LNG: Το ρίσκο που έπρεπε να αναληφθεί και μια «σαθρή εικόνα» που βλέπει μόνο ο Οδυσσέας

Έρμαιο… αναθυμιάσεων ως αποτέλεσμα του συνήθους υπέρμετρου και στις πλείστες των περιπτώσεων επιζήμιου για το δημόσιο συμφέρον ζήλου που από πλευράς του Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη επιδεικνύεται προς…ανακάλυψη «σκανδάλων», δείχνει να καθίσταται η κατά γενική ομολογία μεγαλύτερη ενεργειακή επένδυση των τελευταίων χρόνων στην Κύπρο, που αφορά στην κατασκευή και λειτουργία τερματικού αποθήκευσης και αποϋγροποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στο Βασιλικό.

Πρόκειται για το έργο που θα σηματοδοτήσει την μετάβαση της Κύπρου-για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής-από το μαζούτ στο φυσικό αέριο, κάτι που δίχως άλλο αποτελεί και τον μοναδικό δρόμο μείωσης του κόστους του ηλεκτρισμού στη χώρα μας διά της απαλλαγής, μεταξύ άλλων, από τα εξουθενωτικά πρόστιμα τα οποία της επιβάλλονται από την Ε.Ε. για τους ρύπους λόγω της καύσης του μαζούτ.

Το έργο, το οποίο προωθείται από την θυγατρική της ΔΕΦΑ, Εταιρεία Υποδομών Φυσικού Αερίου(ΕΤΥΦΑ), περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλα, πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU), αγωγό επί της προβλήτας και προβλήτα για την πρόσδεση της πλωτής μονάδας.

Και μολονότι αληθές είναι πως η μέχρι σήμερα διαδρομή του έργου μόνο στρωμένη από ροδοπέταλα δεν υπήρξε(σ.σ. λόγους που θα γίνουν κατανοητοί πιο κάτω), αλγεινή εντύπωση προκαλούν τα όσα σε σχετική έκθεσή της η Ελεγκτική Υπηρεσία αποδίδει σε ΔΕΦΑ και ΕΤΥΦΑ, κάνοντας λόγο για «σαθρή εικόνα» στις δύο εταιρείες και καταλογίζοντάς τους σοβαρές παραβιάσεις δημοσίων συμβάσεων, επανειλημμένες καθυστερήσεις κ.α.

Ουσιαστικά, στην έκθεσή της, η Ελεγκτική Υπηρεσία υιοθετεί αβρόχοις ποσί θέσεις που η κοινοπραξία η οποία ανέλαβε την υλοποίηση του έργου προτάσσει στην προσπάθειά της να αποποιηθεί των δικών της ευθυνών για τις καθυστερήσεις που έχουν προκύψει, για να καρπωθεί μεγαλύτερο από το αρχικά συμφωνηθέν οικονομικό αντίτιμο που δικαιούται και για να μην ανταποκριθεί σε συμβατικές υποχρεώσεις της έναντι της Κύπρου.

Διά της έκθεσής του, κατά την προσφιλή του τακτική, ο Γενικός Ελεγκτής σπεύδει να χαρακτηρίσει παράνομες πράξεις ή ενέργειες της Κυβέρνησης, διεκδικώντας ρόλο δικαστή, χωρίς να φαίνεται πως μπορεί καν να αποδεχτεί ότι ο ρόλος αυτός επιφυλάσσεται από το Σύνταγμα μόνο για τον Γενικό Εισαγγελέα, τον οποίο και επιχειρεί να υποκαταστήσει.

• Διαβάστε εδώ: Βάζει σε μπελάδες την έλευση υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης

Το χρονικό των γεγονότων

Η κατασκευή των υποδομών για την εισαγωγή φυσικού αερίου στην Κύπρο, στο πλαίσιο του όλου έργου, είχε ανατεθεί τον Δεκέμβριο του 2019, έπειτα από διαγωνισμό ο οποίος προκηρύχθηκε και προηγήθηκε, στην κοινοπραξία China Petroleum Pipeline Engineering CO LTD, Metron SA, Hudong-Zhonghua Shipbuilding και Wilhelmsen Ship Management.

