Η ανάγνωση τεσσάρων επιφανών οικονομολόγων για τον κατώτατο μισθό

Μια εβδομάδα μετά το διάταγμα για τη θέσπιση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού (ΕΚΜ), οι αντιδράσεις συνεχίζονται, τόσο από την εργοδοτική όσο και από την συνδικαλιστική πλευρά.

Με τον κατώτατο μισθό να έχει κλειδώσει στα €940 στο εξάμηνο, και να τίθεται σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου το 2023, οι εργοδοτικές οργανώσεις εκφράζουν τις ανησυχίες τους για αύξηση του κόστους των επιχειρήσεων, χωρίς όμως την παράλληλη αύξηση της παραγωγικότητας.

Διαβάστε ακόμη:

• Τα βλέπουν όλα μαύρα κι’ άραχνα για την οικονομία οι Κύπριοι
• Παίρνει σάρκα και οστά το Aktea Residences 3 στη Λεμεσό (pics)

Από την άλλη πλευρά, το ύψος του ΕΚΜ βρίσκει δυσαρεστημένες τις συντεχνίες, οι οποίες μάλιστα ανησυχούν ιδιαιτέρα για το γεγονός, όπως υποστηρίζουν, ότι το διάταγμα δεν διασφαλίζει το ωράριο, καθώς και στο ότι εξαιρούνται ευάλωτες ομάδες πληθυσμού που είναι συνδικαλιστικά απροστάτευτες.

Τελικά είναι ή όχι ο ΕΚΜ μια δίκαιη κατανομή μεταξύ των εργοδοτών και εργαζομένων; Μπορεί να προστατεύσει τα νοικοκυριά και την αγοραστική δύναμη των πολιτών ιδιαίτερα σε μια που ο πληθωρισμός καλπάζει και οι Κεντρικές Τράπεζες αυξάνουν τα επιτόκιά τους; Και σε ποιο βαθμό βεβαίως το κυπριακό επιχειρείν μπορεί να ανταποκριθεί στο ύψος του ΕΚΜ;  

Στα πιο πάνω ερωτήματα κλήθηκαν από το InBusinessNews, να απαντήσουν τέσσερις επιφανείς οικονομολόγοι.

Ο Μάριος Χρίστου, ο Λούης Χριστοφίδης, ο Τάσος Γιασεμίδης και ο Δημήτρης Γεωργιάδης, αναλύουν τον άμεσο οικονομικό αντίκτυπο από την θέσπιση του ΕΚΜ και σκιαγραφούν γενικότερα τις συνέπειές του σε μακροοικονομικό επίπεδο.

Παραθέτουν επιπλέον τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες τους γύρω από το πλαίσιο που θεσμοθετήθηκε, ενώ δεν διστάζουν να αναφερθούν στα πολιτικά ερωτήματα που προκύπτουν.

Η πλειοψηφία εξ΄αυτών υποστηρίζει ότι ο ΕΚΜ έρχεται για να καλύψει την χαμένη αγοραστική δύναμη των πολιτών, σε μια περίοδο έντονων πληθωριστικών πιέσεων, και την ίδια ώρα αποτελεί μια δίκαιη κατανομή μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου. Πιθανόν όμως, οι αυξήσεις των μισθών και κατά συνέπεια του παραγωγικού κόστους, σε μερικές περιπτώσεις να τροφοδοτήσουν την ακρίβεια.

Παρόλα αυτά, η θέσπιση του ΕΚΜ φαίνεται να είναι περισσότερο κοινωνικό παρά οικονομικό φαινόμενο, αφού οι χαμηλά αμειβόμενοι θα δουν μια αύξηση στο μισθολόγιό τους και κατά συνέπεια, δίνεται η ευκαιρία στην οικονομία να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Βέβαια, δεν μπορεί από μόνος του να λύσει όλα τα κοινωνικά προβλήματα, και σε κάποιες περιπτώσεις ίσως θα δυσκολέψει την εξεύρεση εργασίας.

Εντούτοις, η θεσμοθέτηση του ΕΚΜ ακολουθεί ευρωπαϊκές πολιτικές και τάσεις και είναι μέρος του κοινωνικού δικτύου προστασίας, με τον αντίκτυπο της εφαρμογής του να είναι ενδεχομένως διαφορετικός ανάλογα με την ηλικία των πολιτών, τη γεωγραφική θέση, το επίπεδο μόρφωσης και τον κλάδο απασχόλησης.

Ωστόσο, εκφράζεται και η άποψη ότι δεν προηγήθηκε εμπεριστατωμένη μελέτη και ως αποτέλεσμα, ότι ο τρόπος που θεσμοθετήθηκε εξυπηρετεί μόνο αυτούς που έχουν άμεση πρόσβαση στην εξουσία.

