ΑΤΑ: Οι δύο όψεις του νομίσματος στο μικροσκόπιο οικονομολόγων

Παρέμβαση στην όλη συζήτηση που γίνεται για την ΑΤΑ κάνουν μιλώντας στο InBusinessNews δύο επιφανείς οικονομολόγοι, ο Μάριος Χρίστου και ο Μάριος Κληρίδης.

Κοινή συνισταμένη και των δύο, αποτελεί ότι ναι μεν η ΑΤΑ είναι ένας θεσμός που προστατεύει μερίδα των εργαζομένων, την ίδια ώρα ωστόσο δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το οικονομικό κόστος που προκαλεί στις επιχειρήσεις και το οποίο σαφώς και πρέπει να συνυπολογίζεται σε ό,τι αφορά το μέλλον του θεσμού.

Διαβάστε ακόμα:

​​​​​​Επιστρέφει δυναμικά η νέα ακαδημία κρεοπωλών στην Κύπρο

Στο τεύχος Ιανουαρίου του περιοδικού GOLD: The Ones to Watch in 2023

Μάλιστα, ο Μάριος Κληρίδης τονίζει χαρακτηριστικά πως η επαναφορά της ΑΤΑ στο 100% «δεν είναι η πολιτική που πρέπει να στραφούμε τη δεδομένη στιγμή», ενώ με τη σειρά του ο Μάριος Χρίστου υποδεικνύει πως η εφαρμογή της, όπως σήμερα τη γνωρίζουμε, δημιουργεί χάσμα ανάμεσα στους μισθούς, καθώς δεν δίνεται κλιμακωτά, αλλά το ποσό είναι ποσοστό επί του μισθού.

Διαβάστε ακόμη:

• ΠαρΑΤΑση μέχρι την Τρίτη εν αναμονή μεσολαβητικής Κούσιου ή αδιεξόδου
• ΑΤΑ: Η κίνηση καλής θέλησης και το ξεκάθαρο μήνυμα των εργοδοτών
• Ενωμένες για πλήρη αποκατάσταση της ΑΤΑ οι συντεχνίες

• Μάριος Χρίστου: Δίκοπο μαχαίρι η εφαρμογή της ΑΤΑ

Ως «δίκοπο μαχαίρι» χαρακτήρισε την ΑΤΑ ο οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Μάριος Χρίστου, καθώς από την μια προστατεύει τους εργαζόμενους, αλλά από την άλλη συνιστά πρόσθετο κόστος για τις επιχειρήσεις.  

Αρχικά, υπέδειξε πως ο σκοπός της ΑΤΑ είναι να μπορεί να διατηρεί σε υψηλό επίπεδο την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων, δηλαδή να συμπληρώνει την απώλεια της αξίας του χρήματος λόγω πληθωρισμού. Για την επιχείρηση όμως, σημαίνει επιπλέον κόστος, καθώς προστίθεται πάνω στο μισθολόγιο.

«Μπορεί κάποιος να το εκλάβει ότι οι αυξήσεις μισθών τροφοδοτούν τον πληθωρισμό, αφού συμβάλλουν στην περαιτέρω ζήτηση, άρα επανερχόμαστε στο ίδιο σημείο. Από την άλλη όμως, αν οι πολίτες χάσουν την αγοραστική τους δύναμη, τότε οι επιχειρήσεις δεν θα πωλούν τα προϊόντα τους», συμπλήρωσε.

Ωστόσο, τόνισε, ότι σήμερα είμαστε αντιμέτωποι με ένα εντελώς διαφορετικό φαινόμενο, καθώς ο πληθωρισμός που έχουμε δεν τροφοδοτείται από την ζήτηση αλλά από το αυξημένο κόστος παραγωγής, το κόστος των πρώτων υλών, ενέργειας και μεταφορικών. Επομένως, είπε ο κ. Χρίστου, δεν εμφανίζεται το παραδοσιακό φαινόμενο αυτού του κύκλου (που προαναφέρθηκε ότι οι αυξήσεις μισθών μπορούν να συμβάλουν στην ακρίβεια).

