Κ. Ηροδότου για τράπεζες: Η απρόσμενη υψηλή κερδοφορία πρέπει να τύχει ορθής και συνετής χρήσης

Αύξηση κατά 2,2% στο ΑΕΠ αναμένει για το 2023 η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ), σε σχέση με σημαντική μεγέθυνση 5,1% το 2022, ενώ για τα έτη 2024-26 αναμένει αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,6%, 3,1% και 3,2%, αντίστοιχα.

Ταυτόχρονα, ο Διοικητής της ΚΤΚ Κωνσταντίνος Ηροδότου τονίζει ότι «η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και η έμφαση στη βιώσιμη ανάπτυξη αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την περαιτέρω ευημερία και πρόοδο στη χώρα», ενώ για το τραπεζικό σύστημα αναφέρει ότι «συνέχισε να διατηρεί και κατά το 2023 την ευρωστία και ανθεκτικότητά του».

Σύμφωνα με τις μακροοικονομικές προβλέψεις που παρουσιάζονται στο Οικονομικό Δελτίο Δεκεμβρίου 2023 της ΚΤΚ, οι οποίες καταρτίστηκαν στο πλαίσιο των προβλέψεων του Ευρωσυστήματος με κοινές υποθέσεις εργασίας και στις οποίες λήφθηκαν υπόψιν ενδεχόμενες οικονομικές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, η επιβράδυνση της ανάπτυξης το 2023 «είναι αποτέλεσμα, εν μέρει, του εύθραυστου εξωτερικού περιβάλλοντος, του αντικτύπου της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής στην εγχώρια ζήτηση, αλλά και των πληθωριστικών πιέσεων που επηρεάζουν το διαθέσιμο εισόδημα, καθώς και της επίδρασης των ρωσικών κυρώσεων στο κύκλο εργασιών των επαγγελματικών υπηρεσιών».

Η αύξηση του ΑΕΠ τα έτη 2024-2026 βασίζεται, σύμφωνα με την ΚΤΚ, «κυρίως στην ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης και, σε μικρότερο βαθμό, στις καθαρές εξαγωγές για τα έτη 2025-26, στο πλαίσιο της επέκτασης του κύκλου εργασιών ξένων εταιρειών του τομέα της τεχνολογίας που έχουν ήδη εγκατασταθεί στην Κύπρο ιδιαίτερα τα προηγούμενα έτη».

«Βασίζεται επίσης και στην αναμενόμενη διόρθωση των τουριστικών εσόδων μετά και τον αρνητικό αντίκτυπο που αναμένεται το 2024 λόγω των εχθροπραξιών στη Μέση Ανατολή, στο πλαίσιο της διαποικίλησης των τουριστικών αγορών», σημειώνει.

Επιπλέον, η ΚΤΚ αναφέρει ότι αναμένεται μικρή επίπτωση από τις γεωπολιτικές εντάσεις στην αγορά εργασίας, με συνεχιζόμενη σταδιακή μείωση της ανεργίας στο 5,3% το 2026.

Αναφέρει ότι το 2023 ο εγχώριος ΕνΔΤΚ προβλέπεται να υποχωρήσει σημαντικά στο 4,0% από 8,1% το 2022, ενώ περαιτέρω υποχώρηση του συνολικού πληθωρισμού αναμένεται για τα έτη 2024, 2025 και 2026 στο 2,4%, 2,0% και 1,9%, αντίστοιχα.

Σημειώνει ότι ο δομικός πληθωρισμός αναμένεται επίσης να επιβραδυνθεί στο 3,9% το 2023 από 5% το 2022, ενώ περαιτέρω επιβράδυνση προβλέπεται για τα έτη 2024, 2025 και 2026 στο 2,6%, 2,4% και 2,2%, αντίστοιχα.

Αναφέρει σε σχέση με το βασικό σενάριο, ότι είναι προς τα κάτω οι κίνδυνοι για το ΑΕΠ και ισορροπημένοι κίνδυνοι για τον πληθωρισμό τα έτη 2024-26.

Αναλυτικότερα, στο Οικονομικό Δελτίο Δεκεμβρίου η ΚΤΚ αναφέρει ότι τα επόμενα έτη αναμένεται σημαντική συνεισφορά κυρίως από μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις οι οποίες βρίσκονται υπό εξέλιξη, καθώς επίσης από έργα για στήριξη της ψηφιακής και πράσινης ανάπτυξης και άλλα μεταρρυθμιστικά έργα στο πλαίσιο υλοποίησης του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Προσθέτει ότι συνεισφορά αναμένεται και από οικιστικές επενδύσεις λόγω και του σχεδίου επιδότησης επιτοκίων της κυβέρνησης για νέα στεγαστικά δάνεια που συνομολογήθηκαν μέχρι και τα τέλη του 2021 και για τα οποία η περίοδος εκταμίευσης είναι 3 χρόνια.

