O δρόμος προς την πραγματική Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ) είναι μακρύς ακόμη!

Με αφορμή τα διάφορα άρθρα, ρεπορτάζ και παρεμβάσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από κάποιους αρμόδιους και μη για την υφιστάμενη και τη μελλοντική αγορά ηλεκτρισμού στην Κύπρο, οι πλείστες αναφορές θα είχαν λογική αν η μεταβατική ρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού είχε ένα σύντομο χρονικά στάδιο (πχ. μέχρι τις 30/06/19 ως η αρχική απόφαση).
 

Η μεταβατική ρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού θα κρατήσει στην καλύτερη περίπτωση μέχρι το τέλος του 2021, αν θα προκύψουν προσφυγές στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών (ΑΑΠ) από εταιρείες λογισμικών που δεν θα επιλεγούν για τα συστήματα των Διαχειριστών αξίας €8+ εκατομμυρίων, πιθανόν να κρατήσει μέχρι το 2023 ή/και περισσότερο! Στις 9/04/19, εν μέσω έντασης στη συνεδρία της Κοινοβουλευτική Επιτροπής Ενέργειας, ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ κ. Αντρέας Πουλλικκάς, δήλωσε ότι δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) για την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων αναφορικά με το άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού.

Γι’ αυτό θεωρούμε ότι το ΥΕΕΒ, η ΡΑΕΚ και ο ΔΣΜΚ θα έπρεπε να ήταν θετικοί και να έδιναν την ευκαιρία στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ) – ως ένας άλλος Οργανισμός Δημοσίου Δικαίου μέσω της πρότασης του στις 27/12/18 για τη λειτουργία και διαχείριση της αγοράς ηλεκτρισμού στην Κύπρο (Λειτουργό Αγοράς) που αφορά στην ουσία την Προημερήσια Αγορά Ηλεκτρισμού (ΠΑΗ) και την εμπειρία που υπάρχει μέσω των δομών του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας στο όποιο το ΧΑΚ από τις 18/12/18 είναι μέτοχος. Σημειώνουμε ότι με την πρόταση αυτή ήταν θετικοί και ακόμη και σήμερα συμφωνούν με αυτή η ΟΕΒ, το ΚΕΒΕ, το ΕΤΕΚ και όλοι οι Σύνδεσμοι των ΑΠΕ!

Αντίστοιχα προβλήματα δημιουργούνται με το μη – άνοιγμα της αγοράς αερίου στην Κύπρο όπου εκτιμούμε θα δημιουργηθούν αντίστοιχα προβλήματα στο μέλλον και αντιβαίνει και στην πρόταση του ΧΑΚ για υπηρεσίες ανοίγματος αγοράς. «Έντονες είναι οι ενστάσεις που υπέβαλαν η ελλαδική Energean Israel που προτείνει να φέρει η ίδια φυσικό αέριο από κοιτάσματα της στο Ισραήλ, όπως και η Power Energy Cyprus (PEC) που κατασκευάζει τον πρώτο μεγάλο ιδιωτικό ηλεκτροπαραγωγό σταθμό της Κύπρου αλλά και ο νέος παίκτης στον τομέα των συμβατικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής (με φυσικό αέριο και Distillate Fuel Oil – DFO) Paramount Energy Corporation του Προέδρου του ΣΑΕΚ κ. Άκη Έλληνα, στην πρόθεση της Κυβέρνησης να κηρύξει την αγορά φυσικού αερίου στην Κύπρο ως αναδυόμενη για 10 χρόνια, δίνοντας μονοπώλιο στην Εταιρεία Υποδομών Φυσικού Αερίου (ΕΤΥΦΑ)». 

Άρα, γιατί να συνεχίσουμε σε ένα τέτοιο καθεστώς όπου στην ουσία αφορά ελεγχόμενα μεγαβάτ μέσα από σχέδια του Υπουργείου ώσπου να υλοποιηθούν τα μεγαβάτ των παικτών του Α σχεδίου (λήψης εγγυημένου ποσού του εκάστοτε κόστους αποφυγής της ΑΗΚ μέχρι τη λειτουργία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ)) και στη συνέχεια του Β σχεδίου – όπου απαιτείται ο Παραγωγός να συμβληθεί υποχρεωτικά με Προμηθευτή και δεν θα λαμβάνει «την έμμεση επιδότηση δηλαδή το εγγυημένο ποσό του εκάστοτε κόστους αποφυγής της ΑΗΚ» μέχρι τη πλήρη λειτουργία της ΑΑΗ. 