• Μάριος Χρίστου: Περισσότερο κοινωνικό, παρά οικονομικό φαινόμενο ο ΕΚΜ

Ως οπωσδήποτε χαμηλό σε σύγκριση με το κόστος ζωής σήμερα, χαρακτήρισε το ύψος του ΕΚΜ ο οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Μάριος Χρίστου, μιλώντας στο InBusinessNews, ενώ πρόσθεσε ότι είναι κοντά στον μέσο όρο της Ε.Ε. και δεν παρεκκλίνει πολύ.

Εξήγησε ότι είναι μια δίκαιη κατανομή μεταξύ εργοδοτών και εργαζόμενων. Από την μία, οι εργοδότες θα πρέπει να αναπροσαρμόσουν το μισθολόγιό τους ώστε να ανταποκριθούν, και από την άλλη, ο μισθός των χαμηλά αμειβόμενων θα αυξηθεί στα €940 ευρώ.

«Να μην ξεχνούμε ότι υπάρχουν άνθρωποι των €600 - €800 ευρώ… ακόμη και €400 σε κάποιες περιπτώσεις, οι οποίοι θα επωφεληθούν, καθώς και άλλοι που πληρώνονται €4 - €5 την ώρα», πρόσθεσε.

Παρόλα αυτά, ο οικονομολόγος Μάριος Χρίστου κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, αφού ο ΕΚΜ δεν καλύπτει το ωρομίσθιο και αναμένει ότι θα γίνει ωριαίος.

«Αυτό που με ανησυχεί είναι στην εφαρμογή του ΕΚΜ. Θέλει ιδιαίτερη προσοχή στο να μην καταλήξουμε να έχουμε ωρομίσθιους και εν τέλει χαμηλά αμειβόμενους εργαζόμενους», τόνισε.

Ερωτηθείς σχετικά με το αν μπορούν οι κυπριακές επιχειρήσεις να αντέξουν το ύψος του ΕΚΜ, ο κ. Χρίστου ανέφερε ότι είναι μια δύσκολη περίοδος για τις επιχειρήσεις, καθώς τα κόστη παραγωγής αυξήθηκαν.

«Πρέπει να εξετάσουμε την πηγή του πληθωρισμού. Υπάρχει πληθωρισμός που δεν προέρχεται από τη ζήτηση, αλλά από το κόστος-cost push inflation-το οποίο ωθείται από την αύξηση του κόστους παραγωγής των αγαθών, αλλά και των υπηρεσιών», εξήγησε περαιτέρω.

Σε μακροοικονομικό επίπεδο, όσον αφορά τις ενδεχόμενες συνέπειες από την θέσπιση του ΕΚΜ, ο κ. Χρίστου εκτιμά ότι η οικονομία θα μπορέσει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.

«Αν θεωρήσουμε ότι η οικονομία λειτουργεί σε ανταγωνιστικό περιβάλλον, τότε σε κάποιες περιπτώσεις, ίσως ως συνέπεια της θέσπισης του ΕΚΜ, είναι η τροφοδότηση του πληθωρισμού, καθώς οι επιχειρήσεις θα αυξήσουν το μισθολόγιό τους, άρα ενδεχομένως να αναπροσαρμόσουν και τις τιμές τους», υπέδειξε. 

Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Χρίστου, η θέσπιση του ΕΚΜ, είναι περισσότερο κοινωνικό θέμα παρά οικονομικό και τα υπέρ περισσότερα.

«Είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο, με οικονομικό κόστος, αλλά το κοινωνικό όφελος είναι μεγαλύτερο», είπε.

Τέλος, ο κ. Χρίστου έστειλε το μήνυμα ότι οι οικονομικές προκλήσεις σήμερα είναι αλλού, κυρίως στα μέτρα που λαμβάνει η Ε.Ε. και τελικά στρέφονται εναντίον της, με τις εκτιμήσεις του ότι στο τέλος θα φέρουν άλλες κοινωνικοοικονομικές καταστάσεις και κάποιες αναταραχές.

• Λούης Χριστοφίδης: Κάτω από Є880 ο μισθός του 14% των εργαζομένων

«Ο ΕΚΜ στα Є880 αρχικά και Є940 μετά τους έξι μήνες ακολουθεί την αρχιτεκτονική του υφιστάμενου συστήματος σε 9 επαγγέλματα με την προσθήκη Є15/16 τον μήνα.

Ελάχιστοι μισθοί σε αυτά τα επίπεδα επικρατούν ευρέως, έχουν συμφωνηθεί στο ξενοδοχειακό τομέα στην τελευταία συλλογική σύμβαση (8/1/2020), και έχουν “χωνευτεί” από την αγορά εργασίας. Οι πρόσφατες αυξήσεις τιμών ενισχύουν τα επιχειρήματα για τέτοια επίπεδα ελάχιστων μισθών πλήρους απασχόλησης», αναφέρει από πλευράς του στο InBusinessNews, ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Πανεπιστήμιο Guelph του Καναδά, Λούης Χριστοφίδης.