Σημειώνει ότι στις προβλέψεις υιοθετήθηκε αρνητικός αντίκτυπος από αναμενόμενη μείωση της ζήτησης και καθυστέρηση στην υλοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων από Ισραηλινά συμφέροντα λόγω της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Συνολικά, οι επενδύσεις αναμένεται να καταγράψουν άνοδο 6% το 2023, 5,4% το 2024, 6,7% το 2025 και 5,4% το 2026.

Η ιδιωτική κατανάλωση, όπως αναφέρει, αν και προβλέπεται να επιβραδυνθεί γύρω στο 1,8% ετησίως τα έτη 2024-26 από 5% το 2023, αναμένεται να παραμείνει σημαντικός μοχλός της οικονομικής ανάπτυξης τα επόμενα έτη.

Προσθέτει ότι η επιβράδυνση είναι αποτέλεσμα κυρίως της προαναφερθείσας επίδρασης βάσης από το άνοιγμα της οικονομίας το 2022 μετά και τους αποκλεισμούς του 2021, των συνθηκών οικονομικής αβεβαιότητας λόγω της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή και της προβλεπόμενης σταδιακής ανόδου στο ποσοστό αποταμίευσης με σκοπό την αποπληρωμή δανείων.

Αύξηση απασχόλησης

Σε ότι αφορά την αγορά εργασίας, η ΚΤΚ αναφέρει ότι τα διαθέσιμα στοιχεία αντανακλούν τη συνεχιζόμενη στενότητα που παρατηρείται, η οποία ωστόσο παρουσιάζει σημάδια χαλάρωσης.

Ταυτόχρονα, αναμένει να είναι διαχειρίσιμος ο αντίκτυπος από τις γεωπολιτικές εντάσεις όπως διαφαίνεται από τις μηνιαίες έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αφορούν στις προσδοκίες για την απασχόληση κατά τους επόμενους τρεις μήνες και οι οποίες μάλιστα ανακάμπτουν μετά και το ξέσπασμα της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.

Σύμφωνα με την ΚΤΚ, για το 2023 αναμένεται άνοδος στην απασχόληση κατά 1,6% και, σε συνάρτηση με τη θετική πορεία του ΑΕΠ, προβλέπεται αύξηση κατά 0,9% το 2024 και κατά 1,2% ετησίως τα έτη 2025-26.

Μείωση ανεργίας

Η ανεργία αναμένεται να καταγράψει συνεχιζόμενη πτωτική πορεία, φθάνοντας στο 6,4% του εργατικού δυναμικού το 2023, από 6,8% το 2022, σύμφωνα με την ΚΤΚ, ενώ τα επόμενα έτη, και σε συνάρτηση με την περαιτέρω άνοδο στο ΑΕΠ, προβλέπεται ότι η ανεργία θα συγκλίνει πιο κοντά σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης, φθάνοντας στο 5,3% το 2026.

«Η μικρή προς τα πάνω αναθεώρηση στην ανεργία τα έτη 2023-24 κατά 0,1 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως, σε σχέση με τις προβλέψεις Σεπτεμβρίου αντανακλά τη μικρή προς τα κάτω αναθεώρηση στο ΑΕΠ», προσθέτει.

Αναφέρει επίσης ότι η ονομαστική δαπάνη ανά μισθωτό προβλέπεται να καταγράψει άνοδο κατά 4,6% το 2023, και περαιτέρω αύξηση 4,1%, 3,1% και 3% την περίοδο 2024-26, αντίστοιχα.

Σημειώνει ότι η πορεία των μισθών αντανακλά την καταβολή υψηλότερης ΑΤΑ, σύμφωνα και με τη μεταβατική συμφωνία, που βασίζεται στις τιμές του προηγούμενου έτους καθώς και των σχετικά μεγαλύτερων αυξήσεων που αναμένονται σε συλλογικές συμβάσεις ορισμένων τμημάτων του ιδιωτικού τομέα λόγω της πορείας των τιμών, εντούτοις, δεν αναμένεται να οδηγήσει σε επιβλαβείς μηχανισμούς ανατροφοδότησης μισθών-τιμών (wage-price spiral).

