συμβαλλόμενο μέρος της συναλλαγής.

Αξιολόγηση κινδύνων

Βάσει των όσων προνοούνται στο παράρτημα του νομοσχεδίου, παράγοντες που συνεκτιμούνται από την αρμόδια αρχή κατά την αξιολόγηση του κατά πόσον μία ΑΞΕ είναι πιθανό να θίξει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη της Κυπριακής Δημοκρατίας περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• Κατά πόσο η επιχείρηση στην οποία προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί η άμεση ξένη επένδυση δραστηριοποιείται σε ιδιαίτερα ευαίσθητο τομέα ο οποίος αφορά υποδομές ζωτικής σημασίας, είτε φυσικές είτε εικονικές, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της ύδρευσης, της υγείας, της παιδείας, του τουρισμού, των επικοινωνιών, των μέσων ενημέρωσης, της επεξεργασίας ή αποθήκευσης δεδομένων, της άμυνας, των εκλογικών ή των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών περιλαμβανομένων των συστημικών πιστωτικών ιδρυμάτων, εγκαταστάσεις ευαίσθητου χαρακτήρα, καθώς και σε γη και ακίνητα, καίριας σημασίας για τη χρήση αυτών των υποδομών,
• Τις πιθανές συνέπειες της ΑΞΕ όσον αφορά την πρόσβαση σε πληροφορίες ευαίσθητου χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ή τη δυνατότητα ελέγχου τέτοιων πληροφοριών,
• Την ελευθερία και πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης,
• Τεχνολογίες που έχουν χρήσιμη σημασία και είδη διπλής χρήσης, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης, της ρομποτικής, των ημιαγωγών, της κυβερνοασφάλειας, του αεροδιαστήματος, της άμυνας, της αποθήκευσης της ενέργειας, των κβαντικών και πυρηνικών τεχνολογιών, καθώς και των νανοτεχνολογιών και των βιοτεχνολογιών,
• Τον εφοδιασμό με συντελεστές παραγωγής που έχουν κρίσιμη σημασία, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας ή πρώτων υλών, καθώς και της επισιτιστικής ασφάλειας.

Προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσο μία ΑΞΕ είναι πιθανό να θίξει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, η αρμόδια αρχή συνεκτιμά μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

• Εάν ο ξένος επενδυτής ελέγχεται άμεσα ή έμμεσα από την κυβέρνηση τρίτης χώρας, συμπεριλαμβανομένων κρατικών φορέων ή ενόπλων δυνάμεων, μεταξύ άλλων, μέσω της ιδιοκτησιακής δομής ή της παροχής σημαντικής χρηματοδότησης,
• Εάν ο ξένος επενδυτής έχει ήδη εμπλακεί σε δραστηριότητες που θίγουν την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη ενός κράτους μέλους της Ε.Ε.,
• Εάν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ο ξένος επενδυτής να προβαίνει σε παράνομες ή εγκληματικές δραστηριότητες,
• Κατά περίπτωση, παρατηρήσεις από κράτη μέλη της Ε.Ε. ή/και γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
• Τον βαθμό στον οποίο η υπό έλεγχο ΑΞΕ επηρεάζει ή πιθανό να επηρεάσει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη κράτους μέλους της Ε.Ε. άλλου από την Κυπριακή Δημοκρατία ή της Ε.Ε. ως σύνολο,
• Το ενδεχόμενο η ΑΞΕ να θίξει έργα ή προγράμματα ενωσιακού ενδιαφέροντος.

Απαγόρευση ή τερματισμός ΑΞΕ

Επισημαίνεται ότι, με βάση το νομοσχέδιο, σε περίπτωση όπου αρμόδια κρίνει ότι η υπό έλεγχο ΑΞΕ θίγει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, δύναται, αναλόγως της περίπτωσης, να επιβάλει όρους, να απαγορεύσει ή αναστρέψει την υπό έλεγχο άμεση ξένη επένδυση και ενημερώνει σχετικώς τον ξένο επενδυτή για την απόφασή της.

Σε περίπτωση που ξένος επενδυτής αρνηθεί ή/και παραλείψει εντός του χρονικού διαστήματος που θα καθορίσει η αρμόδια αρχή να συμμορφωθεί με οποιουσδήποτε όρους ή/και προϋποθέσεις που του κοινοποιούνται, τότε η αρμόδια αρχή με γραπτή απόφασή της προς τον ξένο επενδυτή απαγορεύει ή/και τερματίζει ή/και αναστρέφει την υπό έλεγχο ΑΞΕ στον βαθμό που αυτή αφορά την επιχείρηση στρατηγικής σημασίας.

