Μια καυτή θητεία και τo success story του Κωνσταντίνου Πετρίδη

Όταν τον Δεκέμβριο του 2019 μετακόμιζε από το υπουργείο Εσωτερικών μερικά μέτρα πιο δίπλα, στο υπουργείο Οικονομικών, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης γνώριζε πως αναλάμβανε και καλείτο να διαχειριστεί ένα καυτό υπουργικό χαρτοφυλάκιο, ήταν προφανώς και για τον ίδιο ξεκάθαρο ότι η πρόκληση που ξεδιπλωνόταν μπροστά του, ήταν ίσως η μεγαλύτερη απ’ όσες όλες είχαν προηγηθεί κατά τη διάρκεια της μέχρι τότε διαδρομής του στον στίβο της πολιτικής. 

Γιατί μπορεί να παραλάμβανε μια οικονομία που ο προκάτοχός του Χάρης Γεωργιάδης είχε φροντίσει τα προηγούμενα χρόνια να επαναφέρει-χάρη στην πετυχημένη οικονομική πολιτική που ακολούθησε- στις σωστές ράγες, ωστόσο, μιλώντας για οικονομία, η ιστορία αποδεδειγμένα διδάσκει πως ποτέ δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει…

Διαβάστε ακόμα: 

• Η κατάταξη της Κύπρου στη διεθνή ναυτιλία 
• Μαρίνα Αγίας Νάπας: Το ορόσημο του 2022 και τι φέρνει το 2023 
• Έτσι θα είναι το νέο κτήριο της Νομικής Υπηρεσίας

«Είμαι πολύ ευτυχής που είναι πολύ διαφορετικές οι συνθήκες στις οποίες αναλαμβάνω εγώ ως υπουργός Οικονομικών, σε σχέση με αυτές που ανέλαβες εσύ», έλεγε ο κ. Πετρίδης απευθυνόμενος προς τον Χάρη Γεωργιάδη κατά την τελετή παραλαβής του Υπουργείου πριν από περίπου τρία χρόνια, στις 3 Δεκεμβρίου του 2019. Και πώς να μην ήταν άλλωστε, όταν δεδομένης της κρίσης που είχε προηγηθεί παραλάμβανε μια οικονομία με ανάπτυξη που ξεπερνούσε το 3%, με την ανεργία να έχει κατέβει από το 17,5% στο 6,5% και το κυριότερο, με μια κατάσταση των δημόσιων οικονομικών που διασφαλίζοντας από την μια το δημοσιονομικό ισοζύγιο και πλεόνασμα, διασφάλιζε ταυτόχρονα την ευχέρεια παραγωγής αναπτυξιακών πολιτικών και πολιτικών κοινωνικής συνοχής.

Το πρώτο μεγάλο στοίχημα

Τα πράγματα βεβαίως δεν έμελλε να εξελιχθούν και τόσο ευνοϊκά, αφού λίγους μήνες αργότερα η πανδημία του κορωνοϊού θα ερχόταν να ανατρέψει κάθε σχεδιασμό και να βάλει την οικονομία σε ένα νέο φαύλο-κύκλο, σε μια πορεία η οποία σίγουρα δεν ήταν αυτή που ο Κωνσταντίνος Πετρίδης και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης γενικότερα οραματίζονταν.

Η επέλαση της πανδημίας στην Κύπρο, με τα διαδοχικά lockdowns και τα διάφορα άλλα μέτρα αναχαίτισής της που λήφθηκαν, ουσιαστικά παρέλυσε κάθε οικονομική δραστηριότητα, σχεδόν το σύνολο της επιχειρηματικότητας πλήγηκε περίπου θανάσιμα, χιλιάδες εργαζόμενοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με την απώλεια των εισοδημάτων τους και πολλοί με την απώλεια των ίδιων των θέσεων εργασίας τους.