Σύμφωνα με την ΚΤΚ, η παραγωγικότητα, μετά από άνοδο 2% το 2022, προβλέπεται όπως επιβραδυνθεί το 2023 στο 0,6% λόγω της ευεργετικής προς την απασχόληση (job-rich) οικονομική μεγέθυνση. Τα έτη 2024-26 αναμένεται να συνεχίσει να ανακάμπτει κατά 1,6%, 1,9% και 2%, αντίστοιχα.

Όπως αναφέρει, το μοναδιαίο εργατικό κόστος αναμένεται να καταγράψει περαιτέρω άνοδο τα έτη 2023- 26 κατά 8½ περίπου ποσοστιαίες μονάδες σωρευτικά, κυρίως λόγω των αυξήσεων που αναμένονται στην ονομαστική δαπάνη ανά μισθωτό.

Υποχώρηση πληθωρισμού

Σύμφωνα με το Οικονομικό Δελτίο Δεκεμβρίου 2023 της ΚΤΚ, ο ΕνΔΚΤ προβλέπεται να υποχωρήσει σημαντικά στο 4,0% το 2023 από 8,1% το 2022 ως αποτέλεσμα της σημαντικής επίδρασης της ενιαίας νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ σε συνδυασμό με την πορεία των τιμών του πετρελαίου σε σύγκριση με το υψηλό επίπεδο που καταγράφηκε κατά το 2022.

Αναφέρει ότι τα κρατικά μέτρα ανακούφισης που αφορούσαν σε μεγάλο βαθμό τις τιμές τροφίμων και ενέργειας συνείσφεραν επίσης στην επιβράδυνση του εγχώριου πληθωρισμού κατά το 2023 και προσθέτει ότι «περαιτέρω υποχώρηση του ΕνΔΤΚ αναμένεται για τα έτη 2024, 2025 και 2026, στο 2,4%, 2,0% και 1,9% αντίστοιχα, λόγω κυρίως της αναμενόμενης πορείας των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων αλλά και λόγω του αντίκτυπου της ενιαίας νομισματικής πολιτικής, η οποία συνεχίζει να επιδρά κατασταλτικά με χρονική υστέρηση (lagged effect) στη ζήτηση και στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, προκαλώντας έμμεσες καθοδικές πιέσεις στις κύριες υποκατηγορίες του πληθωρισμού».

Σχετικά με τον δομικό πληθωρισμό, η ΚΤΚ αναμένει ότι αυτός επίσης θα υποχωρήσει στο 3,9% το 2023 σε σχέση με 5% το 2022, ενώ το 2024, 2025 και 2026 προβλέπεται να υποχωρήσει περαιτέρω στο 2,6%, 2,4% και 2,2% αντίστοιχα, «κυρίως λόγω του αναμενόμενου αντίκτυπου της ενιαίας νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ η οποία επιδρά με χρονική υστέρηση και στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα στη ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες».

Μικροί οι κίνδυνοι απόκλισης των προβλέψεων

Σύμφωνα με την ΚΤΚ, οι κίνδυνοι απόκλισης των προβλέψεων του ΑΕΠ από το βασικό σενάριο για τα έτη 2024-26 είναι καθοδικοί και «αυτοί σχετίζονται κυρίως με τον αρνητικό αντίκτυπο από τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή σε σχέση με την πορεία των επενδύσεων και του τουρισμού, καθώς και του συνεχιζόμενου ρώσοουκρανικού πολέμου, ιδιαίτερα σε σχέση με την πορεία των μη τουριστικών υπηρεσιών λόγω των κυρώσεων».

Αναφέρει επίσης ότι συνδέονται με διαμόρφωση υψηλότερων τιμών ενέργειας λόγω της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή αλλά και αποφάσεων πετρελαιοπαραγωγών οικονομιών σε σχέση με περιορισμό της προσφοράς.

«Καθοδικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν αυστηρότερες από τις προβλεπόμενες συνθήκες χρηματοδότησης, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν την εγχώρια ζήτηση και ενδεχόμενη υλοποίηση δευτερογενών επιπτώσεων, π.χ. μηχανισμού ανατροφοδότησης μισθών-τιμών (wage-price spiral) και υψηλότερα από τα αναμενόμενα περιθώρια εταιρικού κέρδους», αναφέρει και προσθέτει ότι αφορούν και χαμηλότερη από την αναμενόμενη επίπτωση από απορρόφηση διαθέσιμων κονδυλίων για επενδύσεις από το ΤΑΑ.

