Ηλεκτρική διασύνδεση σε θολά νερά και ο κίνδυνος… ηλεκτροπληξίας για την Κυπριακή Δημοκρατία

Ένα έργο υψηλών προσδοκιών που ξεκίνησε ως ιδέα με την φιλοδοξία να θέσει τέρμα στην ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και να επιφέρει δραστική μείωση στο κόστος το οποίο επωμίζονται οι Κύπριοι καταναλωτές για τον ηλεκτρισμό, παραμένει εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία στην σφαίρα της προοπτικής υλοποίησης και αντιμέτωπο με σωρεία ζητημάτων, που θέτουν εν αμφιβόλω όχι μόνο την πραγματοποίησή του, αλλά και το κατά πόσο δύναται σε περίπτωση που κάτι τέτοιο τελικά επισυμβεί να εξυπηρετήσει πραγματικά τους στόχους, οι οποίοι τέθηκαν και τίθενται ως επιδιώξεις.

Αντικρίζοντας την προοπτική της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κύπρου με την Ελλάδα(σ.σ. μέσω Κρήτης) υπό την θεωρητική της διάσταση, η πραγματικότητα είναι πως κάνεις δεν μπορεί διατυπώσει τις οποιεσδήποτε ενστάσεις, αφού-πάντα θεωρητικά ομιλούντες και επί της αρχής-πρόκειται για έργο που αφενός θα εμπλουτίσει το ενεργειακό οικοσύστημα του νησιού μας και αφετέρου θα προσδώσει στην χώρα μας προστιθέμενη γεωπολιτική αξία.

Από την θεωρία στην πράξη ωστόσο πάντα υπάρχει απόσταση και στην περίπτωση του συγκεκριμένου project, δηλαδή της ηλεκτρικής διασύνδεσης, η μέχρι σήμερα πορεία του όλου εγχειρήματος-παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις που δίνονται-εύλογα δημιουργεί ανησυχίες και προβληματισμό.

Ανησυχίες και προβληματισμό που έχουν να κάνουν πρωτίστως με την βιωσιμότητα, τις μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις με τις οποίες θα βρεθεί μελλοντικά αντιμέτωπη η Κυπριακή Δημοκρατία ως αποτέλεσμα μιας πιθανής μετοχικής συμμετοχής της στο έργο και των υποχρεώσεων που ως εκ τούτου θα αναλάβει και, βεβαίως, με το πραγματικό τίμημα που θα κληθούν κατά τα επόμενα χρόνια να καταβάλουν οι καταναλωτές και δη το κατά πόσο το τίμημα αυτό θα ανταποκρίνεται στο όφελος που προβάλλεται ότι θα αποκομίσουν.

Σε φουρτουνιασμένη θάλασσα εξ αρχής

Μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην έως και σήμερα πορεία του εγχειρήματος της ηλεκτρικής διασύνδεσης καταδεικνύει το υψηλό ρίσκο που συνεπάγεται για την Κυπριακή Δημοκρατία η όποια συμμετοχή της στο έργο, καθότι γίνεται σαφής η δυστοκία από τους κατά καιρούς φορείς υλοποίησης να εξασφαλίσουν την απαιτούμενη χρηματοδότηση και να προσελκύσουν συνάμα τους επενδυτές εκείνους, που μέσα από την συμμετοχή τους θα συμβάλουν οικονομικά στην απρόσκοπτη υλοποίησή του.

Πρόκειται για γεγονός που, μεταξύ άλλων, μάλλον επιβεβαιώνει τις ανησυχίες αναφορικά με την βιωσιμότητά του, δεδομένου ότι μόνο τυχαία δεν μπορεί να είναι η αδυναμία να πειστούν για συμμετοχή οι επενδυτές, αλλά και οι φορείς χρηματοδότησης.

Έτσι δηλαδή ακριβώς, όπως δεν πείστηκε να χρηματοδοτήσει το έργο και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων(ΕΤΕπ), στην οποία ο προηγούμενος φορέας υλοποίησης-EuroAsia Interconnector- είχε απευθυνθεί κατά το παρελθόν.

Το κόστος και η χρηματοδότηση…

Στο σημείο αυτό, και μιλώντας με την γλώσσα των αριθμών, είναι σημαντικό να ειπωθεί πως ενώ ο αρχικός εκτιμώμενος προϋπολογισμός για την ηλεκτρική διασύνδεση προέβλεπε για την υλοποίησή της κόστος ύψους 1,575 εκ., το ποσό αυτό ανέβηκε στην εξέλιξη των πραγμάτων στα 1,930 εκ. και σήμερα ξεπερνά κατά πολύ τα δύο δις.