Σημειώνουμε για σκοπούς σωστής πληροφόρησης ότι στο Β σχέδιο υπάρχουν κριτήρια βαθμολόγησης (που αφορά την ημερομηνία λήψης της πολεοδομικής άδειας και της άδειας οικοδομής όπου τα παλιά ημερολογιακά έργα προηγούνται εκ των πραγμάτων, την απόσταση του δικτύου από το σταθμό μεταφοράς) αλλά δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη στη βαθμολόγηση το πιο σημαντικό θέμα που αφορά την εξασφάλιση δανειοδότησης/χρηματοδότησης (proof of fund)! Παράλληλα υπάρχουν σοβαρά παράπονα από τους αιτητές με καταγγελίες ακόμη και στον ίδιο τον ΠτΔ για το Τμήμα Περιβάλλοντος που αφορούν τις διακρίσεις που γίνονται σχεδόν για τις ίδιες περιοχές ανάπτυξης των έργων ΑΠΕ και τον τρόπο που εκδίδονται οι σχετικές αδειοδοτήσεις.

Το συνολικό ενδιαφέρον για νέα έργα των ΑΠΕ ιδιαίτερα στα φωτοβολταϊκά σε αδειοδοτήσεις από την ΡΑΕΚ φτάνει σχεδόν τα 800MW! Γιατί αδειοδοτούνται λοιπόν αφού υπάρχει ο περιορισμός μέσω των σχεδίων; Με αυτά τα μεγαβάτ θα κλειδώσουμε τα ΑΠΕ μέχρι το 2030 όπου ο εθνικός στόχος της Κυπριακή Δημοκρατίας θα είναι 32%; Όλες οι προσδοκίες μας και οι σχεδιασμοί μας είναι στο υποθαλάσσιο καλώδιο EuroAsia Interconnector (Κύπρος – Κρήτη το οποίο οι ειδικοί λένε για μετά το 2025/6 αφού η Ελλάδα έβαλε πιο μπροστά ως εθνική προτεραιότητα τη διασύνδεση «Αριάδνη» Κρήτης – Αττικής); Και αν τελικά δεν γίνει ή καθυστερήσει χρονικά ή είναι πιο ακριβή η εξαγωγή ηλεκτρισμού προς άλλες χώρες της Νοτιοδυτικής ή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης; Οι αιτητές δεν πρέπει να γνωρίζουν την πραγματικότητα για να σχεδιάζουν σωστά τις επενδύσεις τους;  Αυτό που έχει σημασία για την Κύπρο και πιστεύουμε είναι ρεαλιστικά υλοποιήσιμο για να υπάρξει «εξαγωγή ηλεκτρισμού/άνοιγμα αγοράς» είναι τα καλώδια διασύνδεσης πολύ μικρότερου κόστους με το Ισραήλ και την Αίγυπτο.

Ο Σύνδεσμος Αιολικής Ενέργειας Κύπρου (ΣΑΕΚ) από τις 15/01/19 κατέθεσε σε όλους τους αρμόδιους (ΠτΔ, ΥΕΕΒ, ΡΑΕΚ, ΔΣΜΚ και ΔΣΔ) τη θέση ότι για οποιαδήποτε έργα των ΑΠΕ επιθυμούν να συμβληθούν με Προμηθευτή όπως είναι δηλαδή το Β σχέδιο στη μακρά μεταβατική ρύθμιση όπως εξελίσσεται και μετέπειτα στην ΑΑΗ να έχουν αυτή τη δυνατότητα (η οποία είναι απολύτως νόμιμη και δικαιολογημένη) ανεξαρτήτως σχεδίου προώθησης των ΑΠΕ (ιδιαίτερα όταν κλείσει και το Β σχέδιο στις 18/06/19 μετά τη μηνιαία  παράταση που δόθηκε).

