Σε κίνδυνο το δικαίωμα στην στέγαση

Τα δεδομένα είναι εδώ και είναι αμείλικτα. Οι αριθμοί λένε και παρουσιάζουν την αλήθεια και κάτι πρέπει να γίνει σύντομα καθώς η απόκτηση στέγης, είτε μέσω αγοράς, είτε μέσω ενοικίασης γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη.

Το φαινόμενο βέβαια δεν είναι μόνο κυπριακό καθώς πολλές ανεπτυγμένες χώρες παρουσιάζουν παρόμοια προβλήματα. Μέχρι και στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο η απόκτηση στέγης από νέους, τους λεγόμενους millennials για παράδειγμα, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη.

Πολλές είναι οι αιτίες που προκαλούν αυτό το πρόβλημα. Από τις τρέχουσες εξελίξεις στη διεθνή οικονομία, μέχρι τις δημογραφικές αλλαγές και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής η οποία οδηγεί σε καθυστέρηση απελευθέρωσης υφιστάμενων ακινήτων ώστε να μπουν εκ νέου στην αγορά για πώληση ως ενοικίαση.

Οι αποφάσεις νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με στόχο την συγκράτηση του πληθωρισμού, έχουν οδηγήσει τα δανειστικά επιτόκια για απόκτηση κατοικίας στο 4.21% τον Αύγουστο του 2023 σε σύγκριση με 2.82% τον Αύγουστο του 2021. Με απλά λόγια, η μηνιαία δόση περίπου διπλασιάζεται. Καθόλου παράξενο λοιπόν που η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια μειώνεται ενώ τα κριτήρια παραχώρησης γίνονται αυστηρότερα.

Παράλληλα, η αυξημένη ζήτηση από το εξωτερικό λόγω της καθόδου πολλών εταιρειών και προσωπικού στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια συντηρεί μεν τη θετική εικόνα της αγοράς, ωστόσο ωθεί και τις τιμές προς τα πάνω λόγω του περιορισμένου υφιστάμενου αποθέματος οικιστικών ακινήτων. Περίπου 12% αυξήθηκαν οι τιμές αγοράς διαμερισμάτων μέσα σ’ ένα χρόνο και περίπου 20% οι τιμές ενοικίασης. Δεν είναι τυχαίο που βλέποντας τη μεγάλη ζήτηση που υπάρχει, πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων ζητούν τιμές που είναι εκτός των φυσιολογικών πλαισίων. Ακόμα κι όταν οι κτηματομεσίτες με τους οποίους συνεργάζονται τους κάνουν την σχετική υπόδειξη, επιμένουν στην τιμή που έχουν στο μυαλό τους, γιατί βλέπουν πως υπάρχει ζήτηση στην αγορά.

Οι πρόσφατες ταραχές στο Ισραήλ εκτιμάται πως θα φέρουν ακόμα περισσότερους Ισραηλινούς στη χώρα μας για λόγους ασφαλείας, όπως έγινε και με Ουκρανούς και Ρώσους μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ενδεχομένως πολλοί να μεταφέρουν και τις εταιρείες τους στην Κύπρο όπως έγινε πριν μερικά χρόνια με Λιβανέζους επιχειρηματίες. Ωστόσο, για να διατηρηθεί αυτό το ενδιαφέρον και να παραμείνουν στην Κύπρο αυτά τα άτομα αντί να αναζητήσουν στέγη σε άλλες χώρες, θα πρέπει και οι τιμές των ακινήτων μας να είναι σε λογικά επίπεδα και όχι σε επίπεδα εκμετάλλευσης.

Η κυβέρνηση θα πρέπει να ασχοληθεί άμεσα με το πρόβλημα καταρτίζοντας συγκεκριμένη στρατηγική, η οποία και μακροπρόθεσμο χαρακτήρα θα έχει αλλά και άμεσα αποτελέσματα θα φέρει. Πλέον δεν μιλάμε απλώς για το δικαίωμα στην ιδιοκτησία όπως καθορίζεται στο Κυπριακό Σύνταγμα, αλλά για το δικαίωμα στην στέγαση με ότι αυτό συνεπάγεται για τους κατοίκους μιας χώρας.

*MRICS, Πρόεδρος Συμβουλίου Εγγραφής Κτηματομεσιτών