Από την στήριξη, στο τέλος καταθέσεων και μετά στο κούρεμα

Δύο χρόνια μετά την πρωτόγνωρη απόφαση για κούρεμα καταθέσεων, η οποία πλέον αποτελεί μοντέλο αντιμετώπισης παρόμοιων καταστάσεων η Κύπρος έχει διέλθει σημαντικό δρόμο στην πορεία για ανάκαμψη. Το πρόγραμμα στήριξης της Κύπρου ήταν από τα πλέον επεισοδιακά και διήλθε πολλών επεισοδίων προτού ολοκληρωθεί με τον τρόπο που ολοκληρώθηκε τελικά. 

Το αρχικό σενάριο για τη βοήθεια  που θα διδόταν στην Κύπρο κατέδειξε ανάγκες 17δις ευρώ ή 103% του ΑΕΠ. 7.1δις αφορούσαν δημοσιονομικές ανάγκες και 9.9δις ευρώ αφορούσαν ανάγκες του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το σενάριο ανέβαζε το χρέος στο 136% του ΑΕΠ για το 2016 και στο 119% για το 2020. Το αρχικό σενάριο περιλάμβανε bail-in μόνο των κατόχων διαφόρων τύπων αξιογράφων συνολικού ποσού 1.2δις ευρώ.

Ακολούθησαν οι αποφάσεις του πρώτου Eurogroup της 13ης Μαρτίου 2013, οπόταν και είχε συμφωνηθεί η επιβολή τέλους 6.75% στις ασφαλισμένες καταθέσεις   και 9.90% στις μη εξασφαλισμένες. Με αυτό το σενάριο οι ανάγκες χρηματοδότησης  μειώνονταν στα 10.1δις ευρώ ή 61% του ΑΕΠ. Το ποσό που θα αντλούνταν από το τέλος ανερχόταν σε 5.8δις ευρώ. 4δις από τις εξασφαλισμένες καταθέσεις και 1.8δις από τις μη εξασφαλισμένες. Με αυτό το σενάριο το ΑΕΠ υπολογίστηκε ότι το 2016 θα ανερχόταν σε 122% και το 2020 σε 100%. Στο ίδιο Eurogroup αποφασίστηκε και η πώληση των εργασιών των τραπεζών στην Ελλάδα. Το σενάριο της επιβολής τέλους απορρίφθηκε από τη βουλή.

Στις 25 του Μάρτη ακολούθησε δεύτερο Eurogroup για την Κύπρο με πολύ δυσκολότερες αποφάσεις. Αποφασίστηκε όπως τα 9.1δις ευρώ που χρειάζονταν οι τράπεζες δεν καλυφθούν από χρήματα του προγράμματος. Ως επακόλουθο, η Λαϊκή Τράπεζα διαλύθηκε και η Τράπεζα Κύπρου εισήλθε σε καθεστώς διαχείρισης. Οι εξασφαλισμένες καταθέσεις στη Λαϊκή αλλά και ο ELA μεταφέρθηκαν στην Τράπεζα Κύπρου. Αρχικά αποφασίστηκε όπως 37.5% των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων στην Τράπεζα Κύπρου μετατροπών σε μετοχές ενώ διατηρήθηκε μαξιλάρι 22.5%  για περαιτέρω ανάγκες. 30% των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων παγοποιήθηκαν για σκοπούς ρευστότητας. Παράλληλα, επιβλήθηκαν περιοριστικά μέτρα στις συναλλαγές κεφαλαίων.

Οι αποφάσεις της 25ης Μαρτίου ολοκληρώθηκαν με την μελέτη δέουσας επιμέλειας της KPMG τον Αύγουστο του 2013 στη βάση της οποίας το 47.5% των καταθέσεων μετατράπηκε σε μετοχές. Ως αποτέλεσμα, οι καταθέτες συνέβαλαν συνολικά 7.8δις για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ενώ άλλο 1.3δις ευρώ προήλθε από μετατροπή αξιογράφων σε μετοχές. Το 1.9δις ευρώ που δόθηκε από το κράτος στη Λαϊκή μετακυλίστηκε κι απέμεινε το 1.5δις ευρώ που χρειαζόταν ο Συνεργατισμός το οποίο προήλθε από χρήματα του προγράμματος. Με αυτόν τον τρόπο, οι ανάγκες χρηματοδότησης περιορίστηκαν εκ νέου σε 10δις ευρώ ή 61% του ΑΕΠ.

Έκτοτε, έχουν γίνει σημαντικά βήματα για έξοδο από την κρίση παρά τα κατά καιρούς εμπόδια που παρουσιάστηκαν. Τα περιοριστικά μέτρα στις συναλλαγές έχουν ελαχιστοποιηθεί, η χώρα κατάφερε να βγει στις αγορές και προγραμματίζει νέα έξοδο τους επόμενους μήνες. Οι τράπεζες πέρασαν με επιτυχία τα τεστ αντοχής και η ανεργία σταθεροποιείται. Χωρίς τις εξελίξεις στη Ρωσία, το 2015 θα ήταν σίγουρα χρονιά ανάπτυξης για τη χώρα, ωστόσο, το πλήγμα στον τουρισμό αλλά και στις επαγγελματικές υπηρεσίες ακόμα είναι νωρίς να υπολογιστεί.

Σημαντικότερο πρόβλημα εξακολουθούν να αποτελούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια απόρροια του υψηλού ιδιωτικού χρέους που δημιουργήθηκε στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια αλλά και του άδικου σε ορισμένες περιπτώσεις μη συμψηφισμού δανείων με καταθέσεις που κουρεύτηκαν.

Αν και δεν είναι εύκολο να κρίνει κάποιος χωρίς να έχει και τις δύο εκδοχές, ενδεχομένως η απόφαση για κούρεμα καταθέσεων να ήταν καλύτερη από ένα πρόγραμμα στήριξης 17δις ευρώ για την ευρύτερη οικονομία. Ακόμα καλύτερη όμως ίσως να ήταν η αποδοχή της συμφωνίας για επιβολή τέλους επί των καταθέσεων όπως συμφωνήθηκε στο πρώτο Eurogroup του Μαρτίου 2013 έστω κι αν οι Ευρωπαίοι στο τέλος ακύρωναν τη συγκεκριμένη απόφαση.