Φιλοξενία και Βιωσιμότητα

ΔΡ. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ*

Η λέξη βιωσιμότητα είναι σίγουρα μια ευρέως διαδεδομένη ορολογία, που τα τελευταία χρόνια συζητείται συχνά σε συνδυασμό με τη Βιομηχανία Φιλοξενίας. Τι είναι, όμως, σε πρακτικό επίπεδο, η βιωσιμότητα; Αν και, σε μεγάλο βαθμό, η ορολογία αυτή χρησιμοποιείται για να αναφερθεί στη δυνατότητα μιας ξενοδοχειακής μονάδας να περιορίσει τις περιβαλλοντικά επιβλαβείς της δραστηριότητες, η βιωσιμότητα δεν αφορά μόνο το περιβάλλον.

Η ευρύτερη έννοια της βιωσιμότητας καθορίζεται μέσα από τρεις πυλώνες: το περιβάλλον, την οικονομία, και την κοινωνία. Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα αφορά τη δυνατότητα παροχής φιλοξενίας χωρίς αυτή να επιβαρύνει τους φυσικούς πόρους του προορισμού και χωρίς να βλάπτει το φυσικό περιβάλλον και οικοσύστημα. Η οικονομική βιωσιμότητα αφορά την υιοθέτηση πρακτικών που αποφέρουν μακροχρόνια οικονομική ευμάρεια, τόσο στον ίδιο τον παροχέα φιλοξενίας, όσο και στον προορισμό. Τέλος, η κοινωνική βιωσιμότητα αναφέρεται στη δυνατότητα του παροχέα φιλοξενίας να έχει θετικό κοινωνικό αντίκτυπο στον προορισμό, συντείνοντας στην ευημερία και ανάπτυξη του τοπικού πληθυσμού. Ο συνδυασμός των τριών αυτών πυλώνων επιτυγχάνει την βιώσιμη ανάπτυξη του παροχέα, της Βιομηχανίας Φιλοξενίας, αλλά και του προορισμού ευρύτερα.

Ποιος είναι, λοιπόν, ο ρόλος της Βιομηχανίας Φιλοξενίας στη μετάβαση προς τη βιωσιμότητα; Αδιαμφισφήτητα, η Βιομηχανία Φιλοξενίας έχει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος. Στο ισοζύγιο τουριστικής παραγωγής – τουριστικής κατανάλωσης, η Βιομηχανία Φιλοξενίας όχι μόνο ορίζει το κομμάτι της παραγωγής αλλά, μέσα από τις επιλογές που προσφέρει στον επισκέπτη, προσδιορίζει και το ευρύτερο πλαίσιο της καταναλωτικής συμπεριφοράς του τουρίστα. Οι παροχείς φιλοξενίας είναι λοιπόν, όχι μόνο παράγοντες στη μετάβαση της Βιομηχανίας Φιλοξενίας προς τη βιωσιμότητα, αλλά πρωταγωνιστές, έχοντας τη δυνατότητα να αποφασίσουν αν η βιομηχανία φιλοξενίας του εκάστοτε προορισμού θα είναι ή όχι βιώσιμη.

Βιωσιμότητα: υποχρέωση ή ευκαιρία;

Πολλές φορές ο όρος βιωσιμότητα συζητείται ανεξάρτητα από τον στόχο κάθε παροχέα φιλοξενίας να είναι πετυχημένος. Έχοντας παρουσιαστεί ως μια αναγκαιότητα της εποχής, ένας τομέας εταιρικής ευθύνης, και πολλές φορές ως μια επιπλέον υποχρέωση, η βιωσιμότητα φαντάζει ως ένας παράγοντας περιορισμών και επιπλέον κόστους που επιβαρύνει την προοπτική για επιτυχία και ανάπτυξη, παρά ως ένα πλαίσιο νέων ευκαιριών και αναβάθμισης. Αυτή η αντίληψη έχει, κατά κάποιον τρόπο, «πολιτικοποιήσει» τον όρο βιωσιμότητα, δίνοντας του μια αρνητική έννοια. Πρόκειται όμως για μια διαστρέβλωση του όρου που επικεντρώνεται στον βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο της μετάβασης της βιωσιμότητας, δηλαδή στις εργατοώρες, τεχνογνωσία και οικονομική ενίσχυση που χρειάζεται η υλοποίηση μιας τέτοιας μετάβασης.