Σημειώνεται πως πέραν της εν λόγω κινέζικης κοινοπραξίας-CPP-, αίτηση συμμετοχής στον διαγωνισμό είχε υποβάλει και δεύτερη, κορεάτικη, κοινοπραξία, η οποία ωστόσο αποκλείστηκε εξ αρχής ως αποτέλεσμα λανθασμένης διαδικασίας που ακολούθησε κατά την υποβολή της προσφοράς της, με αποτέλεσμα να μην μπορεί τύχει αξιολόγησης.

Έτσι, η CPP προκρίθηκε ως επιτυχούσα, για να εμφανιστεί όμως στην πορεία προς την κατακύρωση της προσφοράς ως αγκάθι, η συμμετοχή της ελληνικής εταιρείας Aktor στην κοινοπραξία, η οποία, όπως τότε είχε υποδειχθεί από τον Γενικό Ελεγκτή, ήταν αποκλεισμένη από τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων κατόπιν απόφασης της αρμόδιας επιτροπής λόγω εμπλοκής της στην υπόθεση ΧΥΤΥ Πάφου και Κόσιης. Είχε ακόμη σε βάρος της καταδικαστικές αποφάσεις στην Ελλάδα, που είναι επίσης δεσμευτικές για την Κύπρο.

Έπειτα από την εξέλιξη αυτή ενημερώθηκε η κινεζική κοινοπραξία, η οποία και προχώρησε στην αποβολή της Aktor από τις τάξεις της. Ως εκ τούτου, και κατόπιν ελέγχου των τελικών εγγράφων της συμφωνίας και από τη Νομική Υπηρεσία, υπογράφηκαν τον Δεκέμβριο του 2019 τα συμβόλαια ανάμεσα σε ΕΤΥΦΑ και την κοινοπραξία.

Τα προβλήματα και η ενδιάμεση διμερής συμφωνία

Με βάση τη συμβατική υποχρέωση της κοινοπραξίας το έργο θα έπρεπε να ολοκληρωνόταν τέλος Σεπτεμβρίου-αρχές Οκτωβρίου του 2022, με την εμφάνιση της πανδημίας ωστόσο να επιφέρει καθυστερήσεις στην υλοποίησή του και ταυτόχρονα την κινεζική κοινοπραξία να προβάλλει απαιτήσεις περαιτέρω αύξησης της τιμής του συμβολαίου κατά €100 εκατ. επί της αρχικής του τιμής.

Ενόψει των νέων αυτών δεδομένων και των προστριβών που ξεκίνησαν να δημιουργούνται, ακολούθησαν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην κοινοπραξία και την Κυπριακή Δημοκρατία, για να καταλήξουν τον Ιούνιο του 2022 σε μια ενδιάμεση διμερή συμφωνία, διά της οποίας η Κ.Δ. κατάφερε να αποκομίσει πολλαπλά και εξόχως σημαντικά οφέλη.

Συγκεκριμένα, η συμφωνήθηκε η καταβολή από μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας των επιπλέον 25 εκατ., επιφυλάσσοντας παράλληλα το δικαίωμα της να στραφεί κατά της κοινοπραξίας προς λήψη αποζημιώσεων για τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου.

Σημειώνεται επί τούτου, δηλαδή επί του ζητήματος των καθυστερήσεων, πως η κοινοπραξία επέμεινε στη θέση ότι αυτές προέκυψαν όχι λόγω δικής της υπαιτιότητας, αλλά της Κ.Δ., με τις δύο πλευρές να αποφασίζουν ότι συμφωνούν πως διαφωνούν.

Τα επωφελή ανταλλάγματα…

Μολονότι λοιπόν η Κ.Δ. συμφώνησε να πληρώσει τα έξτρα 25 εκατ., πέτυχε και εξασφάλισε μέσα από την διμερή αυτή ενδιάμεση συμφωνία άκρως ουσιαστικά και επωφελή ανταλλάγματα, μεταξύ των οποίων η αύξηση της εγγυοδοσίας από πλευράς κοινοπραξίας για την εκτέλεση του έργου από 35 εκατ. σε 45 εκατ.

Σημειωτέων πως η αρχική συμφωνία προέβλεπε συμπεφωνημένες αποζημιώσεις που αντιστοιχούσαν σε εξαμηνιαία καθυστέρηση. Κάτι δηλαδή που σήμαινε ότι αν παρέρχονταν έξι μήνες από τον Σεπτέμβριο του 2022, οπόταν και θα έπρεπε να ολοκληρωθεί το έργο, χωρίς αυτό να παραδοθεί, δικαιούταν η Κ.Δ. να ζητήσει συμπεφωνημένες αποζημιώσεις ύψους 45 εκατ.