Από που και ως που σε μια αγορά ηλεκτρισμού η οποία οδηγείται υποτίθεται στην απόλυτη φιλελευθεροποίηση της και στον πραγματικό ανταγωνισμό, το Υπουργείο Ενέργειας και η ΡΑΕΚ πρέπει να έχουν λόγο και να ρυθμίζουν τα μεγαβάτ των συστημάτων από ΑΠΕ ιδιαίτερα όταν επιλεγούν να συμβληθούν με Προμηθευτή. Αν ήταν έτσι θα έπρεπε ο σχεδιασμός του Κράτους από τα 20ετή συμβόλαια επιδότησης, να πήγαινε σταδιακά σε συμβόλαια ορισμένου χρόνου με floor price όπως έγινε σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες ως ενδιάμεσο στάδιο και όχι σε έμμεσες επιδοτήσεις ιδιαίτερα για αυτούς του Α σχεδίου που έκλεισε τον περασμένο Απρίλιο 2018.

Πιστεύουμε ως ΣΑΕΚ, ότι η ΡΑΕΚ πρέπει να τροποποιήσει την ρυθμιστική της απόφαση με αρ. 4/2017, το τελευταίο σημείο (bullet) της παραγράφου 2 στη σελ. 4, διότι εκτιμούμε ταπεινά ότι αν προσφύγει ο οποιοσδήποτε Παραγωγός που επιθυμεί να συμβληθεί απευθείας με Προμηθευτή στη μεταβατική ρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού θα κερδίσει. Άλλωστε εμείς ως ΣΑΕΚ έχουμε και 2 νομικές γνωματεύσεις για αυτό το θέμα. Επιπλέον παραβιάζονται βασικά δικαιώματα των αιτητών/παραγωγών, σημεία που έχουμε ελέγξει νομικά και δίνουν τη δυνατότητα για έκδοση ακόμη και απαγορευτικού διατάγματος. Είναι χρήσιμο να τονίσουμε ότι υπάρχει ήδη προηγούμενη υπόθεση δικάσιμη στο παρελθόν όπου η ΑΗΚ αρνήθηκε να δώσει όρους σύνδεσης με υπόδειξη του Υπουργείου Ενέργειας και έπεσε στο δικαστήριο.

Το θέμα του ηλεκτρικού δικτύου που αφορά στην ουσία την ασφάλεια και τη σταθερότητα, με την έμμεση απειλή των αποκοπών σε υφιστάμενα έργα των ΑΠΕ με την εισδοχή περισσότερων μεγαβάτ από νέα έργα των ΑΠΕ είναι θέμα που πρέπει να λύσουν οι αρμόδιοι Διαχειριστές βάζοντας όρους στους Παραγωγούς για συστήματα αποθήκευσης, επικουρικές υπηρεσίες κτλ (αυτά έπρεπε να ίσχυαν για όλα τα νέα έργα και όχι μόνο πάνω από 8MW παραχωρώντας τους κίνητρα ή μορφή επιδότησης για κάποιο χρονικό διάστημα) και για να είμαστε σωστοί δεν είναι θέμα που έπρεπε να αφορά το Υπουργείο Ενέργειας.

Σε πρόσφατη δημόσια διαβούλευση για την τροποποίηση του περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού (Τροποποιητικός) νόμος του 2019 που έληξε στις 5/04/19, ο ΣΑΕΚ κατέθεσε τις θέσεις του στην ΟΕΒ οι οποίες υιοθετήθηκαν και στάληκαν επίσημα στο ΥΕΕΒ. Μεταξύ των άλλων τονίζεται ότι ο ΔΣΜΚ θα πρέπει να διοικείται από τριμελή επιτροπή και όχι από Γενικό Διευθυντή και μόνο – στα πρότυπα της ΡΑΕΚ και να λειτουργεί εντελώς ανεξάρτητα χωρίς καμία σύνδεση με την ΑΗΚ. Με αυτό τον τρόπο θα υπάρχει καλύτερη διαδικασία, αμερόληπτη και αντικειμενική στη λήψη αποφάσεων. Η τριμελής επιτροπή θα διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο όπως και η ΡΑΕΚ.

Προσπαθώντας να βοηθήσουμε και να ενισχύσουμε την πολιτεία, προτείναμε ως ιδέα/άποψη πρόσφατα (στις 30/05/19) στον ΓΔ του ΥΕΕΒ κ. Στέλιο Χειμώνα να συζητήσουμε σε μια κοινή συνεδρία όλων των παικτών – από κοινού οι κύριοι Σύνδεσμοι των ΑΠΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο ή/και τον ΔΣΜΚ να προβούμε σε ένα ικανοποιητικό σύστημα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας ως έργο δημόσιας ωφελείας με μικρή επιδότηση για ορισμένο χρονικό διάστημα για να αποφεύγονται κάθε φορά οι ίδιες ανασφάλειες και απειλές, «πχ. μα 1100 μεγαβάτ είναι οι ανάγκες μας ως Κράτος, είμαστε ένα απομονωμένο ηλεκτρικό σύστημα, θα υπάρξουν αποκοπές στα υφιστάμενα έργα των ΑΠΕ κτλ». 