Για να γίνει πιο ξεκάθαρη η άμεση συμβολή της υιοθέτησης της βιωσιμότητας στην επιτυχημένη ανάπτυξη ενός παροχέα φιλοξενίας, είναι σημαντικό να αντιληφθούμε τον αντίκτυπο σε ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο. Εφόσον, εξ’ορισμού, βιωσιμότητα σημαίνει «δυνατότητα να αντέξει στον χρόνο», τότε οι βιώσιμοι παροχείς φιλοξενίας χαρακτηρίζονται από οικονομική, κοινωνική, και περιβαλλοντική ανθεκτικότητα, είναι δηλαδή υγιείς οργανισμοί με σταθερή ανέλιξη. Αναπόφευκτα λοιπόν, η υιοθέτηση πρακτικών βιωσιμότητας συμπορεύεται με την παροχή υψηλής ποιότητας φιλοξενίας και δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να την υπονομεύσει.

Βιωσιμότητα μέσα από στρατηγικές συνεργασίες

Το εύρος των πρακτικών που συντείνουν στην ολιστική βιωσιμότητα – οικονομική, περιβαλλοντική, και ταυτόχρονα κοινωνική – είναι αρκετά μεγάλο και συχνά φαντάζει δύσκολα εφαρμόσιμο σε πρακτικό επίπεδο. Γι’αυτό και η μετάβαση προς τη βιωσιμότητα πολλές φορές υλοποιείται με διαφορετικές πρακτικές για κάθε παροχέα, αφού διαμορφώνεται μέσα από τις δυνατότητες και τις προοπτικές της κάθε εταιρείας. Οι ιδανικές πρακτικές για κάθε παροχέα μπορούν να εντοπιστούν άμεσα μέσω της δημιουργίας στρατηγικών συνεργασιών με εμπειρογνώμονες βιωσιμότητας ή/και ακαδημαϊκούς συμβούλους – συνεργασίες που έχει διεκπεραιώσει με επιτυχία η ακαδημαϊκή ομάδα Τουρισμού και Φιλοξενίας του UCLan Cyprus. Οι σύμβουλοι βιωσιμότητας μπορούν να εντοπίσουν τις ευκαιρίες βιώσιμης ανάπτυξης και μακροχρόνιας προόδου κάθε παροχέα φιλοξενίας ξεχωριστά, προσφέροντας τις ανάλογες συμβουλευτικές υπηρεσίες και διαμορφώνοντας ένα πλαίσιο στρατηγικής για κάθε εταιρεία, ανεξαρτήτου μεγέθους και προϋπολογισμού.

Είναι σημαντικό η βιωσιμότητα στη φιλοξενία να επαναπροσδιοριστεί μακριά από τη φιλοσοφία της υποχρέωσης και της επιβάρυνσης. Αντιθέτως, είναι πρωτίστης σημασίας να δούμε τη βιωσιμότητα ως το εισιτήριο της Βιομηχανίας Φιλοξενίας για μελλοντική ανάπτυξη, ανθεκτικότητα, και εταιρική ευημερία.

*Η Δρ. Κατερίνα Αντωνίου είναι Λέκτορας Τουρισμού στο Πανεπιστήμιο UCLan Cyprus, Υπεύθυνη Προγράμματος για το πτυχίο BA (Hons) Hospitality and Tourism Management και σύμβουλος βιωσιμότητας σε εταιρείες παροχής φιλοξενίας.