Γιάννης Τσαγκάρης: Δημιουργούμε το Τμήμα Φορολογίας του 21ου αιώνα

Έχουν καταβληθεί τεράστιες προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση των εργασιών του Τμήματος Φορολογίας, κάτι που εξακολουθεί να είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία. Οι φορολογούμενοι θα δουν και θα εκτιμήσουν αυτές τις αλλαγές, οι οποίες αναμένεται να οδηγήσουν σε μια νέα κουλτούρα όσον αφορά την εθελοντική φορολογική συμμόρφωση, δηλώνει στο ACCOUNTANCY CYPRUS ο Έφορος Φορολογίας, Γιάννης Τσαγκάρης.

Το «καφενείο» και το χάος

Όταν διοριστήκατε, συγκρίνατε το Τμήμα Φορολογίας με ένα «καφενείο». Πόσο άσχημη ήταν η κατάσταση;
Όταν αναφερόμαστε σε ένα «καφενείο», ουσιαστικά εννοούμε ένα μέρος όπου οποιοσδήποτε μπορεί να εισέλθει χωρίς περιορισμούς ή χωρίς να ενημερώσει κάποιον για το σκοπό της επίσκεψής του, ή ένα μέρος που μπορεί κάποιος να καθίσει και να συζητήσει με κάποιον άλλο. Αυτό ήταν ίσως ο κανόνας, όχι μόνο στο Τμήμα Φορολογίας αλλά στην πλειοψηφία των κυβερνητικών γραφείων και προσπαθούμε πραγματικά σκληρά να αλλάξουμε αυτή την πρακτική. Είμαστε στη διαδικασία αυστηρού περιορισμού της πρόσβασης σε γραφεία στο Τμήμα Φορολογίας και επιτρέπουμε πρόσβαση μόνο στις καθορισμένες περιοχές για τις υπηρεσίες των φορολογουμένων. Πρόθεσή μου με το σχόλιο που έκανα ήταν να επισημάνω την ακαταλληλότητα των υφιστάμενων κτηρίων για να φιλοξενήσουν το νεοσυσταθέν Τμήμα Φορολογίας και την τεχνολογική του υποδομή και να τονίσω τις ανεπάρκειες των υφιστάμενων διαδικασιών και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν την ποιότητα της καθημερινής εργασίας του οργανισμού. Πρέπει να παραδεχθούμε ότι λόγω των γραφειοκρατικών διαδικασιών που υπάρχουν, η τεχνολογία και η υποδομή των κτηρίων και των δύο πρώην φορολογικών υπηρεσιών είχαν παραμεληθεί εντελώς, πράγμα που επηρέασε αρνητικά την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και γενικά την αξιοπιστία των φορολογικών αρχών.
Έκτοτε, η κατάσταση αλλάζει σταδιακά και οι διαδικασίες βελτιώνονται προκειμένου να αντιστραφεί η αρνητική εικόνα προς μια πιο θετική.

Διαβάστε ακόμα: Από αυτούς τους tour operators αναπνέει ο τουρισμός της Κύπρου

Αληθεύει ότι υπήρχαν υποθέσεις που εκκρεμούσαν περισσότερο από 30 χρόνια;
Όταν διορίστηκα ως Έφορος Φορολογίας, ζήτησα ένα είδος «αποθέματος» προκειμένου να έχουμε μια σαφή εικόνα της «αρχικής ισορροπίας» και όχι μόνο των υφιστάμενων καθυστερήσεων. Πράγματι, η απόκτηση των αποθεμάτων αποκάλυψε αστάθμητες αντιρρήσεις που εκκρεμούσαν επί σειρά ετών και ένα τεράστιο ανεκτέλεστο υπόλοιπο των φορολογικών δηλώσεων εισοδήματος των ιδιωτών και των εταιρειών που εκκρεμούσαν για εξέταση και όλες αφορούσαν την άμεση φορολογία. Η έλλειψη προσωπικού, το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, καθώς και η εξάρτηση του Τμήματος από τρίτους για την προετοιμασία των προγραμμάτων που απαιτούνται για την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων, όλα φέρουν κάποια ευθύνη για αυτή τη χαοτική κατάσταση.