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση απαγόρευσης ή τερματισμού ή αναστροφής οποιεσδήποτε υπό έλεγχο άμεσης ξένης επένδυσης αναφορικά με επιχείρηση στρατηγικής σημασία ή μέχρις ότου ο ξένος επενδυτής συμμορφωθεί με οποιουσδήποτε όρους ή/και προϋποθέσεις που έχουν επιβληθεί από την αρμόδια αρχή, ο ξένος επενδυτής ή/και πρόσωπα τα οποία τυχόν ελέγχονται από ή/και ενεργούν σε συνεννόηση με αυτόν εμποδίζονται από του να εξασκούν οποιαδήποτε δικαιώματα που τυχόν απορρέουν ή/και προκύπτουν από ή/και σχετίζονται με την ΑΞΕ στην επιχείρηση στρατηγικής σημασίας, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμό, οποιωνδήποτε δικαιωμάτων ψήφου ή/και διαχείρισης ή ελέγχου της επιχείρησης στρατηγικής σημασίας αναφορικά με την οποία προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί η ΑΞΕ.

Εξάλλου σε περίπτωση όπου οποιοδήποτε πρόσωπο που σχετίζεται με ΑΞΕ η οποία εμπίπτει στις πρόνοιες του νομοσχεδίου, παραλείψει να προβεί σε κοινοποίηση, τότε η συγκεκριμένη άμεση ξένη επένδυση θεωρείται αυτόματα ότι είναι κατά παράβαση των προνοιών του και η αρμόδια αρχή δύναται, όταν κρίνει ότι οι συνθήκες το επιβάλλουν, να λάβει όλα ή/και οποιαδήποτε μέτρα έχει στη διάθεσή της για να απαγορεύσει ή τερματίσει ή αναστρέψει την υπό αναφορά ΑΞΕ.

Κυρώσεις-πρόστιμα

Σύμφωνα με τις πρόνοιες του νομοσχεδίου, η αρμόδια αρχή δύναται να επιβάλει τις πιο κάτω διοικητικές κυρώσεις στον ξένο επενδυτή ή σε οποιοδήποτε πρόσωπο που ασκεί άμεσα ή έμμεσα έλεγχο της ΑΞΕ η οποία εμπίπτει στις πρόνοιες του νομοσχεδίου, που παραβιάζουν ή παραλείπουν να συμμορφωθούν με τις ακόλουθες διατάξεις:

Διοικητικό πρόστιμο που δεν είναι λιγότερο από €5.000 και δεν υπερβαίνει τις €50.000 σε ξένο επενδυτή που παραλείπει να προβεί σε κοινοποίηση άμεσης ξένης επένδυσης.

Διοικητικό πρόστιμο μέχρι €100.000 για παροχή αναληθών ή παραπλανητικών πληροφοριών στο πλαίσιο συμμόρφωσης με υποχρέωση, η οποία επιβάλλεται από οποιαδήποτε διάταξη του νόμου.

Διοικητικό πρόστιμο μέχρι €50.000 για παράλειψη παροχής πληροφοριών σύμφωνα με υποχρέωση, η οποία επιβάλλεται από οποιαδήποτε διάταξη του νόμου.

Διοικητικό πρόστιμο μέχρι €100.000 για παράλειψη συμμόρφωσης, εντός της χρονικής περιόδου που ορίζεται προς οποιοδήποτε μέτρο που διατάσσεται από την αρμόδια αρχή και επιπρόσθετα διοικητικό πρόστιμο μέχρι €8.000 για κάθε μέρα που συνεχίζεται η παράβαση.

• Διαβάστε εδώ: Εθνικός Μηχανισμός Ελέγχου ΑΞΕ...Όσα προβλέπει το νομοσχέδιο που ενέκρινε το Υπουργικό και τι δηλώνει ο Κεραυνός
• Διαβάστε εδώ: Όλες οι λεπτομέρειες του νομοσχεδίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων-«Σταθερό θεσμικό περιβάλλον»
• Διαβάστε επίσης: Θεσπίζεται με σφαγίδα Υπουργικού ο Εθνικός Μηχανισμός Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων-«Πρόκειται για θεσμική τομή»

Συμβουλευτική Επιτροπή

Με βάση τις πρόνοιες του νομοσχεδίου, εγκαθιδρύεται και Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία συγκροτείται από επτά μέλη τα οποία διορίζονται από την αρμόδια αρχή.

Η Συμβουλευτική Επιτροπή θα παρέχει πληροφόρηση και αιτιολογημένη γραπτή συμβουλή προς την αρμόδια αρχή αναφορικά με άμεσες ξένες επενδύσεις που κοινοποιούνται στην αρμόδια αρχή.

Ως Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής διορίζεται δημόσιος υπάλληλος της αρμόδιας αρχής που υπηρετεί σε θέση στην κλίμακα Α13 και άνω, ενώ ως μέλη διορίζονται από την αρμόδια αρχή, μετά από σύσταση των αντίστοιχων υπουργείων, δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν θέση στην κλίμακα Α13 και άνω στα κάτωθι υπουργεία/υπηρεσίες:

• Υπουργείο Άμυνας
• Υπουργείο Ενέργειας
• Υπουργείο Εξωτερικών
• Υπουργείο Εσωτερικών
• Υπουργείο Δικαιοσύνης
• Υπουργείο Μεταφορών