Η νέα ευρωπαϊκή Οδηγία κατά της φοροαποφυγής (ATAD 3) στοχεύει τις εταιρίες κέλυφος

Γράφει η Δρ. Ελένη Αποστολίδου

Επίκουρη Καθηγήτρια στο Επιχειρηματικό Φορολογικό

Διευθύντρια του Μεταπτυχιακού στο χρηματοοικονομικό δίκαιο και τη διεθνή φορολογία, Cyprus International Institute of Management (CIIM).

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισπεύδει τις διαδικασίες για υιοθέτηση νέων μέτρων κατά της φοροαποφυγής με έμφαση τις εταιρίες κέλυφος (shell companies). Στις 8 Ιουνίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την έναρξη δημόσιας διαβούλευσης, ειδικά για την καταπολέμηση της χρήσης οντοτήτων κελύφους και ρυθμίσεων για φορολογικούς σκοπούς.

Η πρωτοβουλία για την καταπολέμηση της χρήσης οντοτήτων και ρυθμίσεων κελύφους είχε ήδη ανακοινωθεί ως μέρος της ατζέντας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Φορολογία των Εταιριών για τον 21ο αιώνα, με ορίζοντα υιοθέτησης των μέτρων το 2023, όμως τα νέα μέτρα  που στοχεύουν ειδικά την καταχρηστική χρήση των εταιρειών κελυφών αναμένεται να υιοθετηθούν μέχρι το τέταρτο τρίμηνο του 2021.

Επιγραμματικά, ο οδικός χάρτης της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης για την Φορολογία των Εταιριών για τον 21ο αιώνα, προνοεί την ευρωπαϊκή εναρμόνιση των εθνικών κανόνων στα εξής:

• Κοινή φορολογική βάση των εταιριών και νέοι κανόνες κατανομής των φόρων μεταξύ των κρατών μελών, έξω από τις διμερείς φορολογικές συμβάσεις (EBIT)
• Κοινό εναρμονισμένο φορολογικό κίνητρο για λογιζόμενη έκπτωση φόρων (NID)
• Αρχή του ελάχιστου φορολογικού συντελεστή για τις πολυεθνικές, με πρώτο βήμα τη δημοσίευση του πραγματικου φορολογικού συντελεστή των πολυεθνικών ανά κράτος μέλος
• Ενισχυμένοι κανόνες για ουσιαστική οικονομική δραστηριότητα των εταιριών (substance), με τον περιορισμό των εταιριών κελυφών.

Για την Κύπρο, αυτές οι εξελίξεις σημαίνουν συνοπτικά πως:

• ο ρόλος των διμερών συμβάσεων κατά της διπλής φορολόγησης για την προσέλκυση ξένων εταιριών θα περιοριστεί. 
• το πολύ πετυχημένο φορολογικό κίνητρο της λογιζόμενης έκπτωσης φόρων ίσως χρειαστεί να ανασχεδιαστεί χάνοντας τα σημερινά του πλεονεκτήματα και ανταγωνιζόμενο άλλα ανάλογα κίνητρα κρατών μελών. 
• οι πολυεθνικές θα χρειαστεί να δημοσιεύσουν τον πραγματικό συντελεστή φόρου που πληρώνεται για τις δραστηριότητές τους στην Κύπρο, που αρκετές φορές είναι μικρότερος από το 12.5%
• οι κανόνες για τις εταιρίες κέλυφος για φορολογικούς σκοπούς πιθανόν να ευθυγραμμιστούν στους κανόνες που εξέδωσε η Κυπριακή Κεντρική Τράπεζα το 2019 για σκοπούς ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.

Πιο συγκεκριμένα, εταιρία κέλυφος δεν έχει φυσική παρουσία ή λειτουργίες στη χώρα σύστασης/εγγραφής της, εκτός από μια ταχυδρομική διεύθυνση, δεν υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος και διαχείριση, με ελάχιστη ή καθόλου ανεξάρτητη οικονομική δομή, η εταιρεία είναι εγγεγραμμένη σε δικαιοδοσία όπου οι εταιρείες δεν υποχρεούνται να υποβάλλουν στις αρχές ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις από ανεξάρτητους ελεγκτές / λογιστές και δεν συντάσσουν οικειοθελώς οικονομικές καταστάσεις από ανεξάρτητους εγκεκριμένους ελεγκτές η εταιρεία έχει φορολογική κατοικία σε δικαιοδοσία που περιλαμβάνεται στις μαύρες λίστες της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης, π.χ., Σεϋχέλλες,Αμερικανικές Παρθένοι Νήσοι, Αμερικανική Σαμόα, Ανγκουίλα, Βανουάτου, κά.

https://www.ciim.ac.cy/european-atad3/