Η Κύπρος στον προθάλαμο της κλίμακας «Α» των Fitch και S&P's μετά από 13 χρόνια

Τα καλά νέα είναι πάντοτε καλοδεχούμενα, αλλά όταν αφορούν στην κυπριακή οικονομία και στις επιδόσεις της είναι εξόχως σημαντικά, καθώς επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τις ζωές όλων.

Δύο τέτοια καλά νέα ήρθαν παραμονές των εκλογών από τον διεθνή οίκο αξιολόγησης Fitch και μετά τις εκλογές από τον Standard & Poor’s, οι οποίοι προχώρησαν σε αναβάθμιση του αξιόχρεου της χώρας από ΒΒΒ σε ΒΒΒ+ και διατήρησαν ταυτόχρονα τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας σε θετικό ορίζοντα.

Μπορεί οι αναβαθμίσεις να περνούν στα ψιλά, γιατί ο πληθωρισμός και τα επιτόκια αποσπούν, και δικαιολογημένα, την προσοχή της κοινωνίας, είναι όμως γεγονός ότι η Κύπρος βρίσκεται πλέον στον προθάλαμο της κλίμακας «Α» των Fitch και Standard & Poor’s.

Όσο σημαντική είναι η αναβάθμιση, άλλο τόσο σημαντικό είναι το ηχηρό μήνυμα, το οποίο απευθύνεται στο πολιτικό προσωπικό της χώρας δεδομένου ότι 11 χρόνια μετά από το σημείο μηδέν του 2013 η κυπριακή οικονομία έχει ακόμη δρόμο να διανύσει ούσα αντιμέτωπη με κατάλοιπα της κρίσης.

ΜΕΔ και χρέος

Πρόκειται για κατάλοιπα όπως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (κυρίως αυτά που βρίσκονται εκτός τραπεζικού συστήματος) το ιδιωτικό, αλλά και το δημόσιο χρέος που παραμένουν ψηλά παρά την σημαντική μείωσή τους.

Όπως εύστοχα υπενθυμίζει ο Fitch στη σύντομη περιγραφή της κυπριακής οικονομίας «ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων ήταν 7,9% στο τέλος του 2023, στο χαμηλότερο επίπεδο από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και από το ανώτατο όριο κοντά στο 50%».

Οι εξωτερικοί παρατηρητές / αξιολογητές της κυπριακής οικονομίας κάνουν μονίμως αναφορά στο θέμα των εκποιήσεων, ένα κεφάλαιο το οποίο απασχόλησε όσο κανένα άλλο πλην του Κυπριακού την πολιτική σκηνή της χώρας.

Στη δύση του 2023 ψηφίστηκε από τη Βουλή η εφαρμογή ενός αναθεωρημένου πλαισίου εκποιήσεων, το οποίο οι Fitch αναμένουν ότι «θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα του κλάδου και θα συμβάλει στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων».

Και ο οίκος Standard & Poor’ s κάνει ιδιαίτερη μνεία στην σημαντική μείωση των ΜΕΔ, επισημαίνοντας ωστόσο ότι το ποσοστό τους επί του συνόλου των δανείων στο τραπεζικό σύστημα «παραμένει υψηλότερο από ό,τι σε άλλες χώρες και είναι το υψηλότερο στην ΕΕ».

Αναγνωρίζει, παρά ταύτα, ότι η επιβράδυνση της μείωσης των ΜΕΔ σχετίζεται με το γεγονός «ότι τα περισσότερα έχουν συγκεντρωθεί σε μικρότερες τράπεζες που δυσκολεύτηκαν να πωλήσουν χαρτοφυλάκια λόγω περιορισμών που σχετίζονται με το μέγεθος.

Επιπλέον, τα εναπομείναντα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι ως επί το πλείστον στεγαστικά δάνεια, τα οποία, λόγω κοινωνικών κινήτρων, είναι δύσκολο να διευθετηθούν».

Όσον αφορά το ιδιωτικό χρέος ο οίκος Fitch επισημαίνει ότι η ασθενής πιστωτική ζήτηση και η ισχυρή ονομαστική οικονομική ανάπτυξη, οδήγησαν σε περαιτέρω απομόχλευση.

Όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, ο δείκτης χρέους των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ως προς το ΑΕΠ μειώθηκε στο 67,9% και στο 140,4% το τρίτο τρίμηνο του 2023, από 131% και 221,2% το τρίμηνο του 2015 και είναι, όπως επισημαίνουν οι Fitch, πολύ κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ. Το χρέος των επιχειρήσεων, εξαιρουμένων των οντοτήτων ειδικού σκοπού (SPEs), πλησιάζει το 88% του ΑΕΠ.

13 χρόνια μετά

Η κυπριακή οικονομία επανήλθε τον φετινό Ιούνιο εκεί που βρισκόταν το καλοκαίρι του 2011. Τότε η Κύπρος είχε υποβαθμιστεί, ενώ σήμερα έχει αναβαθμιστεί.

Αυτές οι αναβαθμίσεις της Κύπρου σε συνδυασμό με τις θετικές προοπτικές αφήνουν για πρώτη φορά μετά από σχεδόν 13 χρόνια ανοικτή την πόρτα της μεγάλης επιστροφής της Κύπρου στην κατηγορία των «Α» στην κλίμακα αξιολογήσεων των οίκων αξιολόγησης.

Ειδικότερα η αναβάθμιση των Fitch στις 8 Ιούνιου του 2024 επανέφερε την αξιολόγηση της Κύπρου στο σημείο, που βρισκόταν στις 10 Αυγούστου του 2011 και η αναβάθμιση των Standard & Poor’s στο σημείο που βρισκόταν μετά την υποβάθμισή της τον Ιούλιο του 2011.

Την ώρα που το πολιτικό σκηνικό προσπαθεί να βρει το βηματισμό του και να συνέλθει από το πέρασμα του τυφώνα Φειδία οι Fitch και Standard & Poor’s υπενθυμίζουν πόσο εύκολο είναι να πέσεις και πόσο δύσκολο είναι να σηκωθείς.

Στην προκειμένη περίπτωση χρειάστηκαν 13 ολόκληρα χρόνια και ο χρόνος συνεχίζει να μετρά.