Η τεκμηριωμένη πρόταση της G.A.P. Vassilopoulos για το υδατικό και η άρνηση μιας πολιτείας που…πέρα βρέχει

Την ώρα που η Κύπρος μαστίζεται από την ανομβρία και τα φράγματα αδειάζουν, επιφέροντας αλυσιδωτές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς της οικονομίας και η Κυβέρνηση εξαγγέλλει σειρά μέτρων για αντιμετώπιση της κατάστασης, το Υπουργείο Γεωργίας απέρριψε ως μη επιστημονικά αποδεδειγμένη πρόταση που τέθηκε ενώπιον του για σπορά νεφών.

Την στιγμή, μάλιστα, που η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κύπρο, ημερομηνίας 14 Ιουνίου 2023, αναφέρει ότι μέχρι το 2050, το 40% της Κύπρου θα ερημοποιηθεί, αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και της ανομβρίας.

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, η Κύπρος το 2023 έχασε πάνω από 2.100 εκτάρια παραγωγικής γης λόγω της αυξανόμενης συχνότητας των πυρκαγιών, οι οποίες συνδέονται με την άνοδο της θερμοκρασίας, τη μείωση των εποχιακών βροχοπτώσεων και την υποβάθμιση των εδαφικών συνθηκών και της βλάστησης.

Σημειώνεται ότι η σπορά νεφών είναι μία από τις λύσεις που αξιοποιείται ευρέως για αντιμετώπιση του υδατικού και στοχεύει στην ενίσχυση/αύξηση των βροχοπτώσεων και στην αύξηση/ενίσχυση των χιονοπτώσεων, ενώ σε πολλές χώρες αξιοποιείται για καταστολή χαλαζιού.

Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) του ΟΗΕ, η τεχνολογία αυτή εφαρμόζεται επί δεκαετίες σε πάνω από 60 χώρες, ενώ σήμερα τρέχουν προγράμματα σποράς νεφών σε 38 χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ελλάδα, η Γερμανία, η Γαλλία και η Σαουδική Αραβία.

Η πρόταση της GAP Vassilopoulos Group

Με γνώμονα τα πιο πάνω, και θέλοντας να συμβάλει στην προσπάθεια αντιμετώπισης του υδατικού, η μεγαλύτερη εταιρεία παροχής υπηρεσιών στους τομείς μεταφορών και logistics, χρηματοοικονομικών, διαχείρισης ανθρώπινων πόρων, καταναλωτών, φιλοξενίας και περιβάλλοντος, G.A.P. Vassilopoulos, κατέθεσε τον Ιούλιο του 2024 ολοκληρωμένη πρόταση-έκτασης 50 σελίδων-στο Υπουργείο Γεωργίας για αξιοποίηση της τεχνολογίας σποράς νεφών και στην Κύπρο.

Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το InBusinessNews, της ετοιμασίας και κατάθεσης της πρότασης, προηγήθηκε εκτενής έρευνα της εταιρείας, τόσο για τη μέθοδο της σποράς νεφών όσο και για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα, τι προγράμματα τρέχουν αυτή τη στιγμή και σε ποιες χώρες.

Από την έρευνά τους, διαπιστώθηκε ότι η πιο καταρτισμένη και έμπειρη εταιρεία για να αναλάβει ένα τέτοιο πρόγραμμα, ήταν μία εταιρεία από τις ΗΠΑ, η οποία κατέχει ηγετική θέση στον τομέα και διαθέτει στόλο 50 αεροπλάνων που αξιοποιούνται σε τέτοιου είδους προγράμματα και η οποία έχει πατεντάρει πολλές μεθοδολογίες και την πιο μακρόχρονη ιστορία στον τομέα, καθώς επίσης και τις πιο πολλές χώρες που ακολουθούν την συγκεκριμένη τεχνολογία.

Μάλιστα, στελέχη της αμερικανικής εταιρείας -πριν από την ετοιμασία της μελέτης σε συνεργασία με την κυπριακή εταιρεία- ήρθαν σε επαφή με την Μετεωρολογική Υπηρεσία και για περίπου ένα μήνα είχαν άμεση επικοινωνία με το Τμήμα και αντάλλαζαν πληροφορίες και δεδομένα για τα συμβάντα βροχοπτώσεων στην Κύπρο τα τελευταία δέκα χρόνια, καθώς και για τις ποσότητες βροχοπτώσεων από το 1991 έως το 2024.

Η αμερικανική εταιρεία αφού μελέτησε διεξοδικά τα δεδομένα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Κύπρος μπορεί να τρέξει ένα τέτοιο πρόγραμμα και μάλιστα με θετικά αποτελέσματα.

Μετά την εξέλιξη αυτή, οι δύο εταιρείες ετοίμασαν και κατέθεσαν στο Υπουργείο Γεωργίας πρόταση, η οποία αναλύει ένα σχέδιο επτάμηνης ανάπτυξης για επιχειρήσεις σποράς νεφών στην Κύπρο, ως αρχική επίδειξη για ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα σποράς νεφών που θα εξυπηρετεί την Κύπρο και, ενδεχομένως, ένα διευρυμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα που θα εξυπηρετεί την Ανατολική Μεσόγειο.