Ήταν το πρώτο μεγάλο στοίχημα που ο κ. Πετρίδης καλείτο να διαχειριστεί και να κερδίσει, μέσα από την εκπόνηση και υλοποίηση πολιτικών εκτάκτου ανάγκης, που από την μια δεν θα ανατίναζαν στον αέρα τα δημόσια οικονομικά και από την άλλη θα διαφύλατταν στον μέγιστο δυνατό βαθμό την κοινωνική συνοχή, θα κρατούσαν εν ζωή επιχειρήσεις και εργαζόμενους.

Κατά γενική ομολογία, και παρά τα όποια λάθη που σε τέτοιες περιπτώσεις αναπόφευκτα θα συμβούν, τα αντανακλαστικά που επιδείχθηκαν από πλευράς κυβέρνησης και δη του υπουργείου Οικονομικών, προεξάρχοντως του πολιτικού του προϊστάμενου, υπήρξαν άμεσα. Σε συνεργασία με την τότε υπουργό Εργασίας, μακαριστή Ζέτα Αιμιλιανίδου, εκπονήθηκαν στοχευμένα σχέδια στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων, μέσω των οποίων επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό ο διττός στόχος, από την μια να μην οδηγηθούν επιχειρήσεις σε λουκέτο και από την άλλη οι εργαζόμενοι να έχουν εξασφαλισμένο ένα υπολογίσιμο εισόδημα, να μην βρεθούν από την μια μέρα στην άλλη στην ανεργία. Και όλα αυτά φυσικά, πάντα χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο τα δημόσια οικονομικά, μέσα από μια συνετή διαχείριση χωρίς αλόγιστες σπατάλες που θα οδηγούσαν στον εκτροχιασμό τους.

Τα αποτελέσματα όλων των πιο πάνω γνωστά, κάθε καλοπροαίρετος παρατηρητής εύκολα μπορεί να αναγνωρίσει πως η διαχείριση που υπήρξε κράτησε ζωντανή την κυπριακή οικονομία μέσα σε συνθήκες εντός των οποίων πολύ εύκολα θα μπορούσε να καταλήξει στο… μοιραίο. 

Πρόκληση πάνω στην πρόκληση

Μολονότι λοιπόν η σταδιακή και στην εξέλιξη των πραγμάτων πλήρης επάνοδος της οικονομικής/επιχειρηματικής δραστηριότητας στην κανονικότητα, ως απόρροια της κατάργησης του συνόλου των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία, θα αναμενόταν πως θα σηματοδοτούσε και την επαναφορά της κυπριακής οικονομίας σε τροχιά πλήρους επανόδου, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στην Ρωσία, ήρθαν... καπάκι να δημιουργήσουν μια νέα κρίση και ένα νέο περιβάλλον τεράστιας οικονομικής αβεβαιότητας.

Ζωτικοί τομείς της κυπριακής οικονομίας, όπως π.χ. οι υπηρεσίες και ο τουρισμός, δέχθηκαν καίριο πλήγμα, οι τιμές εκτοξεύθηκαν, ο πληθωρισμός εισήλθε σε μια εποχή τρελής ανοδικής πορείας. Σε ένα τέτοιο θολό σκηνικό, όπως και μέχρι σήμερα το βιώνουμε, το υπό τον Κωνσταντίνο Πετρίδη οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης κλήθηκε να αντιδράσει άμεσα, να βρει και πάλι τους τρόπους εκείνους για στήριξη της πραγματικής οικονομίας, των επιχειρήσεων και των καταναλωτών, πάντα σε συνδυασμό με τη διασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας.

Με στοχευμένα μέτρα στήριξης, ειδικά των οικονομικά ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, η κυβέρνηση, το Υπουργείο Οικονομικών και δη ο πολιτικός προϊστάμενός του, έδωσαν και δίνουν ανάσες σε συμπολίτες μας, στους οποίους η επέλαση του πληθωρισμού και της ακρίβειας προκαλούν… ασφυξία.