Περαιτέρω, και δεδομένου ότι κατά τις διαπραγματεύσεις για την ενδιάμεση συμφωνία η κοινοπραξία είχε ήδη καθυστέρηση δέκα μηνών, ηγέρθηκε από πλευράς Κ.Δ. το προφανές επιχείρημα ότι ενώ η κοινοπραξία παρουσίαζε ήδη δεκάμηνη καθυστέρηση, οι συμπεφωνημένες αποζημιώσεις κάλυπταν μόνο έξι μήνες και συνεπώς θα ήταν ως να δινόταν λευκή επιταγή, αν ανεξαρτήτως χρονικής στιγμής ολοκλήρωσης του έργου οι αποζημιώσεις που θα πάρει να είναι τα 45 εκατ.

Ενόψει της επιχειρηματολογίας αυτής, η κοινοπραξία αποδέχθηκε τον καθορισμό ως ενδεικτικής ημερομηνίας παράδοσης του έργου τον Ιούλιο του 2023 και πως αν υπάρξει καθυστέρηση τριών μηνών από το συγκεκριμένο χρονικό ορόσημο, θα καταβάλει για τους τρεις αυτούς μήνες δεύτερες συμφωνημένες αποζημιώσεις ύψους 22,5 εκατ.

Όπως γίνεται αντιληπτό, πέραν της αύξησης των δέκα εκατομμύριων στην εγγυοδοσία, η Κ.Δ. εξασφάλισε δεύτερο «μαξιλαράκι» συμφωνημένων αποζημιώσεων ύψους 22,5 εκατ., ενώ το σημαντικότερο απ’ όλα-ως τρίτο κεκτημένο από την συμφωνία-, δεν είναι άλλο από το γεγονός ότι απαίτησε και έλαβε την κυριότητα του πλοίου (σ.σ. με εγγραφή του στο κυπριακό νηολόγιο) που αγοράστηκε για να μετατραπεί σε πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU).

Έτσι σώθηκε η παρτίδα…

Πρόκειται όπως γίνεται αντιληπτό, για μια διμερή συμφωνία που όπως χαρακτηριστικά υπέδειξαν στο InBusinessNews άριστοι γνώστες του θέματος, έσωσε την παρτίδα διά της σωτήριας, κατά την έκφρασή τους, μεταβίβαση της κυριότητας του FSRU στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Όπως περαιτέρω σημείωσαν συναφώς, το πλοίο το οποίο αγοράστηκε για 105 εκατ. και με χρήματα που προήλθαν από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, σήμερα ενδεχομένως να αξίζει περισσότερα από 300-350 εκατ., αποτελώντας περιουσιακό στοιχείο της Δημοκρατίας και χωρίς, όπως γίνεται προφανές, να προκύπτει οποιαδήποτε απώλεια χρημάτων ή κεφαλαίου για την Κ.Δ.

Είναι βάσει των πιο πάνω σαφές, πως ο Γενικός Ελεγκτής επιχειρεί να αναδείξει σε σκάνδαλο το γεγονός ότι αφενός δεν ακυρώθηκε η σύμβαση με την κινεζική κοινοπραξία-όπως ζητούσε λόγω της αρχικής συμμετοχής της Aktor- και αφετέρου επειδή της δόθηκαν τα πρόσθετα 25 εκατ., παραγνωρίζοντας όμως δύο εξόχως ζωτικής σημασίας παραμέτρους:

Πρώτο: Ότι δεν υπήρχε εναλλακτική επιλογή για να έρθει φυσικό αέριο στην Κύπρο και πως εάν εισακούγονταν οι νουθεσίες τους και ακυρωνόταν ο διαγωνισμός θα χάνονταν τα 105 εκατ. από την Ε.Ε. και θα μετατίθετο για τουλάχιστον πέντε με έξι χρόνια αργότερα η έλευση φυσικού αερίου.

Δεύτερο: Το γεγονός ότι με την ενδιάμεση διμερή συμφωνία και τα ανταλλάγματα που εξασφάλισε η Κυπριακή Δημοκρατία για την καταβολή των πρόσθετων 25 εκατ. στην κοινοπραξία, ενισχύθηκε ουσιωδώς η νομική της θέση.