Ως μικρή υπενθύμιση σε όλους μας, σημειώνουμε ότι μεταξύ των άλλων στο προεκλογικό πρόγραμμα του νυν εξοχότατου ΠτΔ το 2013 στον τομέα της Ενέργειας που αφορούσε τις ΑΠΕ είχε ως άμεση προτεραιότητα του το σχεδιασμό για τη δημιουργία συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Απλά παραμένει εδώ και 6 χρόνια στο ράφι (στην αποθήκη) χωρίς τη δική του ευθύνη – αφού ένας Πρόεδρος χώρας δεν είναι λογικό να ασχολείται και με αυτό! Γι’ αυτό περιμένουμε τους αρμόδιους και τους συνεργάτες του να εφαρμόσουν στην πράξη τις προεκλογικές του υποσχέσεις, που είναι γι’ αυτό το λόγο που τους έχει εμπιστευθεί και τους έχει διορίσει στις θέσεις που κατέχουν – εφαρμόζοντας το πρόγραμμα και τις πολιτικές του. Για το σημείο που αφορά τις ΑΠΕ (σύσταση Εθνικού Συμβουλίου Ενέργειας, Υφυπουργείο ΑΠΕ και Κλιματικής Αλλαγής, περαιτέρω και άμεση προώθηση όλων των μορφών/συστημάτων ΑΠΕ, σχεδιασμός συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας) ήταν θέσεις και του ΣΑΕΚ από το 2010! Τις καταθέσαμε στον κ. Αναστασιάδη στην επίσημη συνάντηση μας που είχε γίνει τότε στις 30/01/13.
 

Επιπλέον πρέπει να δουν οι αρμόδιοι με μεγάλη προσοχή το θέμα των Προμηθευτών. Τι γίνεται αν τελικά δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν και προλάβουν κάποιοι Παραγωγοί και συμβληθούν μαζί τους. Τι χειροπιαστή επίπτωση θα έχουν; Θα είναι άδικο θεωρούμε να καταλήξουν σχεδόν όλοι οι Παραγωγοί σε 1 το πολύ 2 Προμηθευτές και να οδηγηθούμε σε ελεγχόμενο ολιγοπώλιο εφόσον η ΑΗΚ Προμήθεια εξαιρείται στη μεταβατική ρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού σωστά λέμε εμείς σε αυτό το στάδιο για να μπορούν να δραστηριοποιηθούν οι ιδιώτες Προμηθευτές και να δουλέψει ο ανταγωνισμός.

Ο στόχος όλων μας (ΥΕΕΒ, αρμοδίων Αρχών, Συνδέσμων ΑΠΕ, ιδιωτών επιχειρηματιών κτλ) είναι να δουλέψει επιτέλους όσο πιο σωστά και δίκαια γίνεται η μεταβατική ρύθμιση (που άλλα έλεγαν όλοι οι αρμόδιοι (κυρίως σε Υπουργείο και ΡΑΕΚ) στις αρχές – το Σεπτέμβριο 2017 ότι δηλαδή θα τηρηθεί το χρονικό περιθώριο μέχρι τις 30/06/19 ενώ πάμε για το 2022 και) και στο τέλος να δουλέψει πραγματικά η ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού αφενός για να μειωθεί αισθητά το κόστος ηλεκτρισμού για όλους μας και αφετέρου να δημιουργηθεί πραγματικός ανταγωνισμός στον ηλεκτρισμό (παραγωγή και προμήθεια).

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ανέμου που έχει καθιερωθεί η 15η Ιουνίου, χρόνια πολλά στην αιολική ενέργεια και σε όλες τις ΑΠΕ. Φύσα αεράκι, φύσα με!
 

Χρίστος Τσίγκης
Εκτελεστικός Διευθυντής
Συνδέσμου Αιολικής Ενέργειας Κύπρου (ΣΑΕΚ)
www.cwea.org.cy