Μάλιστα, από τις πληροφορίες που είχαν συλλεγεί από την Μετεωρολογική Υπηρεσία και αναλύθηκαν από την αμερικανική εταιρεία, διαπιστώθηκε ότι μέσω αυτής της πρακτικής-σποράς νεφών-δύναται να αυξηθεί η φυσική βροχόπτωση στην Κύπρο από 10% έως και 30%.

Επίσης, η πρόταση προϋπόθετε ότι για εφαρμογή του προγράμματος θα έρχονταν στην Κύπρο για επτά μήνες -από τον Οκτώβριο του 2024 μέχρι τον Απρίλιο του 2025 (μήνες βροχής στο νησί)- δύο ιδιόκτητα αεροσκάφη της αμερικανικής εταιρείας με δωδεκαμελή ομάδα –τρία πληρώματα (πιλότος και συγκυβερνήτης), δύο μετεωρολόγοι, δύο τεχνικοί ραντάρ και δύο επικεφαλής-υπεύθυνοι του προγράμματος- και ένα εξιδεικευμένο ραντάρ C-band.

Το κόστος και τα οφέλη

Σε ό,τι αφορά το οικονομικό σκέλος, επειδή δεν υπήρχε άλλος τρόπος να συγκριθεί το όφελος αυτής της πρότασης, έγινε αντιπαραβολή με το κόστος της αφαλάτωσης, παρότι ουδέποτε μέσω της πρότασης ειπώθηκε ή αφέθηκε να νοηθεί ότι η σπορά νεφών θα αντικαταστήσει την αφαλάτωση.

Βάσει, λοιπόν, της πρότασης, το μέσο κόστος αφαλάτωσης ανά κυβικό μέτρο εκτιμάται γύρω στα 80 με 120 σεντ, ενώ το κόστος ανά κυβικό μέτρο με τη σπορά νεφών εκτιμάται στα 4 με 6 σεντ ανά κυβικό μέτρο.

Συνεπώς, το συνολικό κόστος της πρότασης εκτιμήθηκε γύρω στα 9 εκατ. ευρώ, την ώρα που μόνο πέρσι -μαζί με τον συμπληρωματικό προϋπολογισμό- το κράτος κατέβαλε συνολικά 160 εκατ. ευρώ για τη λειτουργία των μονάδων αφαλάτωσης.

Στη βάση των πιο πάνω, προκαταρκτικές αναλύσεις κόστους-οφέλους βάσει της κλιματολογίας της Κύπρου, υποδεικνύουν εξοικονόμηση κόστους αφαλάτωσης ύψους από 26 εκατ. ευρώ έως 70 εκατ. ευρώ, που συνδέεται με στοχευμένη αύξηση 10% των ετήσιων φυσικών βροχοπτώσεων μέσω της σποράς νεφών.

Σημειώνεται πως ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τη μείωση των ετήσιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων επιβλαβών για το περιβάλλον αερίων που σχετίζονται με την ενεργοβόρα διαδικασία της αφαλάτωσης.

Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι οι εκπομπές από τη διαδικασία της σποράς νεφών ανέρχονται σε λιγότερο από 0,05% των εκπομπών των μονάδων αφαλάτωσης.

Άλλα σημαντικά κοινωνικοοικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη, προσδιορίζονται επίσης σε μία αλυσίδα αξίας που συνδέεται με μία πιο διαφοροποιημένη στρατηγική υδάτινων πόρων που περιλαμβάνει ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα τεχνητής βροχόπτωσης.

Στο περίμενε για επτά μήνες…

Αξίζει να σημειωθεί πως λίγες μέρες μετά την κατάθεση της πρότασης πραγματοποιήθηκε συνάντηση στο Υπουργείο Γεωργίας μεταξύ του προέδρου της αμερικάνικης εταιρείας, του επικεφαλής του επιστημονικού της τομέα, της αρμόδιας υπουργού, Μαρίας Παναγιώτου, του γενικού διευθυντή του υπουργείου, Ανδρέα Γρηγορίου, συνεργατών της υπουργού, του διευθυντή του Τμήματος Μετεωρολογίας και εκπροσώπου του Προεδρικού, κατά την οποία παρουσιάστηκε και έγινε μία πρώτη συζήτηση.

Κι όμως, το Υπουργείο χρειάστηκε επτά ολόκληρους μήνες για να δώσει την απάντησή του -μια απόρριψη βασισμένη σε αόριστες αναφορές περί «επιστημονικής αβεβαιότητας», τη στιγμή που δεκάδες κυβερνήσεις παγκοσμίως αξιοποιούν την τεχνολογία αυτή εδώ και δεκαετίες και ενώ η ίδια η πρόταση που κατατέθηκε συνοδευόταν από βιβλιογραφία που αποτελείτο από 46 επιστημονικές και άλλες πηγές.

