Έλενα Κ. Τσολάκη: Μια Ελληνοκύπρια στις πιο επιδραστικές προσωπικότητες της αρχιτεκτονικής

Μόλις πρόσφατα η Έλενα Κ. Τσολάκη, ιδρυτικό μέλος και διευθύντρια του αρχιτεκτονικού γραφείου Kyriakos Tsolakis Architects, συμπεριλήφθηκε στην έκδοση 100 Women Architects in Practice - από το Βασιλικό Ίδρυμα Βρετανών Αρχιτεκτόνων - ως μια από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες του τομέα της διεθνώς.

Ένα άθλος, ομολογουμένως, που δεν απετέλεσε ποτέ επιδίωξή της, αλλά προέκυψε μέσα από τη θέρμη για δημιουργία έργων με θετικό αντίκτυπο για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον.

Η τιμητική αυτή διάκριση ήλθε περίπου παράλληλα με τα εγκαίνια του αστεροσκοπείου στο Τρόοδος, που αποτελεί έργο του γραφείου της.

• Διαβάστε εδώ: Εντυπωσιάζει το Αστεροσκοπείο Τροόδους-Πόλος έλξης για αστρονόμους και επισκέπτες (pics)
• Διαβάστε εδώ: Αναζητείται ανάδοχος για το Αστεροσκοπείο Τροόδους-Στόχος η αύξηση της επισκεψιμότητας

Περπατήσαμε μαζί από το γραφείο της στην οδό Αρμενίας στην Ακρόπολη προς αναζήτηση ενός σημείου ήσυχου για χαλαρή κουβέντα, σε μια ώρα που η πρωτεύουσα ζούσε στους business ρυθμούς της.

Περιηγηθήκαμε συν τω χρόνω στους δρόμους της δικής της ιστορίας και για το πώς βρέθηκε στην αρχιτεκτονική.

Με διάχυτο στον λόγο της το πάθος για τις ρίζες και τον τόπο μας, εστίασε σε όλα όσα μπορεί και θέλει να υλοποιήσει μέσω της αρχιτεκτονικής μετά και τη συμπερίληψή της στην έκδοση 100 Women Architects in Practice, στο πλαίσιο της οποίας επιτροπή διακεκριμένων προσωπικοτήτων επιλέγει επαγγελματίες του τομέα.

Δεν αντιμετωπίζει το γεγονός ως προσωπικό της επίτευγμα. Το αποδίδει σε όσα επιτυγχάνει το αρχιτεκτονικό γραφείο που δημιούργησε με τα αδέρφια της, Κασσάνδρα και Νικόδημο, αλλά και στην ενεργό επαφή της με την αρχιτεκτονική από την περίοδο των σπουδών της.

Σε μια όμορφη σχέση που αναπτύχθηκε κι εξελίσσεται στο γραφείο Kyriakos Tsolakis Architects, με στόχο τη δημιουργία λειτουργικών έργων με θετικό αποτύπωμα στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία ευρύτερα, για την οποία συχνά αποτελούν σημεία αναφοράς: «Εστιάζουμε σε αναπτύξεις που ενισχύουν την κοινότητα. Σε έργα με προσεγμένη αισθητική, βιοκλιματικά σχεδιασμένα και με μακρά διάρκεια ζωής».

Δύο τέτοια ενδεικτικά παραδείγματα αποτελούν το καταφύγιο γυναικών του ΣΠΑΒΟ στη Λευκωσία, το πάρκο και η σχολή γαστρονομίας στον Μονιάτη. Αυτό έμαθαν, εξάλλου, τα αδέλφια Τσολάκη από τον πατέρα τους, Κυριάκο Τσολάκη, με τον οποίο συμπορεύονται, διαγράφοντας ταυτόχρονα τη δική τους πορεία. Να μετρούν τις πράξεις τους με την προσφορά στον τόπο που ζουν.

Αυτή είναι η βάση στην οποία αναπτύσσουν το αρχιτεκτονικό τους γραφείο με έδρα στη Λευκωσία και στο Λονδίνο. Με την Έλενα να αποτελεί την τέταρτη γενιά της οικογένειάς της που μεγάλωσε στην Αυστραλία από πατέρα από την Κύπρο (Αγρό) και μητέρα από την Ελλάδα (Ιθάκη), κρατούν με τα αδέρφια της την οικογενειακή κληρονομία ως φυλακτό για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη έργων που στοχεύουν σε ένα καλύτερο αύριο:

«Με μια λίστα 500 διευθύνσεων στο χέρι γυρνούσα στη Μελβούρνη και έβρισκα κτίρια τα οποία είχε σχεδιάσει και χτίσει ο πατέρας μου. Είναι μια κληρονομιά για την οποία, εμείς τα παιδιά του, είμαστε περήφανοι και γι’ αυτό τη συνεχίζουμε.

Το να μπορείς κυριολεκτικά να περπατάς στους δρόμους της ιστορίας σου είναι ένα πολύ δυνατό συναίσθημα και ιδιαίτερα για ένα γραφείο, όπως το δικό μας, που δημιουργεί κυρίως έργα που είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό και επηρεάζουν, ως εκ τούτου, μεγάλο αριθμό ατόμων».

Η ιστορία που συνεχίζεται

Οι καταβολές τους επαγγελματικά πάνε πίσω στο 1973, όταν ο πατέρας τους ξεκινούσε με το δικό του γραφείο στην Αυστραλία. Ως ένας από τους κορυφαίους αρχιτέκτονες του ελληνικού και κυπριακού πληθυσμού της Αυστραλίας σχεδίασε κοινοτικά κέντρα, εκκλησίες, οικιστικές αναπτύξεις, εργοστάσια, καταστήματα και γραφεία.

