Φρένο στα κρυπτονομίσματα ως όχημα για ξέπλυμα βρώμικού χρήματος-Το νομοσχέδιο στη Βουλή

Τον δρόμο προς την Ολομέλεια της Βουλής αναμένεται να πάρει το Νομοσχέδιο που υποβλήθηκε σε σχέση με την παρεμπόδιση και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, το οποίο ουσιαστικά φέρνει αλλαγές στη Νομοθεσία, που έχουν ως στόχο να παταχθεί το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, στη βάση των οδηγιών της Moneyval που αφορούν τα κρυπτονομίσματα.

Αυτό που επιχειρείται μέσω της συγκεκριμένης αλλαγής, είναι να υιοθετηθεί η ευρωπαϊκή οδηγία εντάσσοντας τους παρόχους τέτοιων υπηρεσιών, σε ένα πλέγμα ελέγχου και εποπτείας, ώστε να μην χρησιμοποιούνται ως οχήματα για νομιμοποίηση παράνομων εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Στην έκθεση της επιτροπής Νομικών που συζήτησε το θέμα σε τρεις συνεδρίες της, σημειώνεται πως σκοπός είναι να εναρμονιστούν οι διατάξεις του με τα διεθνή πρότυπα της Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF) κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότης της τρομοκρατίας, καθώς και με τις συστάσεις της Δεύτερης Έκθεσης Προόδου της Τεχνικής Αξιολόγησης για την Κύπρο της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Αξιολόγηση των Μέτρων κατά της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας (MONEYVAL), η οποία δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2022.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσε στην επιτροπή ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών, με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις σκοπείται η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και η προστασία του κοινού διά της ελαχιστοποίησης των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Ειδικότερα στο νομοσχέδιο προβλέπονται τα ακόλουθα:

1. Επανακαθορισμός των παρόχων υπηρεσιών που αφορούν κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία, οι οποίοι έχουν υποχρέωση εγγραφής τους σε μητρώο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου.
2. Διευκρίνιση της ανάγκης εφαρμογής μέτρων αυξημένης δέουσας επιμέλειας σε διασυνοριακές σχέσεις ανταπόκρισης από τρίτες χώρες, με βάση τα διεθνή πρότυπα.
3. Θέσπιση της υποχρέωσης των παρόχων υπηρεσιών που αφορούν κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία για επιμέτρηση και ελαχιστοποίηση των κινδύνων που σχετίζονται με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, οι οποίοι προκύπτουν από την εισαγωγή νέων τεχνολογιών.

Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος, με επιστολή του ημερομηνίας 11 Ιουλίου 2023 υπέβαλε τις παρατηρήσεις του στην επιτροπή, οι οποίες συνοψίζονται στα ακόλουθα:

1. Επανεξέταση του πεδίου εφαρμογής του νόμου και υποχρέωση εγγραφής στο μητρώο της Δημοκρατίας των παρόχων υπηρεσιών που αφορούν κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία και παρέχουν ή ασκούν υπηρεσίες ή δραστηριότητες στη Δημοκρατία, ανεξάρτητα αν είναι εγγεγραμμένοι σε μητρώο άλλου κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2. Ενσωμάτωση στο νομοσχέδιο του κανόνα «Τravel Rule», που ως αναφέρεται στην Δεύτερη Έκθεση Προόδου της Τεχνικής Αξιολόγησης για την Κύπρο της Επιτροπής MONEYVAL δεν έχει περιληφθεί στην κυπριακή νομοθεσία.

Το Υπουργείο Οικονομικών, σχολιάζοντας τις πιο πάνω παρατηρήσεις, με επιστολή του ημερομηνίας 18 Σεπτεμβρίου 2023, επισήμανε ότι εξαιτίας του τρόπου λειτουργίας της ενιαίας αγοράς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν μια οντότητα εγγραφεί σε ένα κράτος μέλος και ελέγχεται από αυτό, το βάρος της εποπτείας βαραίνει το κράτος μέλος στο οποίο είναι αρχικά εγγεγραμμένη και όχι το κράτος μέλος υποδοχής.

Ωστόσο, στην ίδια επιστολή τονίζεται ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, σε σχετική οδηγία που έχει εκδώσει για τους παρόχους υπηρεσιών που αφορούν κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία, έχει συμπεριλάβει πρόνοιες προς έλεγχο των παρόχων που παρέχουν υπηρεσίες στην Κύπρο, ανεξάρτητα αν είναι εγγεγραμμένοι σε άλλο κράτος μέλος.

