Τράπεζες: Οι προτάσεις νόμου καθυστερούν και εμποδίζουν τις εκποιήσεις

Ο Σύνδεσμος Τραπεζών Κύπρου τάσσεται κατά των πέντε υπό συζήτηση Προτάσεων Νόμου, προειδοποιώντας ότι σε περίπτωση που ψηφιστούν σε Νόμο θα έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην ικανότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για ανάκτηση χρεών και την προσπάθεια για μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ), στη μελλοντική δανειοδοτική ικανότητά τους και συνεπώς στην οικονομία ευρύτερα. 

Όπως αναφέρει ο ΣΤΚ σε σημειώμά του προς τη Βουλή, πολλές από τις εισηγήσεις ανατρέπουν τις τροποποιήσεις του 2018 επί του Νόμου ή και θέτουν ακόμα πιο πολλά εμπόδια και καθυστερήσεις στις εκποιήσεις ενυπόθηκων ακινήτων. «Μέσα από τις προτεινόμενες τροποποιήσεις η συνέπεια αποπληρωμής αναμένεται να επιδεινωθεί και οι στρατηγικοί κακοπληρωτές θα ενθαρρυνθούν», σημειώνει ο Σύνδεσμος Τραπεζών, εξηγώντας ότι χάνεται η αποτελεσματικότητα της εκποίησης ως μέτρο πίεσης αποπληρωμής και αναδιάρθρωσης και συνεπώς αποδυναμώνεται η προσπάθεια για μείωση των ΜΕΔ. «Αυτά με τη σειρά τους θα μπορούσαν να μειώσουν την αξία της υποθήκης ως εξασφάλιση, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένες προβλέψεις για τα πιστωτικά ιδρύματα και περαιτέρω κεφαλαιουχικές απαιτήσεις», προσθέτει σχετικά.

Καθυστερούν και εμποδίζονται οι εκποιήσεις
Επίσης, περνάει το μήνυμα προς τους διεθνείς επενδυτές, τους οίκους αξιολόγησης και τους οφειλέτες ότι θα καθυστερούν σημαντικά ή και θα εμποδίζονται οι εκποιήσεις ή ότι δεν υπάρχουν σημαντικές συνέπειες από τη μη αποπληρωμή χρεών. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των κυπριακών τραπεζών και της οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης, αναφέρουν οι τράπεζουν.

Κίνδυνος για τις πωλήσεις ΜΕΔ
Παράλληλα, προσθέτουν, είναι πιθανός ο κίνδυνος οι επενδύσεις σε κυπριακά χαρτοφυλάκια πιστώσεων από διεθνείς επενδυτές να καταστούν λιγότερο ελκυστικές. «Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα είναι πιο δύσκολο για τις κυπριακές τράπεζες να προχωρήσουν σε πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων, με στόχο τη μείωση των επιπέδων Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων από τους ισολογισμούς τους», εξηγεί ο Σύνδεσμος Τραπεζών.

Επιπρόσθετα, ο ΣΤΚ υπενθυμίζει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεσμεύτηκε τόσο για την θέσπιση ενός αποτελεσματικού πλαισίου εκποιήσεων (μέσω συγκεκριμένων τροποποιήσεων του σχετικού Νόμου) όσο και για την έναρξη ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, ως αντιστάθμισμα της έγκρισης της κρατικής παρέμβασης που πραγματοποιήθηκε σε σχέση με την πρώην Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα (ΣΚΤ) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Συνεπώς, οι τροποποιήσεις του σχετικού Νόμου τον Ιούλιο του 2018 αποτελούν ουσιαστικά εκπλήρωση δεσμεύσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οποιαδήποτε τροποποίηση του Νόμου που αποτελεί παρέκκλιση από τα συμφωνηθέντα (βλ. πιο κάτω), θα εκθέσει την Κυπριακή Δημοκρατία και ενδεχομένως να επιφέρει και άλλες συνέπειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο (πέραν του ότι θα επηρεάσει αρνητικά την προσπάθεια για μείωση των ΜΕΔ).