Προτεραιότητά μας ήταν να σχεδιάσουμε ένα έργο που στοχεύει να φέρει το Τμήμα σε κανονικότητα, πρώτα με την εκκαθάριση της πλειονότητας των αντιρρήσεων που εκκρεμούσαν και την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων. Ταυτόχρονα, επιφέραμε μια αλλαγή στη νομοθεσία, για να τροποποιήσουμε το υφιστάμενο σύστημα σε ένα πλήρως αυτό-αξιολογούμενο σύστημα. Αυτό θα μας επιτρέψει να επιλέξουμε φορολογικές δηλώσεις για περαιτέρω εξέταση βάσει ανάλυσης κινδύνου.

Διαβάστε ακόμα: Έτσι θα γίνει το Olympic Resort στη Λεμεσό

Πώς κινηθήκατε για να καθαρίσετε αυτό το κολοσσιαίο χάος;
Μια ομάδα διορίστηκε για να προγραμματίσει και να διαχειριστεί το έργο μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα δίνοντας τις απαραίτητες οδηγίες και κατευθυντήριες γραμμές. Οι υποθέσεις ανατέθηκαν σε αφοσιωμένο προσωπικό που εργάστηκε τόσο κατά τη διάρκεια όσο και εκτός των κανονικών ωρών εργασίας. Σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των παλαιότερων αντιρρήσεων έχει διευθετηθεί και συνεχίζονται οι εργασίες για την έκδοση φορολογικών εκτιμήσεων για τα έτη που εξακολουθούν να εκκρεμούν. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι νομοθετικές αλλαγές χρειάστηκαν για να αποφευχθεί η δημιουργία τέτοιων συσσωρεύσεων.

Η αλλαγή κουλτούρας

Πώς βλέπετε την ενοποίηση του Τμήματος Εσωτερικών Προσόδων και ΦΠΑ στο σημερινό Τμήμα Φορολογίας που πραγματοποιήθηκε πριν από το διορισμό σας; Ήταν μια επιτυχία; Υπάρχουν ακόμα πράγματα που πρέπει να γίνουν;
Η ενοποίηση είναι μια συνεχής διαδικασία που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Η στέγαση όλων των Επαρχιακών Γραφείων σε ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον, η ολοκλήρωση της διαδικασίας ενσωμάτωσης καθώς και η διαχείριση αλλαγών στο προσωπικό είναι τρεις από τους σημαντικότερους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Δεν πρέπει να αγνοούμε το γεγονός ότι ζούμε σε μια χώρα όπου οι αλλαγές δεν είναι πάντα ευπρόσδεκτες! Το γνωρίζουμε αυτό πολύ καλά, έτσι ώστε να προχωρήσουμε με τις απαραίτητες αλλαγές πολύ προσεκτικά για να διασφαλίσουμε ότι όλα λειτουργούν σωστά. Η αλλαγή της κουλτούρας ενός οργανισμού μπορεί να είναι ένα πολύ δύσκολο έργο αλλά το προσωπικό του Τμήματος συνειδητοποιεί τώρα τα οφέλη ενός ολοκληρωμένου Τμήματος και εργάζεται σκληρά για να εξυπηρετήσει όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν.

Υπήρξε μια τεράστια προσπάθεια για την εξασφάλιση νέων, σύγχρονων κτηρίων για την υποδοχή των ολοκληρωμένων περιφερειακών γραφείων και η διαδικασία ήταν πολύ χρονοβόρα. Μόλις πρόσφατα έχουμε δει κάποια αισιόδοξα αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα, το Επαρχιακό Γραφείο της Αμμοχώστου ήταν το πρώτο ολοκληρωμένο γραφείο και λειτουργεί εδώ και δύο χρόνια. Το Επαρχιακό Γραφείο Λάρνακας μετακόμισε πρόσφατα σε νέα γραφεία υπό ολοκληρωμένη δομή. Επί του παρόντος, βρισκόμαστε σε συζητήσεις για τα ολοκληρωμένο Επαρχιακό Γραφείο Λευκωσίας, ενώ την ίδια βρέθηκε η κρατική γη για την κατασκευή του ολοκληρωμένου Επαρχιακού Γραφείου Λεμεσού. Όσον αφορά την Πάφο, θα γίνει αναδιοργάνωση των υφιστάμενων γραφείων στο ίδιο κτήριο.