Στο μεσοδιάστημα, πάντως, και λόγω της στάσης που τηρούσε το Υπουργείο επί του θέματος, η εταιρεία επεδίωξε και πραγματοποιήθηκε δεύτερη συνάντηση για το θέμα γύρω στα μέσα περασμένου Οκτωβρίου, κατά την οποία απαντήθηκαν κάποιες απορίες που είχε το Υπουργείο σε σχέση με το επιστημονικό υπόβαθρο της πρότασης.

Όπως διαφάνηκε, ωστόσο, κατά τη διάρκεια της συνάντησης, οι απορίες του Υπουργείου δεν λύθηκαν και αποφασίστηκε η ολοκλήρωσή της, με το Υπουργείο να δεσμεύεται ότι θα επιστρέψει με επιπρόσθετες ερωτήσεις επί της πρότασης.

Τελικά, το Υπουργείο Γεωργίας επανήλθε δύο εβδομάδες αργότερα με τέσσερις μόνο ερωτήσεις, οι οποίες και απαντήθηκαν από την εταιρεία αυθημερόν, ενώ η επίσημη απάντηση-τοποθέτηση του Υπουργείου Γεωργίας για την πρόταση που υποβλήθηκε ήρθε στις 3 Ιανουαρίου 2025 -επτά μήνες δηλαδή μετά την κατάθεση της πρότασης-, με το Υπουργείο να ανακοινώνει ότι δεν θα προχωρήσει με τη συγκεκριμένη λύση, γιατί -όπως διαπίστωσε- δεν είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη και δεν μπορεί να εγγυηθεί συγκεκριμένα αποτελέσματα, δηλαδή συγκεκριμένες ποσότητες νερού.

Σημειώνεται πως λόγω της σημαντικότητας του θέματος, η εταιρεία κατέθεσε την πρόταση, τόσο στο Υπουργείο Οικονομικών όσο και στο Υπουργείο Μεταφορών, ενώ πραγματοποίησε και σειρά συναντήσεων και επαφών με διάφορους φορείς, όπως επαγγελματικές οργανώσεις, γεωργούς, κτηνοτρόφους, καθώς και με βουλευτές, πολλοί εκ των οποίων είδαν με θετικό μάτι την πρόταση.

Γιατί είναι ατυχής και επικίνδυνη η απόρριψη της πρότασης

Όπως τονίζουν γνωστές του αντικειμένου, η απόφαση αυτή για απόρριψη της πρότασης δεν είναι απλώς ατυχής, αλλά είναι και επικίνδυνη, καθώς αδιαφορεί για τις διεθνείς πρακτικές, υποτιμά την τεχνογνωσία και τις τεκμηριωμένες εισηγήσεις έγκυρων φορέων και στερεί από τη χώρα μια ρεαλιστική, άμεσα εφαρμόσιμη λύση ενόψει μιας αυξανόμενης κρίσης.

Μιας κρίσης, η οποία-όπως υποδεικνύεται-μπορεί να εξελιχθεί σε μια ολοκληρωτική καταστροφή για ορισμένους τομείς όπως τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τις εξαγωγές (πατατών, εσπεριδοειδών, χαλλουμιού), καθώς επίσης και την τουριστική βιομηχανία με τις ψηλές απαιτήσεις σε κατανάλωση νερού.

Με την Κύπρο δηλαδή, επί του τελευταίου, να παλεύει με τις χώρες της περιοχής να αναβαθμίσει και να προωθήσει το τουριστικό της προϊόν, την στιγμή που μια βασικότατη ανάγκη που έχουν οι επισκέπτες, την απρόσκοπτη παροχή νερού, τίθεται εν αμφιβόλω.

Υπό το πρίσμα των πιο πάνω, ξεκάθαρη διαπίστωση αποτελεί πως η Κύπρος δεν μπορεί να περιμένει άλλο, με τους πολίτες να απαιτούν λύσεις και όχι γραφειοκρατικές υπεκφυγές και πολιτικές φοβικότητας, καθώς έχουμε φθάσει στο «και ένα» σε ό,τι έχει να κάνει με το υδατικό πρόβλημα.

Γίνεται ξεκάθαρο πως έχει ξεπεράσει τα όριά της η χώρα μας, όπου εκατοντάδες χιλιάδες Κύπριοι πολίτες και εκατομμύρια τουρίστες υποφέρουν χωρίς να υπάρχει στον άμεσο ορίζοντα ουσιαστική πρόταση και λύση από πλευράς του Υπουργείου Γεωργίας.

Και γίνεται επίσης έτσι σαφές πως είναι καιρός η πολιτεία να αναλάβει τις ευθύνες της για το υδατικό, και όχι να συμπεριφέρεται για ένα τόσο μεγάλο και ζωτικής σημασίας για την οικονομία του τόπου πρόβλημα ωσάν... πέρα να βρέχει.