Πιο κάτω ο Σύνδεσμος παραθέτει τη σχετική αναφορά από το έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ημερομηνίας 19 Ιουνίου 2018 με τίτλο: “State Aid SA.35334 (2018/N-2) - Cyprus - Liquidation aid for the orderly market exit of Cyprus Cooperative Bank Ltd”.
http://ec.europa.eu/competition/state_aid/cases/274927/274927_2013239_283_2.pdf 

Στο προαναφερθέν έγγραφο αναφέρεται ρητά, μεταξύ άλλων, ότι: “In order to eliminate the major impediments to the workout of NPLs in the country, Cyprus commits to enact far-reaching reforms that will allow an effective workout of NPLs by banks, asset managers and asset servicers, while continuing to protect the most vulnerable borrowers. The scope of these reforms will include, among other things, the legislation covering foreclosure to allow for the effective enforcement of claims, the setup of an electronic auction system for properties subject to foreclosure proceedings, a better access to the financial information of borrowers by financial institutions and a reform of the judicial process, in order to greatly increase the efficiency of handling of NPL cases by the judicial system. The latter will notably include addressing the abuse of the right to appeal court decisions, improving the court administration and functioning as well as to enhancing.”

Τα σχόλια του Συνδέσμου Τραπεζών επί των προωθούμενων προτάσεων

1.    Αυξάνονται οι προθεσμίες για αποστολή σχετικών επιστολών, κάτι το οποίο θα επιβραδύνει σημαντικά τη διαδικασία εκποίησης και κατ’ επέκταση την προσπάθεια μείωσης των μη-εξυπηρετούμενων δανείων. 

2.    Εκφράζουμε τη διαφωνία μας σχετικά με την προτεινόμενη τροποποίηση η οποία θα δίνει το δικαίωμα στον ενυπόθηκο οφειλέτη να μπορεί να καταχωρίσει έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο για παραμερισμό της ειδοποίησης της σκοπούμενης πώλησης εάν «ο ενυπόθηκος δανειστής, στην περίπτωση που είναι αδειοδοτημένο πιστωτικό ίδρυμα ή αγοραστής κατά την έννοια του περί Αγοραπωλησίας Πιστωτικών Διευκολύνσεων και για Συναφή Θέματα Νόμου, παραβίασε την υποχρέωσή του να προβεί σε διαδικασία αναδιάρθρωσης των χορηγήσεων του ενυπόθηκου οφειλέτη στη βάση των προνοιών της περί της Διαχείρισης Καθυστερήσεων Οδηγίας του 2015 της Κεντρικής Τράπεζα και των σχετικών παραρτημάτων της» - καθότι: 
(α)    αυτό δεν σημαίνει ότι όντως οι ισχυρισμοί του ενυπόθηκου οφειλέτη ευσταθούν 
(β)    θα δίνει το δικαίωμα σε στρατηγικούς κακοπληρωτές να εκμεταλλεύονται την εν λόγω πρόνοια και να εγείρουν κακόπιστα τέτοιους ισχυρισμούς με στόχο να καθυστερούν τη διαδικασία. Περαιτέρω, σημειώνεται ότι η αναδιάρθρωση μπορεί να γίνει μόνο, εάν κατά την κρίση της τράπεζας, το χρέος είναι βιώσιμο / μπορεί να εξευρεθεί βιώσιμη λύση άρα υπάρχει δυνατότητα αποπληρωμής από μέρους του δανειολήπτη. 

Θεωρούμε ότι ο ενυπόθηκος οφειλέτης θα μπορεί να καταχωρίσει έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο για παραμερισμό της ειδοποίησης της σκοπούμενης πώλησης όταν «έχει εκδοθεί παρεμπίπτον απαγορευτικό διάταγμα υπέρ του ενυπόθηκου οφειλέτη σύμφωνα με το άρθρο 32 του περί Δικαστηρίων Νόμου», καθότι υπάρχουν προϋποθέσεις για την έκδοση τέτοιων διαταγμάτων.

3.    H προτεινόμενη τροποποίηση η οποία θα δίνει το δικαίωμα στον ενυπόθηκο οφειλέτη να καταχωρίσει έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο για παραμερισμό της ειδοποίησης της σκοπούμενης πώλησης εάν έχει απλά καταχωρήσει αίτηση για έκδοση προστατευτικού διατάγματος ή αίτηση για ένταξή του στο σχέδιο ΕΣΤΙΑ (αντί μόνο εάν έχει εκδοθεί τέτοιο διάταγμα / έχει ενταχθεί στο ΕΣΤΙΑ), θα τυγχάνει εκμετάλλευσης αφού δεν σημαίνει ότι οι αιτήσεις του θα έχουν την κατάληξη που ο οφειλέτης θα επιδιώξει, απλά και μόνο επειδή έχουν καταχωρηθεί. Σημειώνεται ότι σχετική διαδικασία προνοείται στον περί Δικαστηρίων για έκδοση ενδιάμεσων διαταγμάτων (άρθρο 32 του περί Δικαστηρίων Νόμου). Επίσης επαναλαμβάνουμε την πρωτοβουλία και δήλωση των τραπεζών μελών να μην διενεργούν εκποιήσεις υποθέσεων που δυνητικά θα ενταχθούν στο ΕΣΤΙΑ. 