Όσον αφορά τον κανόνα «Travel Rule» το Υπουργείο Οικονομικών επισήμανε ότι το όλο ζήτημα εξετάζεται από το υπουργείο σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές ώστε να ληφθούν όλα τα νομοθετικά μέτρα για την ορθή και εμπρόθεσμη εφαρμογή του σχετικού Κανονισμού, με ανάλογη τροποποίηση της βασικής νομοθεσίας. Περαιτέρω, στην ίδια επιστολή τονίζεται ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου εξετάζει το ενδεχόμενο έκδοσης οδηγίας η οποία να περιλαμβάνει σχετική σύσταση για τον εν λόγω κανόνα.

Στο πλαίσιο της κατ’ άρθρον συζήτησης του νομοσχεδίου τα μέλη της επιτροπής ζήτησαν από τους κυβερνητικούς αρμοδίους περαιτέρω διευκρινίσεις ως προς τον τρόπο εφαρμογής του υπό εξέταση νόμου και ειδικότερα ως προς τον ορισμό του όρου «τρομοκρατία». Παράλληλα, ζήτησαν επιπρόσθετα στοιχεία αναφορικά με την προτεινόμενη ρύθμιση που προβλέπεται σε περίπτωση παράλειψης συμμόρφωσης με τη διάταξη που αφορά στην εγγραφή στο μητρώο παρόχων υπηρεσιών που αφορούν κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία.

Υπό το φως των πιο πάνω, το αρμόδιο υπουργείο υπέβαλε στην επιτροπή επεξηγηματικό σημείωμα, ημερομηνίας 25 Σεπτεμβρίου 2023, στο οποίο περιλαμβάνεται η αντίστοιχη πρακτική που ακολουθείται σε εθνικές, ευρωπαϊκές ή άλλες νομοθεσίες για το όλο ζήτημα.

Στο σημείωμα σημειώνεται πως για τις ποινικές διατάξεις σε άλλα κράτη μέλη, σε περίπτωση που Πάροχοι Υπηρεσιών σε Κρυπτο-περιουσιακά Στοιχεία (ΠΥΚΣ) λειτουργούν χωρίς την κατάλληλη άδεια από τις αρμόδιες αρχές, έχουμε εντοπίσει πληροφόρηση για τις περιπτώσεις της Γαλλίας, Μάλτας, Ιρλανδίας, Αγγλίας, Βελγίου και Λουξεμβούργου.

Στη Γαλλία το αδίκημα της μη εγγραφής στο μητρώο ή ψευδής παρουσίαση ότι ο ΠΥΚΣ είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο ενώ αυτό δεν ισχύει, με ποινή φυλάκισης μέχρι 2 έτη σε περίπτωση καταδίκης.

Στην περίπτωση της Μάλτας οι ποινές για μη συμμόρφωση με τη νομοθεσία για την παροχή κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένου και της λειτουργίας χωρίς άδεια, προβλέπει ποινές φυλάκισης μέχρι 6 έτη ή και πρόστιμο μέχρι €15 εκ.. Στην περίπτωση της Ιρλανδίας, η εν λόγω ποινή φυλάκισης σε περίπτωση καταδίκης είναι μέχρι τα 5 έτη ή και πρόστιμο μέχρι €500.000.

Στην περίπτωση της Αγγλίας, μη εγγραφή στο μητρώο της αρμόδιας εποπτικής αρχής η σχετική ποινική κύρωση είναι φυλάκιση μέχρι και 2 έτη, χρηματικό ποσό ή και τα δύο. Στο Βέλγιο, σε περίπτωση μη εγγραφής ενός ΠΥΚΣ στην αρμόδια εποπτική αρχή, η σχετική ποινική κύρωση είναι φυλάκιση μέχρι 1 έτος και/ή χρηματικό ποσό από 400 μέχρι και 80,000 ευρώ. Στο Λουξεμβούργο, σε περίπτωση μη εγγραφής ενός ΠΥΚΣ στην αρμόδια εποπτική αρχή, η σχετική ποινική κύρωση είναι χρηματικό ποσό από 12,500 ευρώ μέχρι και 5,000,000 ευρώ.

Όπως αναφέρει το Υπουργείο Οικονομικών, «όπως αναφέρθηκε στο επεξηγηματικό Σημείωμα που αποστάλθηκε μαζί με το Τροποποιητικό Νομοσχέδιο προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων, το θέμα της παροχής υπηρεσιών στον χρηματοοικονομικό τομέα, χωρίς την εγγραφή και λήψη άδειας προς τούτο, αντιμετωπίζεται γενικά με υψηλές ποινές. Συγκεκριμένα, η ποινή φυλάκισης μέχρι τα 5 έτη, απαντάται και σε σχέση με την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών χωρίς τη λήψη άδειας από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου».

«Επίσης, το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση παροχής τραπεζικών υπηρεσιών χωρίς σχετική αδειοδότηση από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, με βάση το εδάφιο 1 του άρθρου 43 του περί Εργασιών Πιστωτικών Ιδρυμάτων Νόμου», καταλήγει το Υπουργείο Οικονομικών.