Το νομοθετικό πλαίσιο έχει επίσης αλλάξει σε σχέση με την εκτίμηση των φόρων και ο Έφορος έχει πλέον την εξουσία να προβεί σε αξιολόγηση σχετικά με κάθε υποβληθείσα επιστροφή παρά την υποχρέωση να το πράξει.

Το νέο ολοκληρωμένο μηχανογραφικό σύστημα, ωστόσο, θα αναμορφώσει τις λειτουργίες του Τμήματος. Η προκήρυξη υποβολής προσφορών δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες και αναμένεται ότι μέχρι το τέλος του έτους η προσφορά θα καταχωρηθεί στον επιτυχόντα. Το νέο σύστημα θα χρησιμοποιεί την τελευταία τεχνολογία και θα προσφέρει πλήρη αυτοματοποίηση διαδικασιών και πλήρεις ηλεκτρονικές υπηρεσίες στο κοινό. Αυτό όχι μόνο θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα του Τμήματος, αλλά θα ελαχιστοποιήσει το κόστος για τον φορολογούμενο.

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, λειτουργούσε μια μονάδα διαχείρισης κινδύνων για τον εντοπισμό, την ανάλυση και την ιεράρχηση των κινδύνων και προχώρησε σε εκστρατείες στοχοθετημένες βάσει πληροφοριών εσωτερικών και τρίτων μερών που λήφθηκαν από κρατικούς φορείς και ευρωπαϊκές / διεθνείς πηγές, προκειμένου να αυξηθεί η φορολογική συμμόρφωση και, ιδίως, να αλλάξει η κουλτούρα όσον αφορά την εθελοντική φορολογική συμμόρφωση.

Η ευκολία του TAXISNet

Πόσοι άνθρωποι χρησιμοποιούν το σύστημα TAXISNet για την ηλεκτρονική υποβολή φορολογικών δηλώσεων;
Από πέρυσι, περισσότεροι από μισό εκατομμύριο φορολογούμενοι έχουν καταθέσει ηλεκτρονικά τις ετήσιες δηλώσεις φόρου εισοδήματός τους και πάνω από 60, 000 καταθέτουν τις τριμηνιαίες δηλώσεις ΦΠΑ μέσω του συστήματος. Το TAXISnet είναι στην πραγματικότητα διαθέσιμο στο κοινό από το 2007, ενώ τα τελευταία τρία χρόνια η χρήση του είναι υποχρεωτική για την υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ. Οι εταιρείες και οι αυτοαπασχολούμενοι με ελεγμένους λογαριασμούς έχουν υποχρεωθεί να υποβάλλουν τις φορολογικές τους δηλώσεις online από τους φορολογικούς τους ελεγκτές από το φορολογικό έτος 2010 και όλα τα άτομα υποχρεούνται τώρα να υποβάλλουν τις φορολογικές τους δηλώσεις online από το φορολογικό έτος 2017. Οι εργοδότες έχουν επίσης καταθέσει τις φορολογικές δηλώσεις από το έτος 2010 και οι εταιρείες που παρακρατούν την ειδική εισφορά για την άμυνα από έξοδα μίσθωσης το έχουν κάνει αυτό από το φορολογικό έτος 2011.

Πρόσφατα εισήχθησαν νέα χαρακτηριστικά στο σύστημα. Ποια είναι αυτά και ποια άλλα βρίσκονται στα σκαριά;
Στόχος μας είναι να μεγιστοποιήσουμε τα έσοδα με το ελάχιστο κόστος και σίγουρα να μην μεταφέρουμε το κόστος στον φορολογούμενο. Αντ 'αυτού, στοχεύουμε στην απλούστευση της διαδικασίας υποβολής για όλους τους τύπους φορολογικών δηλώσεων, δεδομένης της διαθέσιμης τεχνολογίας και υποδομής. Έχουμε υπόψη την απογοήτευση των ατόμων όσον αφορά τον υπολογισμό του φόρου και επομένως, δεδομένου ότι η ηλεκτρονική υποβολή είναι τώρα υποχρεωτική για όλους, έχουμε καταβάλει πολύ μεγάλη προσπάθεια για την αυτοματοποίηση της διαδικασίας αυτοαξιολόγησης και ειδικότερα του υπολογισμού του φόρου. Επιπλέον, οι δηλώσεις φόρου εισοδήματος προσφέρουν πεδία με πληθυσμιακή πυκνότητα βάσει προηγούμενων υποβολών και παρέχουν σαφείς οδηγίες για κάθε τομέα της φορολογικής δήλωσης.