Την ίδια ώρα, η εξασφαλισμένη χορηγία για το έργο, που αφορά μόνο στο κομμάτι της διασύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας(μέσω Κρήτης), ανέρχεται στα 657.9 εκ. μέσω του χρηματοδοτικού μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ άλλα 100 εκ. αφορούν επιδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Θα πρέπει επί του τελευταίου να διευκρινιστεί φυσικά πως τα 100 εκ. είναι επιδότηση της Ε.Ε. προς την Κυπριακή Δημοκρατία και είναι το ποσό με το οποίο, αν τελικά αποφασίσει να πράξει κάτι τέτοιο, η Κ.Δ. θα επενδύσει διά της μετοχικής συμμετοχής της στην εταιρεία ειδικού σκοπού- Great Sea Interconnector- που ο νέος φορέας υλοποίησης, ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας(ΑΔΜΗΕ), συνέστησε τον περασμένο Ιανουάριο.

Υπενθυμίζεται πως το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης πέρασε από την EuroAsia Interconnector στον ΑΔΜΗΕ τον Οκτώβριο του 2023, ως αποτέλεσμα ακριβώς της αδυναμίας της πρώτης να διασφαλίσει την τεχνική και χρηματοδοτική του επάρκεια.

• Διαβάστε εδώ: Περνά στον ΑΔΜΗΕ η υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης-Συμφωνία με EuroAsia Interconnector
• Διαβάστε επίσης: Συστήνεται νέα εταιρεία ειδικού σκοπού για την ηλεκτρική διασύνδεση-Πώς μπαίνουν στην εξίσωση τα ΗΑΕ

Η προσπάθεια του ΑΔΜΗΕ να χρυσώσει το χάπι

Φθάνοντας στο σήμερα, και ενώ θα ανέμενε κανείς ότι με τον ΑΔΜΗΕ ως φορέα υλοποίησης η ηλεκτρική διασύνδεση θα έμπαινε σε πιο ασφαλείς ράγες ως προς την χρηματοδοτική επάρκεια και βιωσιμότητα του έργου, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει, επιτείνοντας τις ανησυχίες και τον προβληματισμό, απόρροια και του ασφυκτικού πρέσινγκ που ποικιλοτρόπως εξ Ελλάδος ασκείται, ώστε να μπει ως μέτοχος το ταχύτερο στην Great Sea Interconnector η Κ.Δ.

Γιατί μπορεί ο ΑΔΜΗΕ να προβαίνει σε τακτά χρονικά διαστήματα σε ανακοινώσεις και τοποθετήσεις περί μεγάλου επενδυτικού ενδιαφέροντος, ωστόσο, το όποιο αυτό επενδυτικό ενδιαφέρον, βάσει της γενικότερης στάσης με την οποία προσεγγίζει την όλη προσπάθεια και την Κ.Δ. ο ΑΔΜΗΕ, δείχνει μάλλον να μην είναι αρκετό.

Επισημαίνεται συναφώς πως σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, κατ’ αρχήν συμφωνία για συμμετοχή στο έργο επιτεύχθηκε με ισραηλινό fund το οποίο δεν κατονόμασε, ενώ υπογράφηκε και Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) με τον ενεργειακό όμιλο TAQA με έδρα το Ντουμπάι, αναφορικά με την προοπτική μετοχικής συμμετοχής στην Great Sea Interconnector.

Η πιο πρόσφατη σχετική ανακοίνωση από πλευράς ΑΔΜΗΕ, αφορούσε στην υπογραφή Μνημονίου Κατανόησης (MoU) με την Meridiam, ένα παγκόσμιο- σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ- επενδυτή και διαχειριστή περιουσιακών στοιχείων ύψους 22 δισ. δολαρίων με έδρα το Παρίσι και παρουσία σε 56 χώρες, για είσοδό της στη μετοχική σύνθεση της Great Sea Interconnector.

Στην ίδια ανακοίνωση ο ΑΔΜΗΕ τόνιζε πως συνεχίζει τον κύκλο επαφών με ενδιαφερόμενους επενδυτές για μετοχική συμμετοχή στο έργο, αναφέροντας πως έχει ήδη συμφωνήσει με το κρατικό ταμείο των Ηνωμένων Πολιτειών DFC να σταλούν άμεσα οι προτεινόμενοι όροι χρηματοδότησης (term sheet) του project, σε συνέχεια της επιστολής προθέσεων (LoI) που είχε απευθύνει πρόσφατα στον φορέα υλοποίησης.

Ο ΑΔΜΗΕ διαμήνυε επίσης ότι παράλληλα βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με ελληνικές εμπορικές τράπεζες, καθώς και με την Τράπεζα Κύπρου, προκειμένου να συμμετέχουν στη χρηματοδότηση του έργου.

Τα εύλογα ερωτήματα που παραμένουν

Παρά τα πιο πάνω ωστόσο και την προκύπτουσα σαφή προσπάθεια του ΑΔΜΗΕ να παρουσιάσει την εικόνα πως όλα βαίνουν καλώς, ότι δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας και πως στην ζυγαριά των θετικών και των αρνητικών από την ηλεκτρική διασύνδεση, η πλάστιγγα γέρνει ξεκάθαρα στα συν, το ερώτημα που αναφύεται έγκειται στο πώς μπορούν να εξηγηθούν, μεταξύ άλλων τα εξής:

• Πρώτο: Η πίεση που ασκεί στην Κ.Δ. για να συμμετέχει μετοχικά στο έργο.
• Δεύτερο: Η επιμονή του για εφαρμογή των χρεώσεων στους Κύπριους καταναλωτές από την 1η Ιανουαρίου 2025, λέγοντας μάλιστα ότι η αρνητική περί τούτου απόφαση της ΡΑΕΚ καθιστά το έργο μη βιώσιμο.