Με το δικό του παράδειγμα έδωσε στα παιδιά του την ευχέρεια να αντιληφθούν ότι η αρχιτεκτονική είναι δημιουργία και μπορεί να αποτελέσει τη βάση της ανάπτυξης ενός λαού σε κάθε επίπεδο. Εξάλλου, «η αρχιτεκτονική πέρα από επάγγελμα είναι και ο τρόπος που ζεις, σκέφτεσαι και παρατηρείς τον κόσμο γύρω σου. Οι άνθρωποι περνάμε το 90% του χρόνου τους σε κτίρια.

Άρα, η ποιότητα στον σχεδιασμό και την κατασκευή τους έχει μεγάλη επιρροή στη σκέψη και την ίδια την ύπαρξή μας είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι». Το γραφείο Kyriakos Tsolakis Architects έχει σήμερα έδρα σε Κύπρο και Ηνωμένο Βασίλειο, σε δύο αγορές με διαφορετικά μεταξύ τους χαρακτηριστικά:

«Από τη διεθνή οικονομική κρίση του 2008 μάθαμε ότι δεν μπορείς να έχεις όλα τα αυγά σου σε ένα καλάθι. Έχοντας έργα σε διαφορετικές χώρες, αντιμετωπίζουμε τις αλλαγές στα οικονομικά δεδομένα πιο αποτελεσματικά, χάρη βεβαίως και στον επαγγελματισμό των ανθρώπων της ομάδας μας».

Bilbao effect και άλλες πρακτικές

Χαρακτηριστική συνέχεια της εξέλιξης του γραφείου Kyriakos Tsolakis Architects είναι το εθνικό αστεροσκοπείο της Κύπρου (Troodos observatory), που εγκαινιάστηκε πρόσφατα. Το κτίριο που καλείτο να αποδώσει το γεγονός ότι η αστρονομία και το ταξίδι στο διάστημα είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια της ανθρωπότητας, έπρεπε να ήταν το ίδιο εμπνευσμένο, φιλόδοξο και φιλόξενο για τις νέες γενιές των εξερευνητών.

Πέρα από τα δύο κορυφαία τηλεσκόπια που διαθέτει, τους εκπαιδευτικούς χώρους και το πλανητάριο ήταν σημαντικό να σχεδιαστεί το κτίριο με τρόπο που να μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης για τη χώρα μας και τη γύρω περιοχή.

«Εμπνευστήκαμε από το λεγόμενο Bilbao effect, σύμφωνα με το οποίο ένας τόπος βιώνει αναζωογόνηση και οικονομική ανάπτυξη μέσω της κατασκευής και της αρχιτεκτονικής του ταυτότητας ,που έχει τη δυνατότητα να προσελκύει. Στην περίπτωση αυτή, το έργο δύναται να προσελκύσει οικογένειες, τουρίστες, πανεπιστήμια, σχολεία και επιστήμονες».

Για την υλοποίηση έργων τέτοιου βεληνεκούς η τεχνολογία των κατασκευαστικών υλικών πραγματοποιεί σημαντικά άλματα, όπως η παραγωγή προϊόντων με χαμηλό ενσωματωμένο διοξείδιο του άνθρακα.

«Το μέλλον μας βασίζεται στην τεχνολογική καινοτομία», αναφέρει η Έλενα, καθώς το ένα τρίτο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχονται από τον κατασκευαστικό τομέα, γεγονός που θερμαίνει όλο και περισσότερο τον πλανήτη μας.

Όσο για την τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) μπορεί, επί του παρόντος, να χρησιμοποιηθεί ως ένα πρόσθετο εργαλείο για τους αρχιτέκτονες, όπως επισημαίνει η ίδια, προσδοκώντας σε ακόμα καλύτερα επίπεδα αρχιτεκτονικής. H Kύπρος διαθέτει αρχιτέκτονες με υψηλό επίπεδο σπουδών και εμπειρία, που μπορούν να συναγωνιστούν ισότιμα ανά το παγκόσμιο.

Ωστόσο, «η δημιουργία καλών κτιρίων είναι προσπάθεια συλλογική. Το τελικό προϊόν είναι αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ του αρχιτέκτονα, της ομάδας του και των πελατών, προϋποθέτει θετική και παραγωγική μεταξύ τους σχέση». Μάλιστα, οι εμπλεκόμενοι σε κάθε περίπτωση έχουν σήμερα να αντιμετωπίσουν και μια πρόσθετη πρόκληση:

«Τα μελλοντικά έργα πρέπει να είναι βιώσιμα και φιλικά στο περιβάλλον, κάτι που έχει αρχίσει ήδη να γίνεται, αν και υπάρχουν, δυστυχώς, αναπτύξεις που διαφημίζονται ως τέτοιες, ενώ στην πραγματικότητα ούτε ο σχεδιασμός ούτε τα υλικά τους ανταποκρίνονται στις σχετικές προϋποθέσεις.

Ασφαλώς, υπάρχουν εταιρείες που βλέπουν μακριά, κατανοούν την αξία της βιώσιμης αρχιτεκτονικής και ανοίγουν δρόμους καινοτομώντας. Εκτιμώ ότι θα αποτελέσουν τον καλό παράδειγμα για καλύτερη συνέχεια».