Αυτές οι εξελίξεις έχουν μετατρέψει την ηλεκτρονική υποβολή σε μια γρήγορη και εύκολη διαδικασία, εξοικονομώντας πολύ χρόνο και προσπάθεια από την πλευρά του ατόμου και μειώνοντας τα λάθη για σκοπούς ελέγχου στην πλευρά του Τμήματος Φορολογίας.
Από την αρχή του έτους, η φορολογική δήλωση του εργοδότη υποβάλλεται σε μηνιαία βάση και αυτό θα συμβάλει στην έγκαιρη φορολογική συμμόρφωση, την προκαταβολή των φορολογικών δηλώσεων και την έγκαιρη ανάκτηση των μέτρων συμμόρφωσης.

Πρόσφατα χαρακτηρίσατε τον ΦΠΑ ως «τη σημαντικότερη διεθνή εξέλιξη της φορολογίας τα τελευταία 50 χρόνια». Πόσο σημαντικό είναι να φορολογούνται τα έσοδα στην Κύπρο;
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το εισόδημα από ΦΠΑ αποτελεί το 50% των εσόδων του Τμήματος Φορολογίας της Κύπρου. Επιπλέον, ο ΦΠΑ αποτελεί παρακράτηση φόρου στην πηγή, πράγμα που σημαίνει ότι το κόστος της συλλογής είναι μικρότερο. Επιπλέον, καθώς ο φόρος είναι ένας ευρωπαϊκός φόρος, η νομοθεσία μας είναι σύμφωνη με την ευρωπαϊκή οδηγία ΦΠΑ και συνεπώς αφήνει πολύ λίγα περιθώρια για πολιτική παρέμβαση.

Αντιμετωπίζοντας τη φοροδιαφυγή

Επισημάνατε επίσης ότι το σύστημα σε όλη την Ευρώπη εξακολουθεί να είναι ανοιχτό σε απάτες. Πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση στην Κύπρο;
Η φοροδιαφυγή είναι ένα διεθνές φαινόμενο που πρέπει να αναγνωρίσει και να καταπολεμήσει κάθε φορολογική αρχή. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες ευρωπαϊκές και διεθνείς οδηγίες / πράξεις προκειμένου να αποφευχθεί ο επιθετικός φορολογικός σχεδιασμός και να ενισχυθεί η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών αρχών. Είμαστε μέρος της διαδικασίας ανταλλαγής και, μέσω της συμμετοχής μας σε διάφορες συναντήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταφέρνουμε να παραμείνουμε σύμφωνοι με τις τρέχουσες εξελίξεις.

Ποια είναι τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σχέδια για το Τμήμα;
Κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2018, υπέβαλα στο προσωπικό και σε επιλεγμένους ενδιαφερόμενους -συμπεριλαμβανομένων των μελών του ΣΕΛΚ- τον τριετή στρατηγικό προγραμματισμό της κυπριακής φορολογικής υπηρεσίας για την περίοδο 2019-2021, όπου αναγνωρίστηκαν οι προκλήσεις και καθορίστηκαν συγκεκριμένοι στρατηγικοί στόχοι, μαζί με σχετικούς βασικούς δείκτες απόδοσης. Βραχυπρόθεσμα, επιδιώκουμε να έχουμε ολοκληρωμένα γραφεία που να λειτουργούν σωστά, με περισσότερες ηλεκτρονικές υπηρεσίες να προσφέρονται στο κοινό διατηρώντας ενημερωμένο τον φόρτο εργασίας του Τμήματος. Προτεραιότητα μας είναι να αποκαταστήσουμε την αξιοπιστία του Τμήματος στο ευρύ κοινό. Μακροπρόθεσμα, οραματίζομαι το Τμήμα να λειτουργεί πλήρως ηλεκτρονικά, με προσωπικό που είναι άρτια καταρτισμένο με αναλυτικές δεξιότητες δεδομένων και εξειδικευμένες φορολογικές δεξιότητες, λειτουργώντας με βάση τους κινδύνους και αφιερωμένο στη λήψη προληπτικών ενεργειών, με έμφαση στην εκπαίδευση των φορολογουμένων για ευκολότερη φορολογική συμμόρφωση.

Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ACCOUNTANCY CYPRUS