4.    Η προτεινόμενη τροποποίηση η οποία προβλέπει ότι σε περίπτωση που το προϊόν πώλησης προέκυψε από πώληση κύριας κατοικίας, τότε αυτό δεν διατίθεται προς εξόφληση του συνόλου των απαιτήσεων του ενυπόθηκου δανειστή μέχρις ότου γίνουν επαρκείς διευθετήσεις από το Επαρχιακό Δικαστήριο για  τη στέγαση του ενυπόθηκου οφειλέτη και των μελών της οικογένειας του, είναι ασαφής κυρίως ως προς το τι θα γίνει σε περίπτωση που ο ενυπόθηκος δανειστής σκόπιμα καθυστερεί να υποβάλει σχετική αίτηση στο Δικαστήριο και επίσης ως προς το τι θα γίνει με το προϊόν πώλησης μέχρι τότε. Αντιλαμβανόμαστε ότι η πρόνοια είναι κοινωνικού χαρακτήρα, αλλά οι ανησυχίες θα πρέπει να καλύπτονται  μέσα από κοινωνική πολιτική του κράτους όπως το σχέδιο ΕΣΤΙΑ και όχι παραλύοντας τα εργαλεία ανάκτησης χρεών. Αυτή είναι και η πρακτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 

5.    Επίσης, πιστεύουμε ότι η πρόνοια που παρέχει το δικαίωμα στον ενυπόθηκο δανειστή για αγορά του ενυπόθηκου ακινήτου δεν πρέπει να διαγραφεί. Από τον Ιούλιο του 2018 και μετά το μέτρο αυτό έχει βοηθήσει πολύ στη διαδικασία μείωσης των ΜΕΔ, ενώ παράλληλα θα πρέπει να σημειωθεί ότι αποτελεί συνήθη διεθνή πρακτική.

6.    Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί είναι σημαντικό εργαλείο αφού λειτουργούν αποτρεπτικά σε φαινόμενα προσυνεννόησης  που μπορεί να γίνουν σε φυσικούς πλειστηριασμούς και παράλληλα πιο εύκολα μπορούν να προσελκυστούν ξένοι αγοραστές, να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός των ενδιαφερόμενων αγοραστών και συνεπώς να αυξηθούν τα ποσά ανάκτησης.

7.    Η απαγόρευση στις εκποιήσεις ενυπόθηκων ακινήτων πρώτης κατοικίας παρουσιάζει θέματα αντισυνταγματικότητας, ενώ σημειώνεται ακόμη ότι θα είχε και ως συνεπακόλουθο τη δυσκολία δανειοδότηση για απόκτηση οικίας. 

Εκτός από τις αρνητικές συνέπειες στα τραπεζικά ιδρύματα από τυχόν ψήφιση των προτάσεων Νόμου, που αναφέρονται πιο πάνω, είναι σημαντικό να αναλογιστούμε και τον αντίκτυπο στον μελλοντικό δανεισμό και την οικονομία ευρύτερα. 

Εφόσον οι προτεινόμενες τροποποιήσεις αυξάνουν τις διάφορες προθεσμίες της διαδικασίας εκποίησης και τη δυνατότητα του ενυπόθηκου πιστωτή να αγοράσει ο ίδιος το ακίνητο στους έξι μήνες μετά από αποτυχημένο πλειστηριασμό, συνεπάγεται ότι οι τράπεζες θα ζητούν αυξημένες εξασφαλίσεις για τη χορήγηση δανείων ή / και ο δανεισμός θα καταστεί ακριβότερος ή και λιγότερο διαθέσιμος. Ο αντίκτυπος θα είναι μεγαλύτερος για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και τα νεαρά ζευγάρια που δεν θα έχουν πρόσθετη ασφάλεια, πέραν από την υποθήκη επί του ακινήτου που επιθυμούν να αποκτήσουν.