Ανοδικοί κίνδυνοι, σύμφωνα με την ΚΤΚ, συνδέονται με υψηλότερη από την προβλεπόμενη πορεία στην ιδιωτική κατανάλωση, που απορρέει από ενδεχόμενο χαμηλότερο ποσοστό αποταμίευσης από τα νοικοκυριά σε σχέση με το βασικό σενάριο των προβλέψεων.

Σε σχέση με τον πληθωρισμό, οι κίνδυνοι για τα έτη 2024-26 αξιολογούνται, συνολικά, ως ισορροπημένοι, προσθέτει.

Διοικητής ΚΤΚ: Οι μεταρρυθμίσεις θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου

Στην εισαγωγή του στο Οικονομικό Δελτίο, ο Διοικητής της ΚΤΚ Κωνσταντίνος Ηροδότου τονίζει ότι η συνέχιση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ΕΕ θα συμβάλουν στη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη πορεία της κυπριακής οικονομίας, αφού οι μεταρρυθμίσεις αυτές στοχεύουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου.

«Με τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις, η Κύπρος μπορεί επίσης να ενισχύσει τη δημοσιονομική της θέση, αυξάνοντας τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα στη δημόσια διαχείριση», υπογραμμίζει.

Παράλληλα, αναφέρει ότι «θα συμβάλουν στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος στην Κύπρο προσελκύοντας ξένες επενδύσεις και διευκολύνοντας την επιχειρηματική δραστηριότητα» και προσθέτει ότι οι μεταρρυθμίσεις μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο στην αντιμετώπιση δημογραφικών προκλήσεων, όπως η γήρανση του πληθυσμού και η μετανάστευση, μέσω της βελτίωσης των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας και υγείας.

Ευρωστία και ανθεκτικότητά τραπεζικού συστήματος

Σ’ ότι αφορά στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, ο κ. Ηροδότου αναφέρει ότι «παρά τις έντονες προκλήσεις, συνέχισε να διατηρεί και κατά το 2023 την ευρωστία και ανθεκτικότητά του όπως υποδηλούν οι κύριοι εποπτικοί δείκτες».

«Είναι σημαντικό επίσης να αναφερθεί ότι ως συνέπεια της αύξησης των επιτοκίων, οι τράπεζες καταγράφουν αυξημένη κερδοφορία κατά το 2023 σε σχέση με το 2022, σημαντικό μέρος της οποίας προκύπτει από τις τοποθετήσεις της υπερβάλλουσας ρευστότητας σε καταθέσεις στην ΕΚΤ», προσθέτει.

Σύμφωνα με τον κ. Ηροδότου, «η απρόσμενη ψηλή κερδοφορία πρέπει να τύχει ορθής και συνετής χρήσης στη βάση ενός στρατηγικού σχεδιασμού που θα θεμελιώσει την κερδοφόρα πορεία σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, οχυρώνοντας τους κύριους δείκτες των τραπεζών, ενώ παράλληλα θα τους παρέχει τη δυνατότητα να απορροφήσουν μελλοντικά μη αναμενόμενες ζημιές ένεκα απρόσμενων κραδασμών».

«Παράλληλα, αφουγκραζόμενες τις δυσμενείς χρηματοδοτικές συνθήκες νοικοκυριών και επιχειρήσεων θα πρέπει να εφαρμόζουν συνετή τιμολογιακή πολιτική, τόσο κατά τη διάρκεια παροχής νέων χρηματοδοτήσεων όσο και στις περιπτώσεις αναδιαρθρώσεων», υπογραμμίζει.

Επίκαιρες προκλήσεις για το τραπεζικό σύστημα, σύμφωνα με τον Διοικητή της ΚΤΚ, «αποτελούν επίσης ο κίνδυνος από την κλιματική αλλαγή καθώς επίσης και ο κίνδυνος τεχνολογίας, πληροφοριών και επικοινωνιών με ειδική αναφορά στον κίνδυνο που ελλοχεύει από κυβερνοεπιθέσεις».

«Προς την κατεύθυνση αυτή αναμένεται από τις τράπεζες να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειες προς ενίσχυση της ψηφιακής τους ανάπτυξης και πράσινης ευαισθητοποίησης», προσθέτει.

Εν κατακλείδι, ο Διοικητής της ΚΤΚ αναφέρει ότι «μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον, η κυπριακή οικονομία και το τραπεζικό της σύστημα πρέπει να προσαρμόζονται και να εξελίσσονται, διατηρώντας ταυτόχρονα την σταθερότητα και την αξιοπιστία τους».

«Η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και η έμφαση στη βιώσιμη ανάπτυξη αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την περαιτέρω ευημερία και πρόοδο στη χώρα μας», καταλήγει.