Η φόρμουλα του 50%

«Ήδη, έχουν αυξηθεί τα εισοδήματα χωρίς όμως να έχουν φτάσει το επίπεδο αποκατάστασης απώλειας της αγοραστικής δύναμης του εισοδήματος, αφού βρέθηκε η μέση λύση του 50% (σ.σ. συμφωνία του 2017)», ανέφερε.

Ωστόσο, ο κ. Χρίστου υπέδειξε ότι μια καλή συμφωνία που θα μπορούσε να εφαρμοστεί, είναι να δοθεί η ΑΤΑ στο 70-75% με την προϋπόθεση, ότι θα μελετηθεί στο μέλλον η σταδιακή αποκατάστασή της, νοουμένου ότι δεν θα υπάρχει ύφεση ή κάποια αναταραχή.

Να μην δημιουργεί μισθολογικό χάσμα

Η εφαρμογή όμως της ΑΤΑ, σύμφωνα με τον κ. Χρίστου, δημιουργεί χάσμα ανάμεσα στους μισθούς, καθώς δεν δίνεται κλιμακωτά, αλλά το ποσό είναι ποσοστό επί του μισθού.

«Την ΑΤΑ λαμβάνουν σε ποσοστό επί του μισθού τους άτομα σε υψηλές εισοδηματικές τάξεις, όπως είναι μεγάλο ποσοστό δημόσιων υπαλλήλων, ημικρατικών υπαλλήλων και τραπεζικών υπαλλήλων», επισήμανε.

Πρόσθεσε ότι μια πιθανή κλιμακωτή παροχή της ΑΤΑ σε αυτό το στάδιο, που επιχειρήσεις είναι αντιμέτωπες με υψηλά κόστη και έχουν τις δικές τους προκλήσεις, είναι μια πιο λογική λύση, καθώς οι χαμηλόμισθοι που είναι πραγματικά ευάλωτοι, θα παίρνουν περισσότερη αύξηση από τους υψηλόμισθους.

«Να υπάρξει δηλαδή μια αποκατάσταση που να ανταποκρίνεται στο ύψος της μισθοδοσίας», ανέφερε, μεταξύ άλλων.

Άλλες λύσεις…

Κληθείς να σχολιάσει την άποψη των εργοδοτών για πλήρη κατάργηση της ΑΤΑ και αντικατάστασή της με ένα άλλο πιο σύγχρονο και παραγωγικό σύστημα, ο Μάριος Χρίστου έδωσε παραδείγματα άλλων χωρών που ήδη εφαρμόζονται και σε κάποιες περιπτώσεις και στην Κύπρο.

«Ήδη πολλοί εργοδότες αξιολογούν την απόδοση και ανάλογα, δίνουν ένα μπόνους στο τέλος. Αυτό είναι κάτι που συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας και της απόδοσης. Δεν είναι όμως καθόλου εύκολο να τυποποιηθεί σε όλους τους τομείς και όλες τις εργασίες», υπογράμμισε.

Ανέφερε, επίσης, ότι σε κάποιες χώρες του εξωτερικού που δεν υπάρχει ΑΤΑ, κάθε κάποιο χρονικό διάστημα, συνήθως δύο ετών, προχωρούν σε μια αναπροσαρμογή του μισθού, η οποία όμως δεν είναι αυτόματη όπως η ΑΤΑ, αλλά κατόπιν διαπραγματεύσεων.

«Όμως σε αυτή την περίπτωση, αυτό που απουσιάζει είναι η δυναμική της συλλογικής διαπραγμάτευσης… η διαπραγματευτική ισχύ του εργαζόμενου μειώνεται», εξήγησε, σημειώνοντας ότι αυτά τα μοντέλα εφαρμόζονται σε πιο έντονες καπιταλιστικές κοινωνίες.

Καταληκτικά, ο Μάριος Χρίστου έστειλε το μήνυμα για να βρεθεί μια λύση και να αποφευχθεί η λήψη απεργιακών μέτρων, τα οποία δεν είναι προς όφελος κανενός.