Είναι προφανές πως τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την ζωτική πτυχή της βιωσιμότητας, όπως προκύπτει από τις παραμέτρους του επενδυτικού ενδιαφέροντος και της χρηματοδότησης, ο ΑΔΜΗΕ βρίσκεται αντιμέτωπος ή διαβλέπει κινδύνους, από το βάρος των οποίων επιχειρεί να απαλλαγεί, φορτώνοντας και μετατοπίζοντας το ρίσκο στην Κυπριακή Δημοκρατία και το κόστος στους Κύπριους καταναλωτές.

Δεν γίνεται όμως ένα τέτοιου είδους μεγαλεπήβολο έργο να αντιμετωπίζεται από τον βασικό συντελεστή του, που δεν είναι άλλος από τον φορέα υλοποίησης και στην προκειμένη περίπτωση τον ΑΔΜΗΕ, υπό το πρίσμα αποκλειστικά και μόνο των δικών του συμφερόντων και παραγνωρίζοντας πως δεν δύναται να υποθηκεύεται-με τον ένα ή τον άλλο τρόπο-το ενεργειακό μέλλον, και όχι μόνο, μιας ολάκερης χώρας και του πληθυσμού της.

Η υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας

Και αν τον ΑΔΜΗΕ ουδόλως ενδιαφέρει κάτι τέτοιο, η ίδια η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υποχρέωση να προστατέψει, τόσο την υπόστασή της ως κρατική οντότητα και την οικονομία της όσο φυσικά και τους πολίτες της, από εξελίξεις που σε βάθος χρόνου μοιάζει εξαιρετικά πιθανόν να αποδειχθούν άκρως επιζήμιες αν όχι καταστροφικές.

Είναι γι’ αυτό που και η απόφαση του Υπουργείου Ενεργείας να αναθέσει σε ανεξάρτητο οίκο και άλλους αρμόδιους οργανισμούς(σ.σ. Πανεπιστήμιο Κύπρου και Ινστιτούτο Κύπρου) την αξιολόγηση της μελέτης κόστους-οφέλους που παρέδωσε προσφάτως ο ΑΔΜΗΕ, προτού καταλήξει στο κατά πόσο θα συμμετέχει ή όχι μετοχικά στην Great Sea Interconnector, κινείται προς την ορθή κατεύθυνση.

• Διαβάστε εδώ: Ηλεκτρική διασύνδεση: Οι όροι του διαγωνισμού για αξιολόγηση της μελέτης κόστους-οφέλους του ΑΔΜΗΕ

Έχει όμως την ίδια ώρα υποχρέωση να ακούσει και να λάβει σοβαρά υπόψη τις απόψεις και την τεχνογνωσία και των παραγόντων της αγοράς, να σταθμίσει το σύνολο των παραμέτρων-οικονομικών, τεχνικών κτλ-, να μην προχωρήσει στην υλοποίηση ή στην συμμετοχή σε ένα έργο χάρη του έργου, που ίσως και να είναι στο σημερινό ενεργειακό περιβάλλον και υπό το πρίσμα των διαφορετικών πλέον επιλογών που παρέχονται για εμπλουτισμό του ενεργειακού μείγματος της Κύπρου, ξεπερασμένο από το χρόνο.

Ως InBusinessNews παρακολουθούμε και θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις, θα προσπαθήσουμε με σειρά δημοσιευμάτων μας κατά το προσεχές διάστημα να συμβάλουμε στην αποσαφήνιση του όλου σκηνικού και στην διαμόρφωση ξεκάθαρης εικόνας ως προς το κατά πόσο τα οφέλη από την ηλεκτρική διασύνδεση είναι όντως κατά παρασάγγας πολύ μεγαλύτερα-όπως παρουσιάζονται- ή όχι, από τους όποιους κινδύνους έχουμε λόγους να υποψιαζόμαστε ότι το εγχείρημα Great Sea Interconnector ελλοχεύει.

Διαβλέποντας τα θολά νερά εντός των οποίων το project εδώ και χρόνια κινείται, και πολύ περισσότερο συναισθανόμενοι την τροπή με την οποία εξελίσσονται τους τελευταίους μήνες τα πράγματα, μοναδική μας έγνοια η ηλεκτρική διασύνδεση να μην καταστεί πηγή πρόκλησης... ηλεκτροπληξίας για την Κυπριακή Δημοκρατία, να μην μετατρέψει την Κύπρο σε ένα ασθενή η κατάσταση του οποίου, ενεργειακά και οικονομικά ομιλούντες, θα είναι μη αναστρέψιμη…