Ερώτημα που εξάλλου θα πρέπει να απαντηθεί από την παρούσα Κυβέρνηση, είναι πώς προτίθεται να χειριστεί και τι προτίθεται να πράξει με το δεύτερο «μαξιλαράκι» των συμφωνημένων αποζημιώσεων ύψους 22,5 εκατ., από την στιγμή που έχουν παρέλθει, και μάλιστα κατά πολύ, οι τρεις μήνες από το χρονοδιάγραμμα του Ιούλη του 2023 και το έργο δεν έχει παραδοθεί.

Η προσφυγή στο διαιτητικό δικαστήριο του Λονδίνου

Αξίζει να σημειωθεί πως τον περασμένο Φεβρουάριο, η κινεζική κοινοπραξία προσέφυγε στο διαιτητικό δικαστήριο του Λονδίνου, μη αποδεχόμενη την ευθύνη για τις καθυστερήσεις στο έργο και αρνούμενη να καταβάλει τις συμπεφωνημένες αποζημιώσεις, διεκδικώντας για την ίδια.

Η προσφυγή της CPP στο διοικητικό δικαστήριο μόνο ανησυχία δεν προκαλεί στην κυπριακή πλευρά ωστόσο, καθώς δηλώνει πως ενώπιον της Αγγλικής Δικαιοσύνης διασφαλίζεται μια ακριβοδίκαιη απόφαση από εξειδικευμένους Διαιτητές, όπου η κυπριακή πλευρά πιστεύει ότι θα μπορέσει να διαφανεί η ευθύνη της κοινοπραξίας για τις καθυστερήσεις.

Εξ’ ου και το γεγονός ότι με την παρέλευση του χρονοδιαγράμματος Σεπτεμβρίου του 2022, όταν και η κυπριακή πλευρά απαίτησε την εφαρμογή των πρώτων συμπεφωνημένων αποζημιώσεων, ζητήθηκε επιτακτικά από την κοινοπραξία και συγκεκριμένη ημερομηνία παράδοσης του έργου μαζί με την προειδοποίηση ότι θα προσέφευγε στο διοικητικό δικαστήριο.

Κάτι που εν τέλει αναγκάστηκε να πράξει η κοινοπραξία φοβούμενη ότι η κυπριακή πλευρά θα τερμάτιζε την σύμβαση, απαιτώντας αποζημιώσεις για τις οποίες τα μέρη είχαν συμφωνήσει να διαφωνούν.

Άξιο αναφοράς πάντως, είναι το γεγονός ότι η 700 σελίδων έκθεση απαιτήσεων που μόλις προ μερικών ημερών υπέβαλε στο διαιτητικό δικαστήριο η CPP είναι διανθισμένη με εκτενείς αναφορές από την προσφάτως εκδοθείσα έκθεση του Γενικού Ελεγκτή.

Αξιοποιήθηκε και αξιοποιείται δηλαδή η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας από την κοινοπραξία ως…πάτημα προς ενίσχυση των ισχυρισμών της ότι η ευθύνη για τις καθυστερήσεις βαραίνει την ΔΕΦΑ και την ΕΤΥΦΑ.

• Διαβάστε εδώ: Νερό στο μύλο της προπαγάνδας του εργολάβου η έκθεση Οδυσσέα για το τερματικό στο Βασιλικό

Το ρίσκο που έπρεπε να αναληφθεί

Αυτό που εν κατακλείδι θα πρέπει να τονιστεί, είναι εκείνο το οποίο και στην αρχή αναφέρθηκε, πως χωρίς την δημιουργία των απαραίτητων υποδομών που θα καταστήσουν δυνατή την μετάβαση της Κύπρου από την εποχή του μαζούτ στην εποχή του φυσικού αερίου, το κόστος του ηλεκτρισμού στην χώρα μας δεν πρόκειται να μειωθεί.

Υπό αυτή την αντίκριση των πραγμάτων, η ανάθεση του έργου στην κινεζική κοινοπραξία μπορεί να ήταν εξ αρχής ένα ρίσκο, δεν μπορούσε όμως να μην αναληφθεί, καθώς η ενναλακτική που απέμενε και που δεν ήταν άλλη από την παραμονή στο μαζούτ, θα ήταν καταστροφική για την κυπριακή οικονομία.