• Μάριος Κληρίδης: Δεν είναι η πολιτική που πρέπει να στραφούμε

Από πλευρά του, ο Μάριος Κληρίδης ανέφερε ότι το θέμα έχει δύο σημαντικούς παραμέτρους. Αρχικά, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, η ΑΤΑ έρχεται για να διασφαλίσει την εργατική ειρήνη και να αποφύγει τις συγκρούσεις και απεργίες οι οποίες είναι χαμένη παραγωγή και έχουν αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο. Ταυτόχρονα, προστατεύει την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων, ιδιαίτερα σε περιόδους πληθωριστικών πιέσεων και ακρίβειας. 

Το δεύτερο κομμάτι όμως, όπως ανέφερε ο κ. Κληρίδης, αφορά τις μορφές των αυξήσεων που εμφανίζονται στην οικονομία. Στην προκειμένη περίπτωση, στην Κύπρο διανύουμε περίοδο πληθωρισμού κόστους και ειδικότερα εξωτερικού κόστους και όχι πληθωρισμό ζήτησης ο οποίος προέρχεται από οικονομική ανάπτυξη ή για παράδειγμα λόγω καλής τουριστικής σεζόν.

«Οι αυξήσεις είναι κυρίως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία και των προβλημάτων της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας. Ο πληθωρισμός προέρχεται επειδή η οικονομία υπέστη κάποιο σοκ», πρόσθεσε.

Εξηγώντας περεταίρω, ο κ. Κληρίδης είπε ότι, μέσω της ΑΤΑ, κάποιοι εργαζόμενοι προστατεύονται από αυτές τις αυξήσεις, αλλά κάποιος άλλος στην οικονομία θα καλεστεί να πληρώσει το κόστος, για παράδειγμα οι επιχειρήσεις ή το κράτος, μέσω των φόρων που λαμβάνει από τους πολίτες, και εν τέλει προστατεύονται μόνο οι εργαζόμενοι όπου υπάρχουν συντεχνίες, όπως στους κρατικούς μηχανισμούς και στις τράπεζες.

«Έχοντας υπόψη τη μορφή πληθωρισμού που διανύουμε, θα πρέπει να συζητήσουμε πώς θα καταμερίσουμε το αυξημένο αυτό κόστος στους πολίτες της Κύπρου και τις επιχειρήσεις, γιατί αναγκαστικά, το κόστος θα πρέπει να επωμισθεί», υπογράμμισε.

Ερωτηθείς αν είναι εφικτό να γίνει επαναφορά της ΑΤΑ με τα σημερινά δεδομένα και όπως δινόταν μέχρι στιγμής, ο κ. Κληρίδης διευκρίνισε ότι μπορεί να γίνει, το επιτρέπουν δηλαδή οι συνθήκες, αλλά δεν είναι η πολιτική που πρέπει να στραφούμε τη δεδομένη στιγμή.

Να προστατεύει όλους και σε περίοδο ανάπτυξης

Σχολιάζοντας γενικότερα την ΑΤΑ ως θεσμό, ο οικονομολόγος Μάριος Κληρίδης ανέφερε: «Αν θα έχει ένα είδος γενικής ΑΤΑ στο μέλλον, που θα περιλαμβάνει όλους τους εργαζόμενους, επειδή η οικονομία προχωρά με θετικό πρόσημο και υπάρχει ζήτηση, τότε μιλάμε για άλλα πράγματα, για ανάπτυξη και παραγωγικότητα».

«Σε πιο μακροχρόνιο επίπεδο, να έχεις ένα θεσμό που να αποτρέπει τις απεργίες και να δίνει αυτόματα τις αυξήσεις που προέρχονται από τον γενικό πληθωρισμό, παρέχοντας γενική προστασία όλου του κόσμου, είναι κάτι το θετικό», υπέδειξε.

Καταληκτικά, ο κ. Κληρίδης δεν δίστασε να αναφέρει ότι τα θέματα γύρω από την ΑΤΑ δεν πρέπει να συζητούνται σε προεκλογικές περιόδους, αλλά μετά τις εκλογές, καθώς πολλοί πολιτικοί το χρησιμοποιούν για να συγκεντρώσουν ψήφους και όχι για το καλό της οικονομίας.