Κληθείς να σχολιάσει την δυνατότητα του κυπριακού επιχειρείν να ανταποκριθεί στο ύψος του μισθού, ο κ. Χριστοφίδης υπέδειξε ότι με βάση στοιχεία του 2019 (latest available EU SILC survey 2020), εκτιμάται ότι γύρω στο 14% των πλήρως απασχολουμένων μισθωτών πληρώνονται κάτω από Є880 μηνιαίος και οι εργοδότες τους θα κληθούν να προσφέρουν αυξήσεις.

Επιπλέον, ανέφερε ότι πιθανόν να υπάρξουν πιέσεις για αυξήσεις των μισθών και σε εργοτάξια όπου οι επικρατούντες μισθοί υπερβαίνουν τον ΕΚΜ με μικρή διαφορά και δεν εμπίπτουν στο νέο διάταγμα για τον ΕΚΤ.

Σχολιάζοντας σε μακροοικονομικό επίπεδο και τις πιθανές συνέπειες, ο κ. Χριστοφίδης είπε: «Οι αυξήσεις που ορισμένοι εργοδότες θα κληθούν να προσφέρουν θα έχουν επιπτώσεις στην κερδοφορία ή/και στις τιμές των προϊόντων τους. Υπάρχουν εξαιρέσεις στις νέες ρυθμίσεις που προσφέρουν παράθυρα επιβίωσης. Για να επιβιώσουν όμως μακροχρόνια θα κληθούν, εκεί που ο ανταγωνισμός το επιτρέπει, να αυξήσουν τις τιμές τους ή/και να βελτιώσουν την παραγωγικότητα τους».

Κάνοντας αναφορά στο ότι η υιοθέτηση του ΕΚΜ ακολουθεί ευρωπαϊκές πολιτικές και τάσεις, καθώς και την προεκλογική δέσμευση του ΠτΔ Νίκου Αναστασιάδης, ο κ. Χριστοφίδης, τόνισε ότι αποτελεί μέρος του κοινωνικού δικτύου προστασίας.

Παράλληλα, βελτιώνει τις συνθήκες εργασίας αλλά δεν λύνει όλα τα κοινωνικά προβλήματα και σε κάποιες περιπτώσεις, όπως είπε, δύναται να δυσκολέψει την εξεύρεση ή διατήρηση εργασίας.

«Στην πρώτη φάση υιοθέτησης του ΕΚΜ, είναι προτιμότερο να καθιερωθεί χαμηλότερα παρά υψηλότερα από το σημείο όπου δυσμενείς επιδράσεις στην απασχόληση μπορεί να προκύψουν και η κυβέρνηση έχει ουσιαστικά υιοθετήσει αυτή τη φιλοσοφία», εξήγησε.

Καταληκτικά, ο καθηγητής Λούης Χριστοφίδης υποστηρίζει ότι μία τεχνική επιτροπή που θα μελετά σφαιρικά τις επιπτώσεις του ΕΚΜ, τις μισθολογικές συνθήκες και το κοινωνικό δίκτυο προστασίας, θα βοηθούσε την εκάστοτε κυβέρνηση να προσαρμόζει τον ΕΚΜ σε νέες συνθήκες και προκλήσεις με γνώμονα το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου.

• Τάσος Γιασεμίδης: Ο ΕΚΜ καλύπτει μέρος της χαμένης αγοραστικής δύναμης των πολιτών

Δεδομένου ότι από τη μία οι εργοδότες ανησυχούν για αύξηση του κόστους παραγωγής και από την άλλη οι συντεχνίες πιέζουν για υψηλότερο ποσό, το σημαντικό είναι δούμε πώς θα διαμορφωθούν οι συνθήκες της αγοράς όσον αφορά την απασχόληση, τα μακροοικονομικά δεδομένα, τον πληθωρισμό και την κατανάλωση, τονίζει στο InBusinessNews ο Τάσος Γιασεμίδης, διοικητικός σύμβουλος της KPMG Κύπρου.

Για αυτό τον λόγο επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να υπάρχει ο μηχανισμός αναπροσαρμογής, ο οποίος να λαμβάνει υπόψη τα πιο πάνω και να έχει πρακτική εφαρμογή, διότι υπάρχει συγκεκριμένη πρόνοια στο διάταγμα.

Αξιοσημείωτο ότι, κατά τον κ. Γιασεμίδη, ο αντίκτυπος της εφαρμογής του ΕΚΜ ενδεχομένως να είναι διαφορετικός ανάλογα με την ηλικία των πολιτών, τη γεωγραφική θέση, το επίπεδο μόρφωσης και τον κλάδο απασχόλησης.