Προς την ίδια κατεύθυνση, ανεξαρτήτως της κρίσης που δημιούργησε το μέτωπο των τελευταίων γεωπολιτικών εξελίξεων, και η στόχευση και των διαφόρων σχεδίων που εκπονήθηκαν και υλοποιούνται ή πρόκειται να υλοποιηθούν, προς ανακούφιση ευάλωτων συμπολιτών μας, οι οποίοι αδυνατούν να εκπληρώσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις. Σχέδιο «Εστία» και «Ενοίκιο έναντι Δόσης» αποτελούν μόνο μερικά χειροπιαστά παραδείγματα της κοινωνικής ευαισθησίας με την οποία ασκήθηκε και ασκείται η οικονομική πολιτική. 

Η νέα στρατηγική προσέλκυσης επιχειρήσεων

Επί θητείας Κωνσταντίνου Πετρίδη, αποφασίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο η κατάργηση-για τους γνωστούς λόγους- του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος(ΚΕΠ). Τον Οκτώβριο του 2021, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης παρουσίασε τη νέα στρατηγική προσέλκυσης επιχειρήσεων στην Κύπρο.

Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη στρατηγική με 12 στοχευμένες δράσεις σε πέντε πυλώνες, που με ολιστικό και καλά μελετημένο τρόπο, και λαμβάνοντας υπόψη βέλτιστες πρακτικές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, φιλοδοξεί να καταστήσει την Κύπρο ως ένα αειφόρο επιχειρηματικό και εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, αλλά και της Ευρώπης.

Το «Σχέδιο Δράσης/Στρατηγική προσέλκυσης επιχειρήσεων για δραστηριοποίηση ή και επέκταση των δραστηριοτήτων τους στην Κύπρο» τέθηκε σε  εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2022, αποφέροντας ήδη χειροπιαστά αποτελέσματα, καθώς καταγράφεται εντυπωσιακή αύξηση του ενδιαφέροντος από ξένες εταιρείες για μετεγκατάστασή τους στην Κύπρο.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι από τον περασμένο Ιανουάριο που τέθηκε σε ισχύ η νέα στρατηγική για προσέλκυση επιχειρήσεων και ταλέντων, και μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2022, το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης έλαβε 9090 αιτήσεις από ξένες εταιρείες, ενώ έχει ήδη εξετάσει πέραν του 97% αυτών των αιτήσεων. Την ίδια ώρα, το ενδιαφέρον για άδειες παραμονής για «ψηφιακούς νομάδες» είναι επίσης αυξημένο, με αποτέλεσμα να αυξάνονται από 100 σε 500, λόγω «δημοφιλίας» του σχεδίου.

Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, που η Κύπρος ανέβηκε από την 68η στην 18η θέση στον δείκτη Greenfield FDI performance Index, ο οποίος καταγράφει τις επιδόσεις των χωρών στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, πολύ σημαντικών για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και αύξηση της εσωτερικής κατανάλωσης και των εισοδημάτων, ιδιαίτερα στο ευμετάβλητο διεθνές περιβάλλον που ζούμε σήμερα. Η Κύπρος κατέγραψε την μεγαλύτερη άνοδο απ' όλες τις χώρες, με τις ξένες άμεσες επενδύσεις να αυξάνονται το 1ο εξάμηνο του 2022 κατά 160% σε σχέση με τα επίπεδα προ πανδημίας.

«Η Κύπρος, το αύριο» και «Όραμα Κύπρος 2035»

Η προσέλκυση ξένων επιχειρήσεων/επενδύσεων στην Κύπρο, είναι αναμφίβολα καθοριστικής σημασίας για την περαιτέρω ανάπτυξη και δη την επομένη μέρα της οικονομίας της χώρας. Την ίδια ώρα όμως, βασικό προαπαιτούμενο αποτελεί η ύπαρξη ενός μακρόπνοου σχεδιασμού, ο οποίος να θέτει σε γερές βάσεις το αναπτυξιακό μοντέλο, διασφαλίζοντας την σε βάθος χρόνου βιωσιμότητα και ανθεκτικότητά του.