Όσον αφορά το κόστος των επιχειρήσεων που θα αυξηθεί χωρίς όμως να αυξηθεί η παραγωγικότητα και εν τέλει θα μειωθούν τα κέρδη, ο κ. Γιασεμίδης κάνει λόγο για πιθανές περικοπές ή αυτοματοποιήσεις εκ μέρους των επιχειρήσεων.

«Οι επιχειρήσεις θα προσπαθήσουν να αντικαταστήσουν άτομα χαμηλής παραγωγικότητα με άλλα πιο παραγωγικά, με βάση το ποσό του μισθού που καταβάλλεται», προβλέπει, ενώ πρόσθεσε ότι «Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ευκολία μετακίνησης εργοδοτουμένων και το διαθέσιμο προσωπικό που υπάρχει στη χώρα».

Γενικότερα, σε μακροοικονομικό επίπεδο, με τη θέσπιση του ΕΚΜ ενισχύεται η κατανάλωση και κινείται η οικονομία, ωστόσο, η αύξηση των επιτοκίων θα οδηγήσει ξανά κάποιος πίσω στις καταθέσεις τους, διαμηνύει ο κ. Γιασεμίδης.

«Όσον αφορά τις πληθωριστικές πιέσεις, αυτές έχουν ήδη εκδηλωθεί, οπότε ο κατώτατος μισθός ουσιαστικά έρχεται να καλύψει μέρος της χαμένης αγοραστικής δύναμης των πολιτών» καταλήγει.

• Δημήτρης Γεωργιάδης: Η οικονομία σε «πολιτικό παζάρι»

Πολλά είναι τα πολιτικά ερωτήματα που προκύπτουν από τον τρόπο που θεσπίστηκε ο ΕΚΜ, ενώ δεν προηγήθηκε εμπεριστατωμένη μελέτη, αλλά ένα «πολιτικό παζάρι» και ως αποτέλεσμα εξυπηρετεί αυτούς που έχουν πρόσβαση στην εξουσία, σύμφωνα με τα όσα είπε στο InBusinessNews, ο οικονομολόγος Δημήτρης Γεωργιάδης.

«Το πρόβλημα με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και διαδικασίες όπως αυτές που παρακολουθήσαμε είναι ότι αγνοούν ή παραμερίζουν τις ανάγκες και παραμέτρους ατόμων που δεν έχουν επαρκή ή την οποιαδήποτε εκπροσώπηση κατά τις διαπραγματεύσεις» υποστήριξε, και πρόσθεσε ότι «δίνουν περισσότερη βαρύτητα σε αυτό που τη συγκεκριμένη περίοδο έχει διαπραγματευτική δύναμη ή πρόσβαση στην εξουσία».

Εξηγώντας περαιτέρω, ο κ. Γεωργιάδης έδωσε παραδείγματα που ο ΕΚΜ στρέφεται ως εμπόδιο. Για παράδειγμα, αν ένα άτομο μείνει χωρίς εργασία για κάποιο χρονικό διάστημα και ένα προσωρινά χαμηλό εισόδημα θα τον βοηθήσει σημαντικά, ή ένας φοιτητής θέλει να προσθέσει χρήματα στο χαρτζιλίκι του, ή σε ένα νοικοκυριό προκύψει μια επείγουσα ανάγκη και το ένα άτομο που δεν εργάζεται ψάχνει κάτι το προσωρινό και πολλά άλλα. Για αυτές τις περιπτώσεις, ο κ. Γεωργιάδης υποστηρίζει ότι μπορεί να υπάρχουν θέσεις εργασίας με απολαβές κάτω του κατώτατου μισθού που καλύπτουν αυτά τα κενά, αλλά με τη θέσπισή του στο τέλος θα χαθούν.

«Ότι ο κατώτατος μισθός καθορίστηκε περισσότερο μέσα μια διαδικασία παζαριού όπως έχω περιγράψει αντί μέσα από μια επιστημονική μελέτη. Μια μελέτη που θα λάμβανε όλους τους παράγοντες και πολίτες υπόψη», ανέφερε.

Τέλος, ο κ. Γεωργιάδης έθεσε τα εξής ρητορικά ερωτήματα: «Καταληκτικά και ακόμη ένα πολιτικό ερώτημα. Αν είναι ρόλος του κράτους να διασφαλίζει το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών μέσω του καθορισμού των απολαβών μήπως θα έπρεπε το κράτος να αρχίσει να καθορίζει και την ελάχιστη τιμή των αγροτικών και άλλων προϊόντων; των υπηρεσιών; Πού σταματά ο ρόλος του κράτους και ποιος πραγματικά μπορεί να είναι», διερωτήθηκε με νόημα.