Προς αυτή ακριβώς την κατεύθυνση κινείται το «Όραμα Κύπρος 2035», που αποτελεί το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της Κύπρου, με πέραν των 270 συγκεκριμένων και προϋπολογιζόμενων τομέων πολιτικής, και το οποίο ετοιμάστηκε με επιστημονικό τρόπο σε συνεργασία του Υπουργείου Οικονομικών με το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας.

Προς την ίδια ακριβώς κατεύθυνση και το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου(ΣΑΑ), «Κύπρος-το αύριο», μέσω του οποίου η Κύπρος θα αντλήσει 1,2 δις ευρώ (σ.σ. τα πρώτα 85 εκατ. ήδη εκταμιεύθηκαν) και ο οικονομικός αντίκτυπος του οποίου ανέρχεται στα 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ. για την περίοδο 2021-2027.

Το «Κύπρος-το αύριο» αναμένεται να ενισχύσει την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας κατά 7% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν μεσοπρόθεσμα, με την παράλληλη δημιουργία πέραν των 11 χιλιάδων καλά αμειβομένων θέσεων εργασίας. Πρόκειται για Σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει μια δέσμη 133 μέτρων, εκ των οποίων τα 58 αφορούν μεταρρυθμίσεις και τα 75 επενδυτικές δράσεις, αποτελώντας τη μεγαλύτερη μεταρρυθμιστική και αναπτυξιακή παρέμβαση από εγκαθιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Το κυπριακό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που μάλλον δικαίως χαρακτηρίζεται ως το μεγαλύτερο κληροδότημα που αφήνει η απερχόμενη κυβέρνηση στους πολίτες της χώρας, μπορεί να αποτελεί μια συλλογική προσπάθεια ως προς την εκπόνηση και υλοποίησή του, δεν παύει ωστόσο να πιστώνεται και να φέρει την υπογραφή του Κωνσταντίνου Πετρίδη ως του καθ' ύλην αρμόδιου υπουργού. Όπως βεβαίως και το «Όραμα Κύπρος 2035».

Τα δημόσια οικονομικά

Όλα τα πιο πάνω αποτελούν μόνο μερικά και ίσως τα σημαντικότερα δείγματα γραφής που κατά την θητεία του ως υπουργός Οικονομικών έδωσε ο Κωνσταντίνος Πετρίδης.

Σε καμιά περίπτωση ωστόσο δεν είχαν αξία, αν με τις πολιτικές που ακολούθησε δεν διασφάλιζε την σταθερότητα των δημόσιων οικονομικών, εάν σε αυτή την τριετία δεν εφάρμοζε υπεύθυνες πολιτικές και δεν έκλεινε τα αυτιά στις σειρήνες του λαϊκισμού που συχνά-πυκνά και εκκωφαντικά καλούν σε… πλειστηριασμούς παραχωρήσεων του τύπου «δώστα όλα», αδιαφορώντας για την επόμενη μέρα. Συνταγές δηλαδή, που σε άλλες εποχές κάποιοι άλλοι εφάρμοσαν με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα.

Αντιθέτως λοιπόν, ο κ. Πετρίδης ετοιμάζεται να παραδώσει στον διάδοχό του μια οικονομία στηριγμένη σε γερά θεμέλια, μια οικονομία που έχοντας αποδείξει την ανθεκτικότητά της ως απόρροια των συνετών πολιτικών που εφαρμόστηκαν, κάλλιστα μπορεί να λεχθεί πως με μια ανάλογη ορθολογιστική μελλοντική διαχείριση και παρά τις οποίες άλλες προκλήσεις ενδεχομένως προκύψουν, όχι μόνο δεν θα απειληθεί με κατάρρευση, αλλά θα μπορέσει να στηρίξει το επιχειρείν, την κοινωνία και ό,τι το ευρύτερο οικονομικό οικοδόμημα περιλαμβάνει.

Του λόγου του αληθές άλλωστε, έρχεται να επιβεβαιώσει η έκθεση της Κομισιόν που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα και αφορά τα βασικά ευρήματα από την 13η μεταμνημονιακή εποπτεία, σύμφωνα με τα οποία-μεταξύ άλλων-η Κύπρος διατηρεί την ικανότητα να εξυπηρετήσει το χρέος της και να έχει βιώσιμα οικονομικά για τα επόμενα χρόνια.

Στο πλαίσιο αυτό, και ένεκα της δημοσιονομικής πολιτικής που ασκεί το υπουργείο Οικονομικών, η επόμενη Κυβέρνηση αναμένεται ότι θα βρει δημοσιονομικά μαξιλάρια, με τους τεχνοκράτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αναφέρουν ότι τα προβλεπόμενα πρωτογενή πλεονάσματα αναμένεται να διατηρήσουν τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες για την περίοδο 2023-2024 σε σχετικά χαμηλά επίπεδα.

Χάριν των αριθμών, που όπως άλλωστε είθισται να λέγεται λένε πάντα την αλήθεια, η κυπριακή οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί το 2022 με ρυθμό γύρω στο 6%, σε πραγματικούς όρους, δηλαδή μετά τον πληθωρισμό. Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας το 3ο τρίμηνο του 2022 ανήλθε στο 5,5%, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2021, ο οποίος είναι ο υψηλότερος μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. και υπερδιπλάσιος από τον μέσο όρο, τόσο της Ευρωζώνης όσο και της Ε.Ε., που υπολογίζεται στο 2,1% και 2,4%, αντίστοιχα.

Παράλληλα, το δημόσιο χρέος το τέλος του 2022 αναμένεται να περιορισθεί στο 89,3%, ως ποσοστό του ΑΕΠ, σημειώνοντας σημαντική μείωση σε σύγκριση με ποσοστό 103,6% του ΑΕΠ το 2021. Προβλέπεται δε, με την διατήρηση μιας συνετούς δημοσιονομικής πολιτικής, να συνεχίσει την πτωτική του πορεία φτάνοντας στο 83,3% του ΑΕΠ το τέλος του 2023, στο 76,5% το τέλος του 2024 και να περιοριστεί στο 72,3% του ΑΕΠ το τέλος του 2025.

H καυτή θητεία και τo success story

Η τριετής θητεία του Κωνσταντίνου Πετρίδη ως επικεφαλής του Υπουργείου Οικονομικών υπήρξε ομολογουμένως καυτή. Οι αστάθμητοι, κατά κύριο λόγο εξωγενείς παράγοντες που εμφανίστηκαν, μετέτρεψαν το ούτως άλλως καυτό χαρτοφυλάκιο του σε μια ωρολογιακή βόμβα, που πολύ εύκολα θα μπορούσε να ανατιναχθεί και να επιφέρει την ολοκληρωτική καταστροφή, αν παρ’ ελπίδα τύγχανε σε μια τέτοια συγκυρία να βρίσκεται σε χέρια αδύναμα να σηκώσουν το βάρος του.

Εκ του αποτελέσματος, τα χέρια του Κωνσταντίνου Πετρίδη αποδείχθηκαν κάτι περισσότερο από αρκούντως ικανά να το σηκώσουν, η ιστορία θα τον κατατάξει ως έναν από τους πλέον πετυχημένους υπουργούς Οικονομικών στα χρονικά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόκειται για ένα success story, που με όλο τον υποκειμενισμό ο οποίος εκ των πραγμάτων χαρακτηρίζει την αξιολόγηση του έργου οποιουδήποτε πολιτειακού αξιωματούχου, στην προκειμένη περίπτωση ο βαθμός επιτυχίας προσμετράται και κρίνεται στη βάση καθόλα αντικειμενικών κριτηρίων.

Άλλωστε, και οι επί θητείας του κατά καιρούς αναβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας από τους ανεξάρτητους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, είναι με τη σειρά τους μια ξεκάθαρη αποτύπωση του υπό αναφορά success story. Έστω και αν είναι απολύτως φυσιολογικό, έστω και αν θα ήταν εκτός κυπριακής πραγματικότητας, το να μην υπήρχαν οι αμφισβητίες, οι αρνούμενοι να το αποδεχθούν και να το παραδεχθούν…